Alvleesklier, acute ontsteking van de - Máxima Medisch Centrum
Alvleesklier, acute ontsteking van de - Máxima Medisch Centrum
Alvleesklier, acute ontsteking van de - Máxima Medisch Centrum
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Acute <strong>ontsteking</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
alvleesklier<br />
Af<strong>de</strong>ling maag-, darm- en leverziekten
Inleiding<br />
U bent opgenomen in verband met een <strong>acute</strong><br />
alvleesklier<strong>ontsteking</strong>. In <strong>de</strong>ze fol<strong>de</strong>r kunt u nog eens rustig<br />
nalezen wat <strong>de</strong> arts en verpleegkundige u hebben verteld. Als u<br />
na het lezen nog vragen heeft, kunt u die altijd aan hen stellen.<br />
De alvleesklier<br />
De alvleesklier is een langgerekte trosvormige klier. De<br />
alvleesklier ligt in <strong>de</strong> bovenbuik, achter <strong>de</strong> maag en vlak voor <strong>de</strong><br />
wervelkolom en is ongeveer 15 cm lang en 1 tot 3 cm dik.<br />
De alvleesklier speelt een belangrijke rol bij het regelen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
bloedsuikerspiegel, on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re door het aanmaken <strong>van</strong><br />
hormonen zoals insuline.<br />
Een an<strong>de</strong>re belangrijke functie <strong>van</strong> <strong>de</strong> alvleesklier is <strong>de</strong><br />
productie <strong>van</strong> alvleeskliersap. Dit alvleeskliersap bevat<br />
enzymen, eiwitten die nodig zijn voor <strong>de</strong> vertering <strong>van</strong> het<br />
voedsel. Deze spijsverteringsenzymen komen met het<br />
alvleeskliersap via <strong>de</strong> afvoergang <strong>van</strong> <strong>de</strong> alvleesklier in <strong>de</strong><br />
dunne darm terecht. De plaats waar <strong>de</strong>ze afvoergang in <strong>de</strong><br />
dunne darm terecht komt heet <strong>de</strong> papil <strong>van</strong> Vater.<br />
Bij gezon<strong>de</strong> mensen zijn <strong>de</strong> enzymen actief in <strong>de</strong> darm, waar ze<br />
het voedsel gaan verteren. Als sprake is <strong>van</strong> een<br />
alvleesklier<strong>ontsteking</strong> zijn <strong>de</strong> enzymen al binnen <strong>de</strong> alvleesklier<br />
actief. Het alvleesklierweefsel wordt dan door haar eigen<br />
enzymen verteerd. Dit veroorzaakt scha<strong>de</strong> aan het weefsel <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> alvleesklier.<br />
1
Als gevolg hier<strong>van</strong> wor<strong>de</strong>n nog meer enzymen afgeschei<strong>de</strong>n,<br />
waardoor <strong>de</strong> alvleesklier ver<strong>de</strong>r wordt ‘verteerd’ en ver<strong>de</strong>r<br />
ontstoken raakt.<br />
<strong>Alvleesklier</strong><strong>ontsteking</strong><br />
Afhankelijk <strong>van</strong> <strong>de</strong> ernst <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>ontsteking</strong> on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n we<br />
een oe<strong>de</strong>mateuze en necrotiseren<strong>de</strong> alvleesklier<strong>ontsteking</strong>.<br />
Oe<strong>de</strong>mateuze alvleesklier<strong>ontsteking</strong><br />
Bij ongeveer 80% <strong>van</strong> <strong>de</strong> patiënten is er sprake <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze<br />
min<strong>de</strong>r ernstige vorm <strong>van</strong> alvleesklier<strong>ontsteking</strong>. De alvleesklier<br />
is opgezwollen doordat vocht (oe<strong>de</strong>em) zich ophoopt . De<br />
vooruitzichten voor <strong>de</strong>ze patiënten zijn zeer gunstig. Want het is<br />
goed te genezen.<br />
Necrotiseren<strong>de</strong> alvleesklier<strong>ontsteking</strong><br />
Bij ongeveer 20% <strong>van</strong> <strong>de</strong> patiënten is er sprake <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze<br />
