Download deze nieuwsbrief - Landschapsbeheer Zeeland

De boom in LENTE 

Kwartaalblad van Stichting Landschapsbeheer Zeeland 

- 2013 

met o.a. 

• Amfibieënproject voor basisscholen 

• Streekeigen Ervenabonnement 

• De Franse Slag wandelroute

Colofon 

JaargaNg 27 

LENTE - 2013 

De Boom In is een uitgave van Stichting Landschapsbeheer 

Zeeland (SLZ) en wordt vier keer per jaar verzonden 

aan vrijwilligers in het landschapsbeheer in Zeeland, 

overeenkomsthouders, relaties en medewerkers. 

Redactie: 

Caroline Geluk Sylvia Tuinder 

Robert Wielemaker Luciën Calle 

Foort Minnaard 

Verder werkten aan dit nummer mee: 

Peter van der Vliet Louis Brugghe Joop Janssen 

Theo Aernoudts Familie de Regt Adri Mol 

Nanning-Jan Honingh Hans de Bruijn Paul Bouwens 

Heleen van Dijk Simone Boot 

Advertenties: 

Ook uw advertentie in De Boom In? 

Bel Ton de Koning, tel. 0113-23 09 36 

voor de mogelijkheden. 

Foto omslag: 

Drinkpoel met kleine watersalamander (Lissotritton vulgaris 

man) Fotograaf: Sandra Dobbelaar 

Met dank aan alle fotografen. 

SLZ heeft getracht alle rechthebbenden van de geplaatste foto’s te achterhalen. 

Degenen die desondanks menen aanspraken te kunnen doen gelden op de 

rechten van gebruikte foto’s worden verzocht contact met ons op te nemen. 

Opmaak en drukwerk: 

Drukkerij Zoeteweij, Yerseke 

Oplage: 2250 ex. 

Redactie- en bezoekadres: 

Ravelijn de Groene Jager 5 

4461 DJ Goes 

Tel. 0113-23 09 36 

info@slz.landschapsbeheer.nl 

www.landschapsbeheerzeeland.nl 

Foto: Karin Mol 

Grote Keizerlibelle 

Abonnement 

Wilt u ook De Boom In ontvangen? 

Voor slechts € 10,- per jaar ontvangt u 

ons kwartaalblad. 

Bel naar 0113-23 09 36 of meld u direct aan via 

www.landschapsbeheerzeeland.nl/nieuwsbrief 

ISSN nummer 1876-5491 

Stichting Landschapsbeheer Zeeland zet zich in voor 

behoud, beheer en aanleg van kleine landschapselementen. 

Zie www.landschapsbeheerzeeland.nl voor meer informatie. 

De Boom In is gedrukt op FSC-gecertificeerd papier. 

SLZ wordt financieel gesteund door de Nationale Postcode 

Loterij en Provincie Zeeland. 

Vrijwilligers organisaties in Zeeland 

Onderstaande organisaties zetten zich vrijwillig in voor het landschapsbeheer in Zeeland en zijn 

aangesloten bij SLZ. Zou je in je vrije tijd eens mee willen werken in het landschap bij jou in de buurt, 

neem dan contact op met een van onderstaande contactpersonen voor meer informatie. 

Zeeuws-Vlaanderen 

Werkgroep Oranjebosch 

Natuurbeschermingsvereniging 

Werkgroep Moesbosch 

Weekendwerkzaamheden: 

de Steltkluut 

Lucien Calle 

Peter v.d. Vliet 

Tel. 0113-230936 

Tel. 06-22792100 

Tholen 

lucalle@zeelandnet.nl 

Natuurvereniging Inhoudsopgave 

Tholen 

www.steltkluut.nl 

Flip van Damme 

peter@slz.landschapsbeheer.nl 

Schouwen-Duiveland 

Actief terreinbeheer 

Tel. 0166-602438 


Henk Dalebout 

e-mail: flip.van.damme@zeelandnet.nl ’t Duumpje 

Tel. 0111-422966 

www.natutholen.nl 

Amfibieënproject voor basisscholen Gerard v. Daele 

e-mail: 

Tel. 0117-301835 

hwdalebout@zeelandnet.nl 

Niks leuker dan als 10-jarige met een schepnetje in een poeltje rommelen! En als er dan nog een leuk glibberig 

Bevelanden 

gvdaele53@zeelandnet.nl 

www.nvsd.nl/actief_terreinbeheer. 

Beheerswerkgroep beestje in je netje KNNV naar boven komt, dan www.duumpje.nl 

is het helemaal feest. Als volwassene vinden html wij het dan weer 

Johan belangrijk Vermin om deze kinderen te leren wat voor beestje dat dan is en wat het nut is van deze waterdieren. 2 

Tel. 0113-311813 

Walcheren 

Heel Zeeland 

vermijn@zeelandnet.nl 

www.knnv.nl/beveland 

Streekeigen Ervenabonnement 

Werkgroep Landschapsverzorging 

Thomas Collette 

A Rocha werkgroep Zeeland 

Martine Krabbendam 

Een abonnement op periodiek advies en Tel. onderhoud 0118-634916 

Tel. 0118-640448 

Bomenbuurt Een erf met ’s Gravenpolder 

verschillende elementen vraagt Na 19.00 nogal uur wat en de onderhoud. hele vrijdag Aanleggen is jl.krabbendam@hetnet.nl 

leuk, maar onderhouden 

Mevr. D. de Koning 

thomas.collette@zeelandnet.nl 

http://arochanederland.ning.com 

Tel. voelt 0113-311813 vaak als een last. Niet zo per se het werk an sich, maar meer de vraag hoe ga ik eraan beginnen. 

tddekoning@zeelandnet.nl 

En wat moet wel en wat niet. Daarom hebben Kapsalonwij 

een abonnement opgezet om Onderhoud erfeigenaren wandelroutes 

te helpen 


Nienke Ensing 

Pieter Voets 

met het maken van keuzes en adviezen te geven. 6 

06-46222419 

Tel. 0113-230936 

Heemtuinwerkgroep KNNV 

ensingn@zeelandnet.nl 

pieter@slz.landschapsbeheer.nl 

Diet Wandelen Louwerens door de Franse strijd 


Hout & Co 

Tel. 0113-342277 

In mei 1940 hielp het 271 Karin Mol 

dietlouwerens@yahoo.com 

Tel. 0118-628293 


Karin.mol@slz.landschapsbeheer.nl 

Noord- en Midden Zeeland 


Landschapsbeheer 


Pieter Voets 

Wim Wisse 

Doordeweekse 

Tel. 0113-230936 

Tel. 06-50914013 

werkzaamheden: 


wimwisse@zeelandnet.nl 

www.landschapsbeheerzeeland.nl www.landschapsbeheerzeeland.nl 

Kerkuilenwerkgroep 

Peter Boelee 

Alle dagen van de week: 

Tel. 06-25102354 

zld-kerkuilen@zeelandnet.nl 

Vleermuizen 

Meldingen/klachten: 

Nanning-Jan Honingh, 

tel. 0113-230936 

www.kerkuil.com 

Heel Zeeland: 

Nanning@slz.landschapsbeheer.nl 

Herpetologische studiegroep Amfibieën Herstellen Cultuurhistorische elementen Jaarlijkse zomertellingen (kerkzolders) Noord- en 

Winant Halfwerk 

Sandra Dobbelaar 

Tel. 0118-217720 

Tel. 0113-230936 

sterkwerk@zeelandnet.nl 

Sandra@slz.landschapsbeheer.nl 

Midden Zeeland: Nanning-Jan Honingh en Zeeuws 

Vlaanderen: Luciën Calle. 

Jaarlijkse wintertellingen: Zoogdier Werkgroep 


Steenuilen werkgroep Zeeland 

Alex de Smet 

Weidevogelbescherming 

Zeeland, Luciën Calle, 06-22792100, 


Tel. 0115-695890 

birdtree@zeelandnet.nl 

Nanning-Jan Honingh 

Tel. 0113-230936 

http://www.deltabirding.nl/ 


links-vogelwerkgroepen.html 


e Grote waterranonkel 

Foto: Luciën Calle 

Régiment d’Infanterie Kapelle, Wemeldinge en Hansweert zich te verdedigen 

tegen de Duitsers. Over de inzet van de Franse eenheden die ons land kwamen helpen is echter weinig 

bekend. Voor een aantal enthousiaste vrijwilligers genoeg aanleiding om wandelaars mee te nemen 

langs deze vrij onbekende maar toch zeer bijzondere route van de Franse Slag. 8 

En verder 

• Schône mini-struke of vuulte? Mossen op Zeeuwse erven 12 

• Bijzondere alledaagse planten en dieren op en rond het Zeeuwse erf: 

Een onbekende gast! 

• Op Tholen heeft de tijd stil gestaan (of toch niet) 

• Paradijsvogels in Koudekerke 

16 

18 

20 

• Kerkuilbescherming in Zeeland; een beursbericht 24 

• Groen en Doen 26 

• Wandelnetwerk Schouwen-Duiveland 

• Goese poelen uit de put 

27 

30 

• Kort Nieuws 

• Overzicht Vrijwilligersorganisaties in Zeeland 

32 

33 

• Agenda 34 

De Boom In • LENTE 2013 • Stichting Landschapsbeheer Zeeland 1

Sinds het voorjaar van 2010 worden de 

basisscholen in Zeeuws-Vlaanderen in de 

gelegenheid gesteld om deel te nemen aan 

een amfibieënproject. 

Aanleiding van dit project is dat er de 

afgelopen 15 jaar veel aandacht is besteed 

aan de aanleg en instandhouding van de 

leefgebieden van amfibieën. Naast de algemene 

soorten als gewone pad, bruine en 

groene kikker en de kleine watersalamander 

was dit project voornamelijk gericht op 

de kwetsbare soorten als kamsalamander, 

rugstreeppad en boomkikker. Als er dan 

van deze mooie gebiedjes worden ingericht 

is het leuk om daar als mens ook van 

2 

Amfibieënproject basisscholen 

Door: Theo Aernoudts, medewerker SLZ 

Wat zit er in de fuik? 

