Ausgabe 1/2006 - merenpoortclub

Rest ons nog een voldoende voorbuiging van de
mast. Dat is de buiging die de mast heeft voordat
het grootzeil gehesen wordt en voordat de
achterstag gespannen wordt.
Maar ook hier geldt weer: Let Op! De tuigage van
oudere schepen - in het bijzonder die met een
houten mast - is niet bedoeld voor grotere
mastkrommingen. Ze mogen slechts met een
mastbuiging worden gevaren die overeenkomt met
de diameter van de mast. Ook bij aluminium
masten hebben de zaling bevestigingspunten geen
doorgaande verbinding door de mast heen. Bij een
grotere buiging kan de mast op die plaatsen
indeuken, waardoor de mast daar kan breken.
Om de juiste mast voorspanning te bewerkstelligen, zetten we een lichte spanning op
de hekstag en spannen de topwant stagen gelijkmatig op 15% van de breukspanning
(over stagspanning en breuklast later). Daarna worden de voorste hoofdwant stagen
zover gespannen, dat er een kleine buiging van de mast ontstaat. We kontroleren dit
met de grootval tussen masttop en mastvoet en kontroleren gelijktijdig of de mast nog
rechtop staat en niet zijdwaarts buigt. Als de grootzeil geleiderail naar een zijkant
wijkt, moet de voorste hoofdwant stag aan de tegenover liggende zijde zover
gespannen worden tot de geleiderail weer recht loopt. Tot slot worden de achterste
hoofdwant stagen iets minder strak gespannen dan de voorste hoofdwant stagen, om de
mast de mogelijkheid te geven om nog iets verder naar voren door te kunnen buigen.
Daardoor wordt het zeil bij meer wind vlakker. Nu de hekstag op spanning brengen en
de voorbuiging controleren. Dit doen we door de grootval langs de mast bij het
lummelbeslag te houden, zodat de kromming van de mast te zien is. We meten dan de
grootste afstand van de voorwaartse buiging. Bij een gemiddelde instelling zal de
afstand tussen val en mast ongeveer de helft van de mastdiameter zijn (bij een
merenpoort ong. 4,5 cm). De bolling van de mast moet geleidelijk verlopen. Als we nu
de achterstag vieren, moet er nog en heel geringe boorbuiging te konstateren zijn
(afstand val tot mast 15 - 20 mm).
Wantpanning:
De ervaren spanner stelt zonder exact te meten de spanning van de topwant stagen vast.
In het andere geval kan een stag spanningsmeter goede diensten bewijzen. In
Echtenerbrug kan men dit bij de Blue Peter navragen. Eventueel kan het ook met
allerhande ingewikkelde rekenformules, die er zijn volgens de z.g. grensbelastings
methode. Daarbij wordt de rek van een draad van 2 meter in procenten uitgedrukt. Het
beste kan je dit zosnel mogelijk weer vergeten, want deze methode geldt alleen bij
relatief nieuwe verstagingen. De stagen rekken in de loop der tijd en verliezen daarmee
ook hun veerkracht, om in onbelaste toestand weer in op de oorspronkelijke lengte
24