ernstige vorm <strong>van</strong> alvleesklier<strong>ontsteking</strong>. De <strong>ontsteking</strong> gaat<br />
gepaard met het afsterven <strong>van</strong> alvleesklierweefsel. Dit is een<br />
zeer ernstige vorm <strong>van</strong> pancreatitis. Bij <strong>de</strong>ze vorm <strong>van</strong><br />
alvleesklier<strong>ontsteking</strong> kan een infectie optre<strong>de</strong>n, waarvoor<br />
langdurige behan<strong>de</strong>ling met antibiotica nodig kan zijn en er<br />
soms geopereerd moet wor<strong>de</strong>n.<br />
Hoe ontstaat een <strong>acute</strong> alvleesklier<strong>ontsteking</strong>?<br />
De meest voorkomen<strong>de</strong> oorzaken <strong>van</strong> een <strong>acute</strong><br />
alvleesklier<strong>ontsteking</strong> zijn:<br />
• verstopping <strong>van</strong> <strong>de</strong> afvoergang <strong>van</strong> <strong>de</strong> alvleesklier door<br />
galstenen (40%);<br />
• alcoholmisbruik (30%);<br />
In 20% <strong>van</strong> <strong>de</strong> gevallen is <strong>de</strong> oorzaak onbekend. Dit wordt<br />
idiopatische pancreatitis genoemd.<br />
2
Oorzaken die min<strong>de</strong>r vaak voorkomen zijn:<br />
• een verwonding <strong>van</strong> <strong>de</strong> alvleesklier door een ongeval of na<br />
een chirurgische ingreep;<br />
• een doorbloedingsstoornis;<br />
• een stofwisselingsziekte, zoals on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re hypercalciëmie<br />
of hyperlipoproteïnaemie;<br />
• een virusinfectie, zoals on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re het bofvirus;<br />
• het gebruik <strong>van</strong> bepaal<strong>de</strong> medicijnen;<br />
• een tumor in of nabij <strong>de</strong> alvleesklier;<br />
• een complicatie na een ERCP-on<strong>de</strong>rzoek.<br />
Klachten bij een <strong>acute</strong> alvleesklier<strong>ontsteking</strong><br />
Een aanval <strong>van</strong> <strong>acute</strong> alvleesklier<strong>ontsteking</strong> kenmerkt zich<br />
vooral door hevige pijn in <strong>de</strong> bovenbuik. De pijn kan uitstralen<br />
naar <strong>de</strong> rug, linkerzij of linkerschou<strong>de</strong>r. Deze klachten<br />
verergeren na een maaltijd.<br />
Ook koorts en een oppervlakkige en snelle a<strong>de</strong>mhaling zijn<br />
algemeen voorkomen<strong>de</strong> klachten.<br />
Bij een <strong>acute</strong> alvleesklier<strong>ontsteking</strong> kan ‘geelzucht’ optre<strong>de</strong>n.<br />
Het lichaam en met name het oogwit kleuren geel.<br />
Bij zeer ernstig verlopen<strong>de</strong> vormen <strong>van</strong> <strong>acute</strong><br />
alvleesklier<strong>ontsteking</strong> kunnen patiënten ernstig verward zijn en<br />
in shock raken. In shock raken wil zeggen dat <strong>de</strong> druk in <strong>de</strong><br />
bloedvaten te laag is om <strong>de</strong> vitale lichaamsfuncties in stand te<br />
hou<strong>de</strong>n. Bij een shock kunt u zich erg angstig voelen. Uw<br />
a<strong>de</strong>mhaling wordt sneller en oppervlakkig. U krijgt het koud en<br />
begint te zweten.<br />
Hoe wordt <strong>de</strong> diagnose gesteld?<br />
Bij het beoor<strong>de</strong>len <strong>van</strong> <strong>de</strong> klachten <strong>van</strong> <strong>de</strong> patiënt beschikt <strong>de</strong><br />
arts over een aantal mogelijkhe<strong>de</strong>n om <strong>acute</strong> pancreatitis aan<br />
te tonen.<br />
• Bloed- en urineon<strong>de</strong>rzoek<br />
Door <strong>de</strong> <strong>ontsteking</strong> <strong>van</strong> <strong>de</strong> alvleesklier kunnen on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re<br />
het gehalte <strong>van</strong> <strong>de</strong> spijsverteringsenzymen amylase en<br />
lipase in het bloed en <strong>de</strong> urine verhoogd zijn. In het bloed zijn<br />