Foto: Theo Aernoudts 

te kunnen genieten. Nu zijn er al erg veel 

gebieden toegankelijk voor het publiek en 

worden er veel excursies georganiseerd 

door de verschillende natuurorganisaties. 

Maar voor kinderen is het nog leuker als 

ze daar zelf actief in kunnen deelnemen. 

Scholen kunnen zich inschrijven voor 

het amfibieënproject van Natuur- en 

Milieueducatie Zeeuws-Vlaanderen, Natuur 

& Zo en SLZ. 

Veel animo 

Het eerste jaar dat dit georganiseerd werd, 

voorjaar van 2010, was de belangstelling 

overweldigend vanuit de scholen, waardoor 

we toen niet konden voldoen aan de grote 

Gewone pad 

Foto’s: SLZ 

vraag. Vervolgens voelden we ons wel verplicht 

om in de volgende jaren hier een vervolg 

aan te geven. Ook in 2013 staat deze 

activiteit weer op het programma en vindt 

plaats vanaf de 2de helft mei tot begin juni. 

Lespakket 

De uitvoering van het lesprogramma vindt 

in het veld plaats maar voorafgaand aan de 

excursie krijgen de leerkrachten een lesbrief 

met achtergrondinformatie en enkele 

binnen-opdrachten. Op de website van de 

RAVON, www.ravon.nl (zoekterm lespakket) 

kunnen de leerkrachten een uitgebreid lespakket 

voor het basisonderwijs vinden. Van 

de scholen wordt verwacht dat er per 4 à 5 

kinderen 1 begeleider (ouder of leerkracht) 

mee gaat. Zij begeleiden de individuele 

groepjes bij het uitvoeren van de opdrachten. 

De scholen regelen zelf het vervoer 

naar de betreffende locatie. De leerlingen 

vullen na afloop het evaluatieformulier in en 

sturen dit naar Natuur & Zo. 

Praktijk 

Leerlingen van basisscholen bezoeken een 

poel in de buurt van de school. De poelen zijn 

eigendom van particulieren, de gemeenten, 

Staatsbosbeheer en Het Zeeuwse Landschap. 

Een natuurgids vertelt de kinderen van de 

groepen 5 tot en met 8 tijdens de veldochtenden 

en -middagen over de verschillende 

soorten, de voortplanting, het leefgebied 

en de bedreiging van amfibieën in Zeeuws- 

Vlaanderen. Gezamenlijk bekijken ze wat er in 

de fuiken zit, die de dag ervoor zijn uitgezet. 

Daarna gaan de leerlingen in groepjes enkele 

opdrachten uitvoeren. Ze mogen ook zelf 

proberen iets te vangen met een schepnetje. 

Naast amfibieën ontdekken kinderen veel 

meer over het leven in een poel. Er komen 

naast waterplanten ook een heleboel waterdiertjes 

voor en ook verschillende soorten 

slakjes. Voor dit veldonderzoek is ontheffing 

verleend door de stichting RAVON (Reptielen, 

Amfibieën en Vissen Onderzoek Nederland). 

Als voorwaarde geldt dat de leerlingen de 

resultaten van hun onderzoek invoeren op 

de site www.telmee.nl. 


Amfibieën monitoring 


Enkele reacties van leerkrachten 

‘Ik heb met groep 5 tot en met 8 meegedaan met het 

project. Ik vond het erg leuk en leerzaam en zeker 

voor herhaling vatbaar! De kinderen mochten zelf op 

onderzoek uit en onze gids heeft ons erg goed geholpen 

met het bekijken van de beestjes, de planten en 

het beantwoorden van de vragen. Erg goed vond ik 

dat het niet alleen het zoeken van beestjes was maar 

dat er ook opdrachten bij zaten om de temperatuur te 

meten en de diepte van het water enz. 

Wel jammer was het dat we maar in 1 put konden 

zoeken omdat de andere door de droogte was drooggevallen. 

Maar hier kunnen we allemaal niks aan 

doen natuurlijk. Al met al een hele leerzame ochtend 

en ik hoop dat we volgend jaar weer van de partij 

zijn.’ 

‘We hebben er echt van genoten, de kinderen waren 

heel enthousiast! Voor groep 5 en 6 is het nog wel lastig 

om ter plekke de vragen op het formulier te beantwoorden; 

ze zijn nog meer bezig met het “doen”. De 

rugzakken met de spullen, de uitleg, het was allemaal 

in orde. Ook de kaarten waar ze konden opzoeken wat 

ze in de sloot gevonden hadden. Als leerkracht 

vond ik het bijzonder fijn dat de put naast 

onze school nu eens in het middelpunt 

stond en de kinderen zo aan hun verstand 

werd gebracht dat de dieren gebaat 

zijn met rust, want na schooltijd 

4 

Foto: Natuur & Zo 

is het daar erg druk met kinderen die salamanders 

e.d. aan het vangen zijn, tot grote ergernis van ons, de 

leerkrachten. Dit zou wel ieder jaar mogen terugkomen, 

en wel meer excursies dichtbij huis op dat gebied want 

aanschouwelijk onderwijs is toch een geweldige manier 

om de kinderen iets te leren. Vooral juist in hun eigen 

achtertuin. 

‘De kinderen hebben het erg leuk gevonden, ook de rugzak 

met de opdrachten er in was heel handig. Zo konden 

ze in kleine groepjes allemaal eens aan de beurt komen. 

Ik vond het goed voorbereid, er waren spullen genoeg 

voor iedereen. Jammer van de regen, maar goed, daar 

kunnen we weinig aan doen, we bestellen voor de volgende 

keer gewoon een zonnetje!’ 

Ook dit jaar selecteren we weer een 10-tal 

locaties waar scholen op kunnen inschrijven. 

Ondanks dat we dit jaar de scholen nog niet 

hebben aangeschreven zijn er inmiddels al 

5 scholen die zich hebben aangemeld. We 

proberen jaarlijks zo’n 20 scholen aan 

dit lesprogramma te laten 

deelnemen. 

Boerderijrestaurant & 

streekpakketwinkel 

www.debaeckermat.nl 

+31 (0)115 45 38 32 

Buurtweg 6 

4696 RV Stavenisse 

T: 0166 65 32 46 

n Brandveiligheid 

n Bouwadvies 

n Bouwbegeleiding 

n Bouwkundige 

keuringen 

n Second opinion 

E: info@hagebouwadvies.nl 

W: www.hagebouwadvies.nl 

M: 0629 15 63 11 

n Bouwkundig tekenwerk 

n Beheer en Onderhoud 

n Directievoering en 

Toezicht 

n Kostencalculatie 

n Vergunningen 

BOSBOUW, LOON-, GROND-, CULTUURTECHNISCH- & STRAATWERK 

Kerkring 7 | 4444AB ‘s-Heer Abtskerke | t: 0113-311363 | f: 0113-311318 | email: info@markussebv.nl 

Aannemersbedrijf 

STURM b.v. 

voor al uw 

NIEUWBOUW 

VERBOUW 

ONDERHOUD 

Schellachseweg 1a 

4352 AJ Gapinge 

tel: 0118 591447 / fax: 593556 

* sfeervolle locatie voor familiefeesten, bruiloften 

* personeelsbijeenkomsten met outdoor activiteiten en lunch of diner 

* teambuildingsdagen met trainers mogelijk 

voor informatie: www.twistvliet.nl 

mail: landgoed@twistvliet.nl 

nico mesu, tel. 0118-594757

Door: Caroline Geluk, medewerker SLZ 

Is het nodig om mijn poel op te schonen, 

welke takken van mijn hoogstamfruitbomen 

moet ik snoeien en zitten die boombanden 

niet te strak? Zomaar een paar 

vragen die wij zeer regelmatig horen van 

Zeeuwse erf-eigenaren. 

Diverse landschapselementen of meerdere 

cultuurhistorische elementen sieren 

uw erf. Toen het net was aangeplant of 

hersteld, zag het er prachtig uit. Maar nu, 

een aantal jaar later, begint de drinkput 

wat dicht te groeien, is de Zeeuwse haag 

wel erg breed geworden en scheuren takken 

van de hoogstamappels in. 

Erfbeplanting 

Foto: Sandra Dobbelaar 

Streekeigen Ervenabonnement 

Een abonnement op periodiek advies en onderhoud 

Het onderhoud en beheer van een erf is 

vaak omvangrijker dan men van tevoren 

dacht. Ook weten sommigen niet goed hoe 

en waar te beginnen. Om het u makkelijker 

te maken om het toekomstig onderhoud 

van de landschapselementen beter op te 

pakken kunt u bij SLZ een ‘Streekeigen 

Ervenabonnement’ afsluiten. 

Dit abonnement bestaat uit een periodiek 

advies en de mogelijkheid om gebruik te 

maken van een specialistische onderhoudsploeg. 

Aan de hand van de adviezen kunt 

u als eigenaar zelf de werkzaamheden uitvoeren. 

Verbeter het onderhoud op uw erf 

Als u het abonnement afsluit komt één van 

mijn collega’s bij u langs die de tijd neemt 

om uw erf te bekijken en met u te bespreken. 

Alle landschappelijke elementen (knotwilgen, 

hoogstamfruitbomen, drinkput, etc.) komen 

aan bod, alsmede eventueel aanwezige kleine 

cultuurhistorische elementen (hekwerk, bakkeet, 

etc.). 

De SLZ-adviseur maakt op basis van de rondgang 

en de bevindingen een adviserende rapportage. 

Hierin staat een plattegrond van het 

erf en een omschrijving van de landschapselementen 

met onderhoudstoestand. Tevens 

ontvangt u een werkplan voor de komende 

jaren. Indien nodig zullen wij een vrijblijvende 

offerte toevoegen voor het eventueel uitvoeren 

van werkzaamheden door onze uitvoeringsploeg 

of geven wij u een doorverwijzing 

naar gespecialiseerde bedrijven. Ook adviseren 

wij u over mogelijkheden voor subsidie voor 

onderhoud of herstel van elementen. De volgende 

jaren is er jaarlijks tijd beschikbaar voor 

een kort, eenvoudig onderhoudsadvies. 

Voor slechts € 50,- per jaar wordt u bijgestaan 

door onze SLZ-deskundigen en weet u precies 

wat u wel en niet moet doen, zodat uw erf 

er weer piekfijn bij ligt (Het uitvoerend werk 

wordt vooraf geoffreerd en voldaan middels 

een factuur na uitvoering werk). 

Voor dit tarief krijgt u een bezoek en een uitgebreid 

schriftelijk advies in het eerste jaar en 

in de volgende jaren een periodiek kort, eenvoudig 

onderhoudsadvies. Tevens ontvangt 

u een gratis abonnement op De Boom In en 

uitnodigingen voor diverse SLZ activiteiten 

gericht op erfeigenaren. Ook krijgt u 20% 

korting op cursussen gericht op erfeigenaren 

en op uitgaven van SLZ, te bestellen via onze 

webshop. Met dit abonnement hopen wij dat 

natuurwaarden toenemen en de kenmerken 

van het typisch Zeeuwse streekeigen erf verbeteren 

en behouden blijven. Doordat u veel 

zelf leert doen, kunt u ook kosten besparen. 

Uiteraard zijn wij altijd bereid om tussentijds 

(bij problemen) (telefonisch) advies te geven. 

Reeds een ander abonnement? 

Sommige klanten van SLZ hebben al een 

ander abonnement bij ons afgesloten. 

Bijvoorbeeld een hoogstamfruitabonnement 

of u doet mee met het kleine bosjes project. 

Dat is geen probleem. De abonnementen kunnen 

naast elkaar lopen met een aantrekkelijk 

kortingstarief (Het goedkoopste abonnement 

geeft een korting van 20%). 

Het Ervenabonnement wordt mede mogelijk 

gemaakt door financiële ondersteuning van 

de Provincie Zeeland en de Nationale 

Postcode Loterij. 

Wilt u meer informatie kijk dan op onze 

website. Wilt u zich aanmelden voor het 

Ervenabonnement, neem dan contact met 

ons op. 

Voordelen 

• Bezoek en een uitgebreid schriftelijk 

advies in het eerste jaar 

• Volgende jaren: periodiek kort, 

eenvoudig onderhoudsadvies 

• Gratis abonnement op ons 

kwartaalblad De Boom In 

• Hulp bij uitvoering door onze 

uitvoeringsploeg via een offerte 

• U ontvangt uitnodigingen voor 

diverse SLZ activiteiten gericht 

op erfeigenaren 

• Korting van 20% op cursussen 

gericht op erfeigenaren 

• Korting van 20% op uitgaven van 

SLZ, te bestellen via onze webshop 

(www.landschapsbeheerzeeland.nl/webwinkel) 

6 De Boom In • LENTE 2013 • Stichting Landschapsbeheer Zeeland 7

Wandelen door de Franse strijd 

Door: Joop Jansen, Paul Bouwens, Louis Brugghe, de vrijwilligers van de Franse Slag wandelroute 

Twee jaar geleden vroeg ik Ewoud Voogd 

van SLZ of hij me kon informeren over 

informatieborden. Bij de Postbrug (over het 

Kanaal door Zuid-Beveland, bij Kapelle) zou 

een Frans monument komen en enige informatie 

over de Franse strijd in mei 1940 langs 

het kanaal zou daar goed bij passen. 

“Wacht”, zei Ewoud, “je hoort er nog wel 

van”. Inderdaad een uitnodiging voor een 

voorlichtingsavond in de Caisson kwam, 

gevolgd door meerdere bijeenkomsten bij 

SLZ. Men is van plan om een tiental thema 

wandelroutes te maken door vrijwilligers. 

Kan er ook een Franse Slag wandelroute 

gemaakt worden? 

Hoe het begon 

Vier man vonden het een goed idee. Daan en 

Louis, twee gepensioneerden (wat niet hetzelfde 

is als niets te doen hebben), Joop en Paul die 

beiden nog werken en mogelijkheden zagen 

om te helpen. In onze eerste bijeenkomst werd 

bekeken: wat willen of moeten we doen en hoe 

kunnen we dat doen? Het streven was de route 

in mei 2013 te openen, dus kwam er een tijdsbalk 

met werkzaamheden, data, wie doet wat 

en hoe? Langs welke plaatsen loopt de route, 

hoeveel kilometer? Hoe vertellen we de Franse 

strijd. Zonder schetsen en kaarten is het niet 

mogelijk. Wat kost de wandelkaart? 

Om een idee te hebben gebruikten we een 

wandelkaart van het Kiekendiefpad en plaatsten 

daar onze teksten met bijbehorende schetsen 

of foto’s. Het lukt ook niet altijd om dit in 

goede verhouding op het formaat van ca. 10 x 

16 cm te plaatsen. Al snel bleek dat de teksten 

“Om de Franse soldaten die in mei 1940 het Kanaal door Zuid-Beveland verdedigden te eren werd in 2011 

een monument bij de Postbrug onthuld. Het initiatief en de opdracht hiervoor kwam van de Gemeente 

Kapelle en Le Souvir Francais. Het monument werd gemaakt door de Goese kunstenaar Eduard Arutjnian, 

die vooral Franse zandsteen gebruikte”. Fotograaf: Louis Brugghe 

te lang waren. Schaven, schrappen, zuchten. 

Ook de situatieschetsen vormden nog 

een probleem. Natuurlijk kunnen we het 

aan de drukker overlaten, maar dat kost 

geld. 

Financiën 

En dat is een verhaal apart. De offerte van 

de drukkosten gingen geleidelijk aan met 

sprongen omboog. Honderd –, tweehonderd 

–, driehonderd procent. Hoewel SLZ 

ons helpt, moeten wij met z’n vieren het 

grootste deel bij sponsoren zoeken. Hoe 

doe je dat: e-mailen, per brief, “aan de deur 

bellen” en vooral: wie? Daan en ik maakten 

eerst een telefonische afspraak en vroegen 

om 5 minuten tijd. In het kort vertelden we 

over onze wandelroute, samenwerking met SLZ, 

de kosten, een logo vermelding bij een grote 

donatie en een uitnodiging bij de opening. We 

laten een enveloppe met een brief en drie bijlagen 

achter waarin onze bedoeling uitgebreid 

werd beschreven. We werden altijd goed ontvangen. 

Er zijn al donaties binnen en we hopen 

op meer. 

Over een maand moet het concept wandelboekje 

via SLZ naar de drukker gaan. We hebben 

de tekst, de foto’s en de schetsen die nodig 

zijn voor de wandelroute. Jammer genoeg heeft 

Daan moeten afhaken. Hij is ook vrijwilliger bij 

het museum in Goes en twee projecten tegelijk 

was niet meer mogelijk. Bedankt Daan voor je 

inzet in het begin van dit project! 


Wat was de Franse Slag? 

Het is de strijd van het 271e Régiment 

d’Infanterie (ca. 3000 matig uitgeruste reservisten), 

dat op 14 en 15 mei in Zuid-Beveland 

arriveerde. De opdracht was de vijand bij het 

Kanaal door Zuid-Beveland tegen te houden. 

Getalsmatig was de vijand niet indrukwekkend 

groot. Wel als de vele vliegtuigaanvallen erbij 

worden opgeteld. Eigen vliegtuigen werden 

nooit gezien. Op 16 mei viel de vijand aan; 

de bruggen en Schore werden veroverd. Vier 

tegenaanvallen faalden. In Kapelle boden kleine 

groepen Fransen fel verzet, tevergeefs. 

Het Franse Slag wandelboekje probeert 

de Franse strijd en de belevenissen van 

Kapellenaren te vertellen. Daarbij wordt niet 

vergeten om de wandelaar door een mooi en 

gevarieerd landschap te voeren. 

10 

Noordhoeksewegeling 3 

Kapelle-Biezelinge 

0113-341170 

www.bermanfruitplants.com 

Drukkerij Zoeteweij 

Molendijkseweg 2, 4401 NM Yerseke 

T +31(0)113 571404 

E info@dzy.nl, I www.dzy.nl 

Neringweg 11, 4501 PB Oostburg 

telefoon: 0117-474000 www.leenhoutsoostburg.nl 

www.leenhoutssluis.nl 

nieuwbouw 

verbouw 

restauratie 

asbestsanering 

erkend restauratieaannemer

Schône struke of vuulte? 

Mossen op Zeeuwse erven 

Door: Hans de Bruijn 

Mossen zijn pionierplantjes die overal groeien 

waar nog niets anders zich heeft gevestigd: 

op levend of dood hout, op steen en op allerlei 

bodems vóór ze worden afgelost door ‘hogere’ 

planten. 

Mossen zijn geen vaatplanten, ze hebben dus 

ook geen wortels. Ze leven van voedingsstoffen 

die zijn opgelost in water (nu en dan wat dauw 

kan voldoende zijn) en die ze absorberen over 

hun hele oppervlakte. Mossen zijn sporenplantjes: 

geen ‘mosbloempjes’ te verwachten dus, 

maar sporenkapsels. 

Kwaliteitsmeter 

Als pioniers zijn mossen wegbereiders voor 

andere planten. Ze bieden onderdak aan een 

uitgebreide populatie van minuscule scharrelbeestjes. 

Dat weten natuurlijk ook de vogels 

weer. Mossen voorkomen erosie en houden 

op de bodem water en voedingsstoffen vast 

Parapluutjesmos 

Foto: Hans de Bruijn 

die anders verloren zouden gaan. En zoals alle 

groene organismen binden ze kooldioxide uit 

de lucht. Het ene kussentje op de muur bindt 

niet veel, maar voor de biosfeer zijn mossen 

door hun aantal in de tropen en vooral op 

grotere breedten een factor van belang. Door 

hun passieve voedselopname zijn mossen 

goede indicatoren voor de kwaliteit van lucht, 

water en bodem. 