vaak <strong>de</strong> <strong>ontsteking</strong>swaar<strong>de</strong>n verhoogd.<br />
• Echo <strong>van</strong> <strong>de</strong> buik<br />
3
Met een echo <strong>van</strong> <strong>de</strong> buik kan <strong>de</strong> ontstoken alvleesklier in<br />
beeld wor<strong>de</strong>n gebracht. Net als <strong>de</strong> galstenen die mogelijk <strong>de</strong><br />
oorzaak zijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>ontsteking</strong>;<br />
• CT -scan <strong>van</strong> <strong>de</strong> buik<br />
Door mid<strong>de</strong>l <strong>van</strong> een CT-scan kunnen heel nauwkeurige<br />
beel<strong>de</strong>n gemaakt wor<strong>de</strong>n <strong>van</strong> <strong>de</strong> alvleesklier. Daarmee kun<br />
je <strong>de</strong> ernst <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>ontsteking</strong> vaststellen;<br />
• ERCP<br />
Dit on<strong>de</strong>rzoek kan gedaan wor<strong>de</strong>n als galstenen <strong>de</strong> oorzaak<br />
zijn <strong>van</strong> <strong>de</strong> <strong>ontsteking</strong>. De galstenen zitten dan vast in <strong>de</strong><br />
afvoergang <strong>van</strong> <strong>de</strong> galblaas of in <strong>de</strong> alvleesklier. Bij dit<br />
on<strong>de</strong>rzoek kan <strong>de</strong> arts <strong>de</strong> galstenen uit <strong>de</strong> afvoergang<br />
verwij<strong>de</strong>ren met een flexibele slang (endoscoop) via <strong>de</strong> mond<br />
en <strong>de</strong> maag. Ook <strong>de</strong> afvoer <strong>van</strong> gal naar <strong>de</strong> dunne darm kan<br />
wor<strong>de</strong>n verbeterd door mid<strong>de</strong>l <strong>van</strong> een papillotomie. Hierbij<br />
wordt <strong>de</strong> uitmonding <strong>van</strong> <strong>de</strong> galgang in <strong>de</strong> dunne darm (papil<br />
<strong>van</strong> Vater) iets ingeknipt. Daardoor kan <strong>de</strong> gal beter naar <strong>de</strong><br />
dunne darm.<br />
Bij dit on<strong>de</strong>rzoek kunnen ook an<strong>de</strong>re afwijkingen in het gal-<br />
of alvleesklierafvoergang aangetoond wor<strong>de</strong>n. Er kunnen<br />
stukjes weefsel weggehaald wor<strong>de</strong>n voor on<strong>de</strong>rzoek.<br />
Behan<strong>de</strong>ling<br />
Als <strong>de</strong> oorzaak <strong>van</strong> <strong>de</strong> alvleesklier<strong>ontsteking</strong> bekend is, is het<br />
belangrijk dat die oorzaak wordt behan<strong>de</strong>ld. Bijvoorbeeld:<br />
galstenen verwij<strong>de</strong>ren, stoppen met alcohol drinken,<br />
behan<strong>de</strong>len <strong>van</strong> <strong>de</strong> stofwisselingsziekte en ver<strong>van</strong>gen <strong>van</strong><br />
scha<strong>de</strong>lijke medicijnen. Daarnaast moeten <strong>de</strong> gevolgen <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
<strong>ontsteking</strong> behan<strong>de</strong>ld wor<strong>de</strong>n.<br />
Is er geen oorzaak bekend, dan wacht <strong>de</strong> arts in eerste<br />
instantie af hoe <strong>de</strong> alvleesklier<strong>ontsteking</strong> zich ontwikkelt.<br />
Geduren<strong>de</strong> <strong>de</strong> eerste paar dagen mag u meestal geen gewone<br />
voeding gebruiken en krijgt u vocht toegediend via een infuus.<br />
Als u niet binnen 2 tot 3 dagen opknapt, wordt son<strong>de</strong>voeding<br />
gestart. Dit is vloeibare voeding die door een slangetje<br />
rechtstreeks via <strong>de</strong> neus, slokdarm en maag in <strong>de</strong> dunne darm<br />
komt.<br />
4
Om extra prikkeling <strong>van</strong> <strong>de</strong> alvleesklier te voorkomen komt <strong>de</strong><br />
voeding voorbij <strong>de</strong> alvleesklier in <strong>de</strong> dunne darm terecht. Op<br />