De Zeeuwse bodem is vruchtbaar en binnendijkse 

natuur is in Zeeland betrekkelijk 

schaars. Naast de natuurgebieden en de 

oude steden en dorpen, zijn levensvriendelijk 

onderhouden erven voor mossen in Zeeland 

van cruciaal belang. Op het gemiddelde 

boerenerf groeit niets. Op verstandig onderhouden 

erven zijn soms wel dertig of veertig 

mossoorten aan te treffen. Dat komt uiteraard 

ook de verdere verspreiding weer ten goede. 

Een middelgroot erf bij Hengstdijk spant tot 

nog toe in Zeeland de kroon met 42 soorten. 

Kwaadaardig schoon? 

Mossen zijn (anders dan veel tuiniers denken 

en gifproducenten beweren) uiterst concurrentiezwak. 

In de strijd tegen vaatplanten zijn 

ze kansloos. Wie mossen in zijn gazon heeft 

(meestal Haakmos) en daar vanaf wil (de 

vraag: waarom? ligt voor de hand, maar wordt 

weinig gesteld), heeft een ‘probleem’ met zijn 

gras, niet met mos. Wordt het mos met succes 

bestreden, dan rest een kale plek. Intensieve 

bestrijding met gif over grotere oppervlakten 

leidt tot troosteloze ellende. Parapluutjesmos 

en Halvemaantjesmos (twee ‘thalleuze levermossen’) 

hebben aan de bovenkant een 

dikke waslaag die ze tegen het gif beschermt. 

Nadat de rest (al of niet inclusief bodemfauna) 

is vernietigd, zien de twee hun kans 

schoon en bedekken ze alles met een aaneengesloten, 

dikke koek waar niets doorheen 

breekt. De aarde is nu eenmaal tot de laatste 

millimeter bevolkt, en tenzij uw erf tweemaal 

per dag door de vloed wordt overspoeld of 

op de wand van een regelmatig uitbarstende 

vulkaan ligt, zult u gasten voor lief moeten 

nemen. Weet u zeker dat u een kale bodem 

toch mooier vindt, dan is levenslang schoffelen 

uw lot. 

Op de oude stenen groeien o.a. de zeldzame soorten 

Steentjesmos en Gerand muursterretje. 


Plantjes zonder wortels die hun voedsel 

opnemen uit water dat toevallig passeert, zijn 

natuurlijk geen parasieten, zoals wel wordt 

gedacht. (Parasieten zijn ook per definitie niet 

groen.) Bomen zijn voor mossen alleen maar 

een plaats waar nog ruimte is en waar ze wat 

opgeloste voeding kunnen verwachten die 

van de stam en de takken druipt. 

Dorstig mos? 

Ook op steen richten ze geen schade aan, 

meer dan er staan doen ze niet. Mos wordt 

dikwijls geassocieerd met vocht, maar veel 

mossoorten zijn droogtespecialisten. Wie 

goed kijkt, ziet dat veel muren het grootste 

deel van het jaar gortdroog zijn. Zelfs na 

langdurige regen zijn bij het eerste zuchtje 

wind de meeste mossen uitgedroogd, waarna 

ze tot de volgende bui of ochtenddauw in 

slaapstand gaan. Alleen héél dikke mospakketten, 

die jaren nodig hebben om te groeien, 

kunnen korte tijd wat water vasthouden. 

(Véél mos betekent trouwens meestal: veel 

van hetzelfde, en uit oogpunt van diversiteit 

is zo’n pak meestal weinig waardevol en 

interessant.) De Rijksdienst voor Archeologie, 

Cultuurlandschap en Monumenten heeft over 

het onderwerp een brochure Algen,mossen 

en kostmossen uitgegeven, die ook gratis is te 

downloaden van de website (www.racm.nl). 


Schône mini-struke 

Behalve onmisbaar zijn mossen voor wie 

er oog voor heeft ook schôn. Als u ze wat 

wilt helpen, kunt u het beste zorgen voor 

verscheidenheid: nat-droog, zon-schaduw, 

verschillende boom- en steensoorten. 

Verscheidenheid is er voor mossen al gauw, 

want de kleine plantjes leven in even kleine 

microklimaatjes. Laat ze komen en volg de 

ontwikkeling eens met een loep. U zult versteld 

staan van de vormenrijkdom. Bijzondere 

maatregelen zijn niet nodig. Sommige mensen 

kunnen niet wachten en smeren een 

Struikmos 


mengsel van yoghurt en bier op hun buitenmuur, 

maar u begrijpt dat het ook zonder wel 

gaat. 

Wie 837 woorden over het onderwerp wat 

weinig vindt, kan een bezoek brengen aan de 

website van de BLWG (www.blwg.nl). Daar is 

ook een uitgebreide literatuurlijst te vinden. 

De stand van de mosflora in Zeeland en de 

rest van Nederland is te volgen op 

www.verspreidingsatlas.nl/mossen. Wekelijks 

bijgewerkt, want het gaat hard in Zeeland. 

Voor al uw: 

- Grondwerken 

- Rioleringen 

- Bestrating 

- Drainage 

- Verhardingen 

- Snoeiwerken 

Verhuur van: 

- Wiel- en rupsgraafmachines 

- Minigravers 

- Gronddumpers 

- Laadschop 

- Vrachtwagens 

C.G. Harthoorn 

Zuidbeekseweg 2 – 4385 NC Vlissingen 

Tel: 0118-466130 – Fax: 0118-467235 

mail@harthoornvlissingen.nl 

www.harthoornvlissingen.nl 

Prooijenseweg 26 

4332 RD Middelburg 

tel: 0118-613984 

fax: 0118-642038 

email: schellach@wanadoo.nl 

Mr. F. J. Haarmanweg 53 

4538 AN Terneuzen 

t. 0115 - 71 26 20 

e. info@eendracht-zeeland.nl 

www.eendracht-zeeland.nl 

Zeeland b.v. 

De complete partner in natuur- 

en ecologische projecten!

Bijzondere alledaagse planten en dieren 

op en rond het Zeeuwse erf: 

Een onbekende gast! 

Door: Familie de Regt, Willem III polder in Zaamslag 

Wij wonen hier vanaf 1989. Het wonen 

op de ‘buiten’ is een bewuste keuze. Voor 

ons was het intens beleven van de natuur 

destijds de hoofdreden, samen met de rust. 

Hoe mooi is het niet, om de seizoenen te 

volgen. Het is vaak een kwestie van goed 

opletten. 

Maar soms is dat opletten niet eens nodig. 

Begin oktober 2011 was voor ons zo’n 

moment. Na een klusje in de tuin, waren 

we op weg naar de keuken om wat te drinken, 

u herkent dat wel, mijn vrouw ging 

voorop, maar draaide zich al snel om. Voor 

haar zat een diertje naar haar te blazen; die 

voelde zich kennelijk in het nauw. Meteen 

gaan er dan allerlei gedachten door het 

hoofd; wat is dat? 

Eerste opwelling, een rat. Maar daar was 

de staart te kort voor. Volgende idee dan, 

maar we wisten het niet zo vlug. 

We wilden toch wel nader kennismaken 

met onze gast, al was de ontmoeting niet 

direct hartelijk te noemen. Even leek het of 

het diertje richting onze hordeur ging. Dat 

was geen gewenste ontwikkeling. Maar 

wat dan. We besloten om met een stalveger 

(lekker breed) even een barrière op te 

werpen. Eén van ons kon zo naar binnen 

om een fototoestel te pakken. Wegjagen 

was uiteraard geen optie. We werkten heel 

behoedzaam en ons plan lukte wonder- 

wel. Gelukkig nam hij/zij niet onmiddellijk de 

beentjes. Helaas was ons diertje geen fotomodel. 

Daarom hebben we het kopje niet goed 

op beeld. Nog steeds wisten we niet wat voor 

diertje was aan komen lopen. 

We zijn toen gaan zoeken, waar hij/zij intrek 

had genomen. Dat betekent zoeken naar sporen. 

En die vonden we in de vorm van ontlasting. 

Maar ook de verblijfplaats in het hoekje 

van de schapenstal. We hadden daar al eens 

bezoek gehad van een konijn. Hoe gemakkelijk 

is het niet om zo’n leegstaande woning te 

kraken! Met een ingang binnen én buiten. 

Bunzing op het erf 

Foto: Familie de Regt 

Jonge bunzing 


Gewapend met onze kennis en de foto’s hebben 

we vervolgens contact opgenomen met 

SLZ. Die toonden zich blij verrast, want zij vertelden 

dat het om een bunzing ging. Behalve 

dode dieren, worden bunzingen zelden levend 

waargenomen. Uiteraard zijn we daarna op 

internet gaan lezen over de bunzing, dat was 

heel leuk. Na de eerste ontmoeting hebben 

we de bunzing niet meer gezien. Nog steeds 

letten we extra op, maar geen spoor meer. 

Waarschijnlijk is het voedsel hier te schaars 

geworden; het blijven reizende dieren. 

Over sporen gesproken: in de afgelopen 

sneeuwperiode was het smullen geblazen. 

Wat is het mooi om te zien hoe de routes in 

de tuin lopen. Ook de verschillende soorten 

zijn goed te herkennen, zoals een kattenvoetje 

of een konijn bijvoorbeeld. 

Zoals ieder jaar hebben we tafels neergezet 

voor een paar ramen. We voeden de vogels 

daarop, naast de voersilo’s elders in de tuin. 

Het is een goede manier om kennis te maken 

met de vogelpopulatie uit de tuin. Ze willen 

wel allemaal tegelijk komen eten! Op nauwelijks 

een meter afstand vanaf de luie stoel zo’n 

prachtige rijkdom aan vogels. Bij ons was het 

iedere dag vogeltelling!! 


Op Tholen heeft de tijd stil gestaan 

(of toch niet) 

Door: Adri Mol, 

vrijwilliger Natuurvereniging Tholen 

Mijn naam is Adri Mol. Ik ben 58 jaar oud. 

Ik woon in Tholen en ben in dit gebied geboren 

en getogen. Sinds vele jaren maak ik in 

de winter deel uit van een groep personen 

die zich bezig houdt met het knotten van wilgen. 

Officieel heet dat dat ik vrijwilliger ben 

bij de werkgroep Landschapsbeheer van de 

natuurvereniging Tholen. 

Met de knotploeg komen we op de mooiste 

plekjes van het eiland Tholen en Sint 

Philipsland. Ik doe dit werk graag en als ik 

op enig moment van uit een knotwilg de 

omgeving bekijk dan bekruipt me het idee 

dat sinds mijn jeugd op Tholen de tijd heeft 

stilgestaan. Het geeft me een goed gevoel. 

In het dagelijks leven heb ik een drukke 

baan in en om Rotterdam. In een omgeving 

waar de tijd absoluut niet heeft stil gestaan. 

De werkdruk is hoog. De budgetten waar 

binnen gewerkt moet worden zijn beperkt. 

De planning is messcherp. Laptop en smartphone 

vragen van ’s ochtends vroeg tot 

’s avonds (laat) alle aandacht. Kortom de 

hectiek is groot. Ik kan mijn draai in die 

wereld goed vinden, maar het is wat je 

noemt: het moderne leven. 

Terug naar de natuur op Tholen. Is daar de 

tijd echt stil blijven staan? De landbouw die 

in het verleden letterlijk en figuurlijk dicht 

tegen de natuur aanlag is sterk gemoderniseerd. 

Met grote machines, uitgekiende 

bemestingsprogramma’s en slimme bestrijdingsmiddelen 

zijn de landbouwbedrijven 

omgevormd tot strak georganiseerde productie-eenheden. 

Natuur past daar eigenlijk 

niet bij. Denk alleen maar aan overwaaiende 

distelpluizen. Door akkerranden een soort 

natuurfunctie te geven probeert men de 

natuur een handje toe te steken. 

De natuurgebieden, op hun buurt, zijn in 

beheer bij grote, vaak landelijk opererende 

organisaties. Deze organisaties doen er alles 

aan om de gebieden die zij in beheer hebben 

zoveel mogelijk “natuur te laten” zijn. 

Denk hierbij bijvoorbeeld aan het herstel van 

drinkputten. 

Maar ook de beheersorganisaties hebben te 

maken met de nieuwe tijd. Er moet bezuinigd 

worden en dat betekent keuzes maken. 

De natuur blijkt, als gevolg van deze keuzes, 

dan vrij achter in de rij te staan. Dit betekent: 

kleinere budgetten en minder personeel. 

Om het beheer van de natuurgebieden op 

een redelijk niveau te kunnen houden zijn 

vrijwilligers hard nodig. Vrijwilligers zijn 

niet duur. Geef ze een werkjas, werkschoenen, 

gereedschap, af en toe een bolus en 

ze verzetten bergen werk voor je. In deze 

moderne wereld is vrijwilligerswerk dus keihard 

nodig voor het beheer van de natuur. 

Vrijwilligerswerk hoort bij de moderne tijd. 

Maar toch: ik hang over een knotwilg bij de 

eendenkooi in Anna Jacobapolder. Ik heb de 

laatste tak er zojuist van af gezaagd. Het is 

koud. De sneeuw striemt in mijn gezicht. 

Mijn werkjas is echter warm. Door de inspanning 

is mijn rug nat van het zweet. Een 

voldaan gevoel bekruipt me. Ik bekijk het 

besneeuwde landschap en denk: “op Tholen 

is de tijd stil blijven staan”. 

18 

Adri tijdens het knotten op de Natuurwerkdag 

Foto: SLZ 


Paradijsvogels 

in Koudekerke 

“Buytenhof” 

Door: Heleen van Dijk 

In deze rubriek gaan we op bezoek bij 

de eigenaren van de parels in het landschap, 

de mooie erven, buitenplaatsen en 

boerderijen waar je als passant naar kijkt 

en van geniet. Woont u zelf ook op z’n 

mooie locatie en voelt u zichzelf een echte 

‘Paradijsvogel’? Stuur dan uw verhaal naar 

de redactie van De Boom In: 

caroline@slz.landschapsbeheer.nl 

Buytenhof 

Even buiten Koudekerke ligt het voormalig 

buitenverblijf Buytenhof, een uit de 16e eeuw 

stammend klein buiten, dat later omgebouwd 

werd tot boerderij. De muurankers 

geven als bouwjaar1658 aan, echter op oude 

kaarten van Walcheren, van enkele tientallen 

jaren daarvoor, staat reeds een nederzetting 

op die plaats vermeld (Christoffel 

Eerste 3 foto’s: Buytenhof 

Alle foto’s: Heleen van Dijk 

Bernaerds 1641 en Roman-Visscher 1655). Ook 

in de overloper van de Westwatering (1574) 

wordt er al een hofstede aangegeven. Het 

oorspronkelijke huis oogt als een buiten, later 

is er bij de ombouw tot boerderij een bakkeet 

aangebouwd. Ook werd er een wagenschuur 

geplaatst, die na het elimineren van alom aanwezige 

boktorren, houtworm en zelfs ratten(!) 

en een buitengewoon grondige en vakkundig 

uitgevoerde restauratie, een geheel vormt met 

het woonhuis. 

Karakteristiek 

Het oorspronkelijke huis is geheel opgetrokken 

uit IJsselsteentjes, waarbij aan de zijkant 

enkele staafankers zichtbaar zijn. Op de noord-, 

De wagenschuur op de voorgrond > 

Wagenschuur van Buytenhof en doorgang 

naar het woonhuis (rechtsonder) 

oost- en zuidgevel zijn er voor Walcheren zeldzame 

banden en symbolen in het metselwerk 

aangebracht, waaronder ruitjes, hartjes en 

Davidssterren. Karakteristiek voor het huis is 

ook het schilddak en de hoge plafonds binnen, 

alsmede de geprofileerde korfbogen en gootlijsten 

met klosjes en fries. 

Monument 

Het geheel vormt een Rijksmonument en werd 

in 2004 aangepast aan de eisen en wensen van 

deze tijd. Hetgeen een verbouwing vergde die 

na een jaar wachten op de benodigde vergunningen, 

negen maanden duurde. Het huis werd 

rondom voorzien van binnenmuren waarbij er 

isolatie werd aangebracht van hoogwaardige 

natuurlijke materialen (vlas), nieuwe vloeren en 

een nieuw dak met schoorsteen. Alleen al aan 

dit laatste onderdeel werd 6 weken gewerkt. 

De ramen, zo karakteristiek voor dit huis, zijn 

vervaardigd van speciaal monumentenglas. 

De graanopslag werd verbouwd tot slaapkamers, 

waarbij de oorspronkelijke details, 

zoals luiken waar het graan door naar binnen 

werd gebracht, behouden bleven. De zinken 

goten en hemelafvoeren werden vernieuwd. 

Leidingen en afvoeren werden aangelegd 

dan wel vervangen. 

Wagenschuur 

Tot juni 1994 heeft er een grote, uit 1868 

daterende, wagenschuur gestaan die helaas 

is ingestort. Het verhaal gaat, dat de toenmalige 

bewoonster op een windstille dag 

haar stofdoekje op het erf uitklopte, waarna 

de grote schuur krakend ineen stortte. 

Ternauwernood konden de twee trekpaarden 

die daar gestald waren worden gered. 

20 De Boom In • LENTE 2013 • Stichting Landschapsbeheer Zeeland 

21

Streekeigen erf 

Het erf was tot de restauratie een kale vlakte, 

omgeven door wat oud grasland. 

In 2003 heeft SLZ samen met de eigenaars 

een plan opgesteld voor het aanplanten van 

een boomgaard met Oudhollands hoogstam 

fruit (voornamelijk appels) en enkele authentieke 

Zeeuwse hagen, passend bij het streekeigen 

Zeeuwse erf. Dit plan werd in 2004 

uitgevoerd en het is verbazingwekkend om 

te zien hoe snel alles zijn beslag heeft gekregen. 

Later werden er ook nog enkele oude 

populieren aan de rand van de boomgaard 

vervangen. 

Opvangezel Harold bijgenaamd de doedelzak 

in het voormalige varkenskot op Buytenhof 

Ezels en zoekplaatje konijn in de wei van Buytenhof 

Boomfeestdag 

En ook nu nog is SLZ actief in beeld op 

Buytenhof. Dit jaar, op 8 maart jl., heeft er 

de Zeeuwse Boomfeestdag plaatsgevonden, 

waarbij het perceel verrijkt werd met enkele 

streekeigen hagen, geplant door kinderen van 

de plaatselijke school onder vakkundige begeleiding 

van vrijwilligers van SLZ. 

Ezelopvang 

Buytenhof is wellicht ook bekend van de 

ezelopvang. In 2012 zou er zelfs de landelijke 

ezeldag plaatsvinden van de Stichting Opvang 

Ezels (SOE). Deze stichting, in 1986 opgericht 

Ezel Loesje in de sneeuw op Buytenhof 

en voortgekomen uit de Vereniging van het 

Nederlandse Ezelstamboek, houdt zich bezig 

met het opnemen en (her)plaatsen van ezels 

die door omstandigheden niet meer door hun 

eigenaar verzorgd kunnen worden. Ook geven 

zij voorlichting en adviezen over (het houden 

van) ezels. 

Doedelzakken 

Het voormalige varkenskot vormt thans het 

verblijf van de ezels Big Ears, Noddy, Chico, 

Sara en Loesje. Het gebalk is regelmatig tot 

ver in de omtrek te horen, vooral rond voedertijd 

maar ook wanneer de langoren, door 

bijvoorbeeld een lekker zonnetje in het voorjaar, 

een dolle bui krijgen en als luidruchtige 

doedelzakken om het hardst rondjes door 

de wei rennen. Naast het ezelgebalk en het 

gekakel, gekraai en gegak van kippen, hanen 

en ganzen is het geloei van de misthoorn 

een vertrouwd geluid op Buytenhof, dat 

hemelsbreed zo dicht aan zee ligt dat je bij 

hoog water vanaf het erf de grote schepen 

boven het duin voorbij kunt zien varen. Een 

uniek huis, op een unieke plek, zo tussen 

Middelburg en Vlissingen gelegen, met uitzicht 

op duinen en landerijen en een prachtig 

historisch stukje Zeeland. 