basis <strong>van</strong> bloeduitslagen en het klachtenpatroon wordt, zodra<br />
het weer mogelijk is, <strong>de</strong> gewone voeding uitgebreid. U start dan<br />
met licht verteerbare, vetarme volwaardige voeding.<br />
De meeste patiënten zijn na een perio<strong>de</strong> <strong>van</strong> 1 tot 2 weken<br />
volledig hersteld.<br />
Bij complicaties kan het nodig zijn dat behan<strong>de</strong>ling op <strong>de</strong><br />
af<strong>de</strong>ling intensive care noodzakelijk is. Op <strong>de</strong>ze af<strong>de</strong>ling<br />
wor<strong>de</strong>n allerlei lichaamsfuncties zoals bloeddruk, bloedgassen,<br />
hartslag en <strong>de</strong>rgelijke zorgvuldig in <strong>de</strong> gaten gehou<strong>de</strong>n.<br />
Tips en adviezen<br />
• Als u een alvleesklier<strong>ontsteking</strong> heeft, mag u geen alcohol<br />
drinken. Dit is omdat <strong>de</strong> alvleesklier dan niet tot rust kan<br />
komen. Bij het drinken <strong>van</strong> alcohol blijft <strong>de</strong> alvleesklier<br />
geprikkeld.<br />
• Als (overmatig) gebruik <strong>van</strong> alcohol <strong>de</strong> oorzaak <strong>van</strong> <strong>de</strong><br />
alvleesklier<strong>ontsteking</strong> is, is het advies met alcohol te<br />
stoppen.<br />
• Na een alvleesklier<strong>ontsteking</strong> is voor vrouwen het advies<br />
maximaal 1 tot 2 glazen alcohol per dag en niet ie<strong>de</strong>re dag.<br />
Voor mannen is het maximum 2 tot 3 glazen alcohol per dag,<br />
maar ook niet ie<strong>de</strong>re dag.<br />
• Tij<strong>de</strong>ns uw herstelperio<strong>de</strong> is het gebruik <strong>van</strong> kleine, gezon<strong>de</strong>,<br />
vetarme maaltij<strong>de</strong>n belangrijk. Probeer daarbij zoveel<br />
mogelijk variatie in uw maaltij<strong>de</strong>n aan te brengen en<br />
voldoen<strong>de</strong> te drinken.<br />
Meer informatie<br />
• <strong>Alvleesklier</strong>vereniging<br />
www.alvleeskliervereniging.nl<br />
• Maag Lever Darm stichting<br />
www.mlds.nl<br />
• Ne<strong>de</strong>rlandse vereniging <strong>van</strong> diëtisten<br />
www.nvdietist.nl<br />
5
• Informatie over alcohol<br />
www.alcoholinfo.nl<br />
Vragen<br />
Heeft u na het lezen <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze fol<strong>de</strong>r nog vragen, stel <strong>de</strong>ze dan<br />
gerust aan <strong>de</strong> verpleegkundige of uw (zaal)arts.<br />
Af<strong>de</strong>ling Maag Darm Leverziekten<br />
Af<strong>de</strong>ling 3D<br />
(040) 888 93 30<br />
Een ge<strong>de</strong>elte <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze fol<strong>de</strong>r is overgenomen <strong>van</strong> <strong>de</strong> fol<strong>de</strong>r <strong>van</strong> <strong>de</strong> Maag Lever<br />
Darm Stichting.<br />
6
Notities<br />
Heeft u vragen over uw behan<strong>de</strong>ling? We ra<strong>de</strong>n u aan ze hier<br />
op te schrijven. Zo weet u zeker dat u ze niet vergeet.<br />
7
<strong>Máxima</strong> <strong>Medisch</strong> <strong>Centrum</strong><br />
www.mmc.nl<br />
Locatie Eindhoven: Locatie Veldhoven:<br />
Ds. Th. Fliednerstraat 1 <strong>de</strong> Run 4600<br />
Postbus 90 052 Postbus 7777<br />
5600 PD Eindhoven 5500 MB Veldhoven<br />
De informatie in <strong>de</strong>ze fol<strong>de</strong>r is <strong>van</strong> algemene aard en is bedoeld om u een beeld te<br />
geven <strong>van</strong> <strong>de</strong> zorg en voorlichting die u kunt verwachten. In uw situatie kunnen<br />
an<strong>de</strong>re adviezen of procedures <strong>van</strong> toepassing zijn. Deze fol<strong>de</strong>r is dan ook slechts<br />
een aanvulling op <strong>de</strong> specifieke (mon<strong>de</strong>linge) voorlichting <strong>van</strong> uw specialist of<br />
behan<strong>de</strong>laar.<br />
© MMC.115.203_05_09