Grenadierweg 15 

4338 PG Middelburg 

Postbus 8021 

4330 EA Middelburg 

Tel. 0118-629353 

Fax 0118-613488 

22 23

Kerkuilbescherming in Zeeland; 

een beursbericht 

Door: Nanning-Jan Honingh, medewerker SLZ 

Er bestaat een misverstand dat economie 

en ecologie elkaars tegengestelden zijn. 

Qua politieke belangen mag dat zo zijn. 

Echter, in het dagelijkse leven of de ecologie 

van de kerkuil draait alles om economie. 

Hoeveel muizen eet een kerkuil 

per dag? Is er ruimte voor een groot 

broedsel of zal er kindersterfte optreden? 

Vinden de uitgevlogen jongen voldoende 

ruimte op de territoriamarkt? Een bericht met 

een hoop gecijfer. 

Geschiedenis 

Rond het midden van de 20ste eeuw leefden er 

naar schatting minimaal 200 broedparen kerkuil 

in de provincie Zeeland. Oorlogsinundatie 

en de watersnoodramp van 1953 zorgden 

plaatselijk voor afname. Grote afname van de 

kerkuil werd veroorzaakt door ruilverkavelingen 

en het gebruik van zaaiontsmettingsmiddel, 

gecombineerd met de strenge winter van 

1963. De afname sinds 1962 wordt geschat op 

90%! In de jaren zeventig trad licht herstel op, 

maar na de strenge winter van 1978-1979 was 

de kerkuil nagenoeg verdwenen. 

Kentering 

Vanaf het begin van de jaren tachtig kwam de 

bescherming van de kerkuil op gang. Door het 

ophangen van nestkasten in boerenschuren en 

het geven van advies door vrijwilligers van de 

Kerkuilen Werkgroep Zeeland, namen de aantallen 

broedgevallen van de kerkuil tussen 1983 

Kerkuiljong 

Foto: Mieke Bierens 

en 1991 toe van ca. 15 naar 35 broedparen (Bron: 

Broedvogels van Zeeland, KNNV/SOVON 1994). 

Mede dankzij het uitblijven van strenge winters 

ging de kerkuil vanaf halverwege de jaren 

negentig met sprongen vooruit met uitschieters 

in 2004 en 2007 naar bijna 150 broedpaar. 

Economische situatie 

Door deze vooruitgang doemde de vraag op 

hoeveel kerkuilen er nog in de provincie bij 

kunnen. De kerkuil is een broedvogel van kleinschalig 

agrarisch cultuurlandschap en broedt 

voornamelijk in boerenschuren. Zijn jachtgebied 

is ongeveer 40-60 ha., maar dat kan in geschikt 

gebied veel kleiner zijn. Tegenwoordig is het 

Zeeuwse landbouwgebied grootschalig. De 

Zeeuwse kerkuil heeft dus een groot jachtgebied 

nodig. Een kerkuil die in een nestkast in een boerenschuur 

woont, heeft zijn jachtterritorium binnen 

straal van ongeveer 1,5 km. (dat is een cirkel 

van 3 km. doorsnee) rondom de nestplaats. 

Er is berekend dat een kerkuil daarbinnen 

ongeveer 20-25 km geschikte perceelranden 

(slootkant, gras- of akkerrand, dijk, houtsingel) 

als jachtgebied nodig heeft. Op de huidige kaart 

van Zeeland kunnen we ongeveer 150 van deze 

cirkels op agrarisch gebied, natuurgebied en 

zelfs braakliggend industrieterrein trekken. 

Stabilisatie? 

Zeeland begint dus qua kerkuilen al redelijk vol 

te raken. Het geschatte aantal van 200 broedpaar 

van rond 1950 zullen we waarschijnlijk 

nooit meer bereiken. De uitschieters in 2004 

en 2007 kwamen al in de buurt. Maar kerkuilen 

zijn een risicovolle belegging. Per jaar kunnen 

de aantallen sterk fluctueren en in het verleden 

behaalde resultaten bieden geen garantie voor 

de toekomst. Met meer dan 625 geplaatste 

nestkasten zit de kastenmarkt nog niet vast. 

Kerkuilen verhuizen nog al eens en een mannetjeskerkuil 

gebruikt in het broedseizoen nog 

wel een extra kast. Zachte winters, strenge 

winters, muizendal- en piekjaren zijn niet makkelijk 

te voorspellen. Vorig jaar werd er in twee 

akkerbouwprovincies Groningen en Zeeland 

vroeg geploegd. Hierdoor wordt de muizenstand 

op de akkers letterlijk omgekeerd. De kerkuilen 

hadden toen jongen waar ineens geen voedsel 

meer voor was. Gemiddeld werd slechts 1,5 jong 

groot; de helft van het landelijk gemiddelde. Een 

gemiddelde van 1,5 was in 2012 nog altijd goed 

voor precies 200 (!) jonge uitgevlogen Zeeuwse 

kerkuilen. 

Waar zijn die gebleven? Hebben ze een nieuwe 

kast kunnen vinden; zijn ze niet doodgereden 

of gepakt door een kat; misschien in het prikkeldraad 

verstrikt geraakt? 

To big to fail 

Op dit moment zijn er zo’n 50 mensen die 

actief beleggen in kerkuilen. Ze controleren 

de nestkasten en noteren het koersverloop 

van de aantallen jongen. Dat leverde in het 

verleden nogal risicovolle situaties op. Kasten 

hingen veelal te hoog en alleen bereikbaar via 

een trapezium van boerenkarren, fruitkisten, 

vermolmde ladders en rot balkwerk. Een brigade 

van deskundigen is bezig om de kasten 

op veiliger locaties te plaatsen. Verder wordt 

er aan gewerkt om de kastcontroles efficiënter 

en daardoor misschien ook wat vaker uit te 

voeren. Via de zgn. nestkaart worden de broedgegevens 

eenduidiger en makkelijker digitaal 

te verwerken. Toegegeven; financieel moet er 

geld bij. Kilometers en telefoonkosten worden 

niet vergoed. Kapitaalinjecties van de overheid 

zijn niet meer aan de orde. Daarom gaan we 

fondsen benaderen of vragen om een geldbedrag 

voor het plaatsen van een kast. In de regio 

Beveland heeft een rotaryclub kerkuilkasten 

in elkaar gezet en het materiaal daarvoor zelf 

bekostigd! 

Termijnverwachting 

Er zit nog groei in de kerkuilbescherming. In 

een paar witte gebieden kunnen nog kasten 

worden opgehangen, die een aantal nieuw 

te vormen broedparen als broedgelegenheid 

kan benutten. Echter de vergrijzing onder de 

vrijwilligers baart zorgen. Nieuwe vrijwilligers 

zijn van harte welkom om de ouderen te ontlasten. 

Ook voor de digitale verwerking van de 

gegevens is dringend hulp en ondersteuning 

nodig. Heeft u voldoende tijd en durfkapitaal; 

zet het in voor de Zeeuwse uilen! 

24 

Lekker hapje voor de kerkuil 

Foto: Sandra Dobbelaar 

25

Groen en Doen 

Aanplant bomen Foto: SLZ 

Door: Peter van der Vliet, medewerker SLZ 

Onder de naam ‘Groen en Doen’ verstrekt 

het ministerie van ELI aan groene organisaties 

en lokale vrijwilligersinitiatieven 

budget voor de verbetering van de structuur 

van het vrijwilligerswerk in natuur en 

landschap. Voor de groene organisaties is 

Landschapsbeheer Nederland penvoerder 

van dit initiatief. 

De looptijd is van oktober 2012 tot 1 april 

2013. Het plan is om in contact te komen met 

mensen die zich in hun eigen omgeving actief 

willen inzetten voor het organiseren van 

vrijwilligersactiviteiten. Ze krijgen daarbij de 

nodige ondersteuning met instructie, cursussen, 

uitleen van gereedschappen en veiligheidsmiddelen. 

Voor een deel van het project 

wordt in Zeeland (en vijf andere provincies) 

samengewerkt met: 

Stichting Veld Onderzoek Flora en Fauna 

(VOFF) 

VOFF is het samenwerkingsverband van de 

Particuliere Gegevensbeherende Organisaties, 

die elk gespecialiseerd is in een groep dieren 

of planten. Zij beheren databanken met verspreidings- 

en ecologische gegevens die door 

duizenden vrijwilligers verzameld zijn. 

Het idee is om gezamenlijk in kaart te brengen 

waar in Zeeland ‘witte vlekken’ zijn: leef- 

gebieden van bijzondere en/of bedreigde 

dieren plantensoorten die door vrijwilligers 

in stand gehouden, verbeterd of uitgebreid 

kunnen worden en waar nog geen of onvoldoende 

vrijwilligers actief zijn. 

In Zeeland is onder meer gekozen voor het 

oprichten van twee lokale amfibiewerkgroepen 

(rond heikikker op Schouwen en 

rugstreeppad op Tholen) en het oprichten/ 

opleiden van een vrijwilligersgroep voor 

braakballen pluizen tbv zoogdieronderzoek. 

Het deel van het Groen en Doen zonder 

VOFF wordt ingezet voor bijvoorbeeld versterking 

van de vrijwillige coördinatie van 

vrijwilligerswerk rond oude begraafplaatsen, 

onderhoud van wandelroutes en stimuleren 

van bewonersinitiatieven. 

De werving van vrijwilligers is gericht op het 

zoeken van mensen die zich vanuit persoonlijke 

betrokkenheid bij een locatie of dier/ 

plantensoort, blijvend willen inzetten. Deze 

werving zal gezamenlijk worden opgepakt 

door SLZ en VOFF. 

De kern van Groen en Doen samengevat: 

• in kaart brengen van witte gebieden in de 

provincies 

• selectie van de meest kansrijke gebieden 

• werving van vrijwilligers (plaatselijke trekkers, 

mentoren, coördinatoren, buddies) 

• kennisoverdracht, opleiding en training 

• ondersteuning bij organisatie en uitvoering 

van werkdagen 

Deel van de uitdaging is om in zeer korte 

tijd de prestatie te leveren waarvoor het 

budget is bedoeld. De vorderingen met de 

uitvoering stemmen positief. Als in Zeeland 

en de andere provincies de gewenste 

resultaten worden geboekt, maken we een 

goede kans dat Groen en Doen een vervolg 

krijgt met een tweede ronde ! 

Wandelnetwerk 


Door: Simone Boots, vrijwilliger Wandelnetwerk 


Vanaf 18 april 2013 heeft ook Schouwen- 

Duiveland een wandelnetwerk. Het was 

de bedoeling om een netwerk aan te leggen 

van 200 kilometer. Over verharde, 

maar vooral ook over onverharde paden. 

Maar om langs alle pareltjes van dit veelzijdige 

landschap te wandelen was wel 

300 kilometer nodig! Dus zo gezegd is zo 

gedaan. De kaarttekenaar heeft 300 kilometer 

aan paden ingetekend en u kunt nu 

volop aan de wandel! 

Het Langs water en land 

De naam van het wandelnetwerk is ‘Langs 

water en land’. Want als je één naam mag 

verzinnen, dekt dit het meest de lading. 

Schouwen-Duiveland staat altijd in verbinding 

met water en altijd is land in zicht. Je 

ogen genieten van weidse blauw-groen-gele 

vergezichten met prachtige wolkenpartijen. 

Je oren luisteren naar het geluid 

van tureluurtjes, grutto’s en nachtegalen. 

Of juist naar de stilte. Je neus herkent die 

zilte lucht, zonder afleiding van industrie 

of files. En in dit landschap bevinden zich 

ook nog eens kenmerkende elementen 

als de Plompe Toren, de vuurtoren en vele 

molens. 

Niet opgenomen in het wandelnetwerk 

is de kuststrook van 21 kilometer lang. 

Want hoe bewegwijzer je een breed en 

dynamisch strand in het Nederlandse 

weer? De wandelkaart brengt u naar een 

strandopgang zodat u vervolgens over het 

strand uw wandeling kunt vervolgen en u 

krijgt weer een seintje als u een volgende 

strandopgang nadert. 

Erftrofee 

Wandelen langs muraltmuurtjes 

Alle foto’s: Arjan de Hulster 

26 De Boom In • LENTE 2013 • Stichting Landschapsbeheer Zeeland 

27

Tijd, inzet en energie! 

Het opzetten en realiseren van het wandelnetwerk 

heeft meer dan 4 jaar tijd gekost. 

Een veelvoud aan organisaties hebben er 

samen met Stichting Landschapsbeheer 

Zeeland hard aan getrokken. En meer dan 

30 vrijwilligers hebben meegewerkt aan 

het uitzetten van themawandelingen, het 

daadwerkelijk aanleggen van het 300km 

lange wandelpad en het controleren van 

de routes. Chapeau voor iedereen! 

Boerenlandpad 

Een uitdaging in een dergelijk project is 

om zoveel mogelijk kilometers over onverhard 

boerenlandpad te laten lopen. Om 

een traject ‘boerenlandpad’ te realiseren 

heb je al snel 2 of 3 naburige grondeigenaren 

nodig die een gezamenlijk akkoord 

geven om hun land open te stellen voor 

wandelaars. Het is gelukt en de beoogde 

28 

Aanbrengen van de bewegwijzeringsbordjes 

18 kilometer boerenlandpad zijn belangrijke 

schakels geworden in het creëren van een verrassend 

en veelzijdig netwerk. 

Dankzij de provincie Zeeland en de gemeente 

Schouwen-Duiveland was er ook geld beschikbaar 

voor de landschappelijke aankleding. Zo 

zijn bijvoorbeeld oude populieren gerooid 

en zijn er honderden bomen (terug-)geplant; 

o.a. walnoten, kersen, iepen, zomereiken en 

inheemse ‘zwarte’ populieren op de karakteristieke 

dijken. 

Wij hebben ons hard gemaakt om niet alleen 

een evenwichtig netwerk te creëren waar de 

unieke landschapselementen aan bod komen, 

maar wij hebben tevens geïnvesteerd in het 

uitbrengen van themawandelingen*. Want 

wij weten wel waar de pareltjes liggen, maar 

weten onze gasten deze ook te vinden? 

Wim in actie 

Foto: Wim Roose 

* Deze themawandelingen zijn net als de wandelkaart 

te koop bij de VVV’s op Schouwen-Duiveland. 

De mooiste plekjes 

En als u naar Schouwen-Duiveland komt om te 

wandelen? Mogen wij van de kerngroep van 

dit wandelnetwerk u dan drie pareltjes aanraden? 

Eigenlijk onmogelijk om te kiezen en 

een ander deel van het eiland tekort te doen. 

Maar ja, op persoonlijke titel mag het wel een 

keertje: 

• Suggestie van Paula: ‘Doe’ het rondje 

Noordgouwe en geniet al lopende over 

oude kerkenpaden van het polderlandschap, 

de dijkjes en het ringdorp 

Noordgouwe. 

• Suggestie van Simone: De Stevensluisroute 

door Dijkwater staat in mei-juni vol met 

wilde orchideeën en het is er heerlijk rustig! 

Aanplant nieuwe bomen 

• Suggestie Arjan: het ontstaan van de Kop 

van Schouwen; een wandeling door de 

duinen, langs elzenmeten, duinwallen en 

haaimannen. 

Naast deze wandelingen heeft de KNBLO 

het boekje “Het Watersnoodpad” uitgeven, 

een 153 km lange wandeling over de 

Watersnoodramp (zie www.wandel.nl/pagina/ 

wandelroutes/watersnoodpad ) 

Mocht u na het lezen enthousiast zijn geworden 

en wilt u ook iets betekenen voor het 

wandelnetwerk? Neemt u dan contact op met 

Stichting Landschapsbeheer Zeeland te Goes 

(tel 0113-230936 of 

info@slz.landschapsbeheer.nl) 


Goese poelen uit de put 

Door: Nanning Jan Honingh, medewerker SLZ 

In 2012 kreeg SLZ opdracht van de gemeente 

Goes om alle poelen die in eigendom zijn 

van de gemeente te inventariseren en er een 

beheerplan voor te schrijven. In totaal werden 

20 verschillende locaties onderzocht; in 

plantsoenen, woonwijken, overhoeken op 

kruispunten e.d. Een ding hadden de meeste 

poelen gemeen: achterstallig onderhoud. 

Poelen oefenen een onweerstaanbare aantrekkingskracht 

uit op hun omgeving. Poelen 

ontstaan op natuurlijke wijze, bijvoorbeeld bij 

een overstroming van beek of rivier waarbij de 

kolkende stroom een kuil in de bodem schuurt. 

Wanneer het hoogwater is gezakt, blijft er een 

poel met water achter. De meeste poelen in 

de stad of platteland zijn natuurlijk gegraven. 

Vanuit de ondergrond welt vanzelf grondwater 

op en vult de poel. En dat is het begin van het 

einde. 

Poel des verderf 

Met regenwater spoelt er grond de poel in. Elke 

herfst ‘zuigt’ de poel de bladeren uit de lucht 

die van de rondom groeiende bomen vallen. 

Kwajongens kunnen de verleiding niet weer- 

Bultkroos in poel 


staan om er dikke takken en stenen uit de 

omgeving in te gooien. Zwerfvuil zoals chipszakken, 

blikjes en een afgedankte winkelwagen 

komen in de modder langzaam tot rust. 

Een enkele afvoer of kolk braakt er het gootwater 

met de daarin opgeloste vuiligheid van 

de straat in uit. De weelderige plantengroei 

die van deze ‘kunstmest’ profiteert, sterft af en 

ligt onder een dik kroosdek te rotten. Dit zijn 

de ingrediënten die dit landschapselement letterlijk 

tot een poel des verderfs maakt. 

Ecosysteem 

Maar gelukkig trekt de poel ook andere dingen 

aan. Rondvliegende bootsmannetjes en 

geelgerande waterkevers vinden dit braakliggende 

gebied binnen de kortste keren 

en duiken het water in. Kikkers en padden 

hebben niets liever dan een ondiepe poel 

die vroeg in het voorjaar al lekker opwarmt. 

Zo ontwikkelen de kikker- en paddenlarven 

zich lekker snel. Hopelijk valt de poel tijdens 

de zomermaanden droog. Zo niet dat komen 

er al snel vissen in. Via vogelveren worden 

de kleverige viseieren verspreid. Ook waterplanten 

als hoornblad en waterranonkel liften 

op die manier mee. Zo ontstaat er een klein 

Grote lisdodde 


ecosysteempje in het stilstaande water. Maar 

stilstand is achteruitgang. 

Van nature verlandt een poel gewoonlijk. 

Waterplanten, riet, lisdodde en andere oeverplanten 

en zelfs bomen als els en wilg maken 

een eind aan de idylle. Bij een volgende overstroming 

ontstaan er elders wel weer andere 

poelen, zodat er altijd in de buurt wel voortplantingsplekken 

voor bijvoorbeeld kikkers en 

padden aanwezig zijn. De meeste planten en 

dieren zijn daarop ingesteld; het zijn opportunistische 

pioniers. 

Beheren en onderhouden 

Maar hoe zit het dan met de gegraven poelen 

die soms wijd en zijd uit elkaar liggen? Daar 

moet regelmatig aan worden gewerkt; die 

hebben onderhoud nodig! Standaard adviseren 

we dat poelen éénmaal in de tien jaar 

worden uitgemodderd. Voor sommige poelen, 

of de aanwezige dieren, is dat te weinig en 

een te rigoureuze ingreep. Kamsalamanders 

in Zeeuws-Vlaanderen bijvoorbeeld, hebben 

een soort ‘toernooiveldjes’ nodig in de voortplantingstijd. 

Met een hark kun je open plekken 

maken door daar de waterplanten weg te 

halen. Rugstreeppadden kijken minder nauw. 

Die hebben het liefst een kale pas gegraven 

poel of nemen genoegen met een plas boven 

een verstopte drainagepijp. Hoe groter de 

poel, des te beter kun je het beheer gefaseerd 

uitvoeren. De ene keer de helft en een paar 

jaar later de andere helft. Bij regelmatig onderhoud 

hoeft de verwerking van de bagger 

minder een probleem te zijn. Bij zwaar achterstallig 

onderhoud komt er een enorme hoeveelheid 

vrij, die op een klein terrein moeilijk 

is weg te zetten. Bij afvoer naar een stortplaats 

zijn hoge kosten gemoeid en is er onderzoek 

en een vergunning nodig. 

Liefde en aandacht 

Maar het allerbelangrijkste dat onze poelen 

nodig hebben is: liefde en aandacht. Verzet 

u eens tegen de drang die u dwingt te kijken 

in het blauwe oog van het acht uur journaal. 

Neem in plaats daarvan een stekje aan de kant 

van de poel. Met de lager hangende zon in 

de rug en uw blik op de waterspiegel laat u 

zich betoveren door het onderwaterscherm 

waarover u zelf de supervisie heeft. Daarin laat 

u dan rustig de strekking van bovenstaande 

tekst bezinken. 


Kort nieuws 

Ton de Koning Bedankt! 

Colofon 

Voor al die jaren dat je als vrijwilliger onderdeel 

wilde zijn van de redactie van De Boom In. Fijn 

dat je je werk als ‘advertentieman’ nog steeds wilt 

voortzetten! 

OPROEP 

Wie verzint een leuke betekenisvolle naam voor het 

Wandelnetwerk Goes-Kapelle? De naam moet iets 

zeggen over het gebied; van het kleinschalige landschap 

rondom Wemeldinge tot aan het grootschalige 

gebied in de omgeving van het Kiekendiefpad. 

Locatieleider Natuurwerkdag in de prijzen 

De Stichting Welzijn Middelburg SWM en 

JaargaNg 27 

Gemeente Middelburg reiken samen de Lange 

LENTE - 2013 

Jan Award uit aan een vrijwilliger die iets bijzonders 

heeft gedaan. Marijke de Jonge, locatielei- 

De der Boom van In Wijkbeheergroep is een uitgave van Stichting Middelburg Landschapsbeheer ‘t Zand/ 

Zeeland (SLZ) en wordt vier keer per jaar verzonden 

Stromenwijk is voorgedragen voor deze prijs en 

aan vrijwilligers in het landschapsbeheer in Zeeland, 

overeenkomsthouders, heeft deze ook gewonnen! 

relaties en medewerkers. 

Redactie: Loop voor Landschap 

Caroline Geluk Sylvia Tuinder 

Op donderdag 20 juni organiseren wij een 

Robert Wielemaker Luciën Calle 

Foort ‘Loop Minnaard voor Landschap’ event. Dit wandelevent 

is toegankelijk voor alle geïnteresseerden op het 

Verder gebied werkten van aan wandelen. dit nummer Of mee: je nu fervent wande- 

Peter van der Vliet Louis Brugghe Joop Janssen 

laar, vrijwilliger, (recreatie)ondernemer, agrariër 

Theo Aernoudts Familie de Regt Adri Mol 

Nanning-Jan of ambtenaar Honingh bent: Hans iedereen de Bruijn is welkom. Paul Bouwens Tijdens 

Heleen deze dag van Dijk bieden wij Simone verschillende Boot workshops en 

Advertenties: 

excursies op wandelgebied aan. Meer informatie 

Ook volgt uw tzt advertentie op onze in website. De Boom Nu In? al interesse? Geef je 

Bel alvast Ton de op! Koning, Via info@slz.landschapsbeheer.nl. 

tel. 0113-23 09 36 

voor de mogelijkheden. 

Foto Erftrofee omslag: 2013 

Drinkpoel met kleine watersalamander (Lissotritton vulgaris 

Vanaf begin 2013 heeft iedereen zijn of haar 

man) Fotograaf: Sandra Dobbelaar 

erf kunnen inschrijven om mee te dingen naar 

Met dank aan alle fotografen. 

de prijs Erftrofee 2013. Deze stimulerende prijs 

SLZ heeft getracht alle rechthebbenden van de geplaatste foto’s te achterhalen. 

Degenen organiseren die desondanks we menen samen aanspraken met te kunnen de doen Boerderijen 

gelden op de 

rechten van gebruikte foto’s worden verzocht contact met ons op te nemen. 

Stichting, SCEZ en de ZLTO. Op vrijdag 14 juni 

Opmaak zal de jury en drukwerk: uit de 20 aanmeldingen een winnaar 

Drukkerij Zoeteweij, Yerseke 

Oplage: 2250 ex. 

32 

gekozen hebben. Begin mei zal de uitnodiging 

klaar zijn waarbij iedereen welkom is. 

Bijna 20 ransuil roestplaatsen gemeld. 

Na verschillende oproepen in de Zeeuwse pers, 

kwamen er bijna twintig meldingen binnen van 

mensen die een roestplaats wisten of in hun tuin 

hadden. Voor een eerste keer is dat een groot 

succes. We willen de actie ieder jaar herhalen, 

zodat we net als in de provincie Groningen een 

goed overzicht krijgen van de ransuilen in de 

winter. Er zijn vermoedens dat de ransuilenstand 

daalt, maar we weten nog niet waarom. Alle melders 

hartelijk dank! (Melden kan nog steeds!) 

Foto: Karin Mol 

Vrijwilligersdag 2013 Grote Keizerlibelle 

Zoals eerder aangekondigd willen we de jaarlijkse 

Vrijwilligersdag in een ander jasje gieten. 

We Redactie- zijn druk en bezoekadres: bezig met de organisatie hiervoor. 

Ravelijn de Groene Jager 5 

Binnenkort kunnen alle bij SLZ aangesloten 

4461 DJ Goes 

vrijwilligers Tel. 0113-23 09 een 36 uitnodiging verwachten voor 

diverse info@slz.landschapsbeheer.nl 

themabijeenkomsten waarop men zich 

kan www.landschapsbeheerzeeland.nl 

inschrijven. Er komt nu dus niet 1 gezamenlijke 

dag maar we bieden jullie verschillende 

Abonnement 

activiteiten Wilt u ook De Boom aan waaraan In ontvangen? je kunt deelnemen. We 

proberen Voor slechts deze € 10,- zoveel per jaar ontvangt mogelijk u te verspreiden 

over ons kwartaalblad. Zeeland en met verschillende thema’s zodat 

Bel naar 0113-23 09 36 of meld u direct aan via 

er voor ieder wat wils is. De Gouden Jirizaag blijft 

www.landschapsbeheerzeeland.nl/nieuwsbrief 

als symbolische waardering bestaan, al wordt de 

uitreiking ISSN nummer ook 1876-5491 iets anders vormgegeven. Meer 

informatie Stichting Landschapsbeheer hierover is binnenkort Zeeland zet te zich lezen in voor op 

onze behoud, website. beheer en aanleg van kleine landschapselementen. 

Zie www.landschapsbeheerzeeland.nl voor meer informatie. 

De 2013 Boom is In het is gedrukt Jaar van op FSC-gecertificeerd de Patrijs papier. 

In ons vorige nummer 

SLZ wordt financieel gesteund door de Nationale Postcode 

een uitgebreid artikel 

Loterij en Provincie Zeeland. 

over deze akkerbewoner, 

nu kun je in 

onze agenda diverse 

data vinden om 

mee te helpen/tellen. 

Iedereen is welkom. 

Vrijwilligers organisaties in Zeeland 

Onderstaande organisaties zetten zich vrijwillig in voor het landschapsbeheer in Zeeland en zijn 

aangesloten bij SLZ. Zou je in je vrije tijd eens mee willen werken in het landschap bij jou in de buurt, 

neem dan contact op met een van onderstaande contactpersonen voor meer informatie. 

Weekendwerkzaamheden: 

Tholen 

Natuurvereniging Tholen 

Flip van Damme 

Tel. 0166-602438 

e-mail: flip.van.damme@zeelandnet.nl 

www.natutholen.nl 

Bevelanden 

Beheerswerkgroep KNNV 

Johan Vermin 

Tel. 0113-311813 

vermijn@zeelandnet.nl 


Bomenbuurt ’s Gravenpolder 

Mevr. D. de Koning 

Tel. 0113-311813 

tddekoning@zeelandnet.nl 


Heemtuinwerkgroep KNNV 

Diet Louwerens 

Tel. 0113-342277 

dietlouwerens@yahoo.com 


Doordeweekse 

werkzaamheden: 

Alle dagen van de week: 

Heel Zeeland: 

Herpetologische studiegroep Amfibieën 

Winant Halfwerk 

Tel. 0118-217720 

sterkwerk@zeelandnet.nl 

Steenuilen werkgroep Zeeland 

Alex de Smet 

Tel. 0115-695890 

birdtree@zeelandnet.nl 

http://www.deltabirding.nl/ 

links-vogelwerkgroepen.html 



de Steltkluut 

Lucien Calle 

Tel. 06-22792100 


www.steltkluut.nl 


’t Duumpje 

Gerard v. Daele 

Tel. 0117-301835 

gvdaele53@zeelandnet.nl 

www.duumpje.nl 

Walcheren 

Werkgroep Landschapsverzorging 

Thomas Collette 

Tel. 0118-634916 

Na 19.00 uur en de hele vrijdag 

thomas.collette@zeelandnet.nl 

Kapsalon 

Nienke Ensing 

06-46222419 

ensingn@zeelandnet.nl 

Hout & Co 

Karin Mol 

Tel. 0118-628293 

Karin.mol@slz.landschapsbeheer.nl 

Noord- en Midden Zeeland 


Pieter Voets 

Tel. 0113-230936 



Kerkuilenwerkgroep 

Peter Boelee 

Tel. 06-25102354 

zld-kerkuilen@zeelandnet.nl 

www.kerkuil.com 

Herstellen Cultuurhistorische elementen 

Sandra Dobbelaar 

Tel. 0113-230936 

Sandra@slz.landschapsbeheer.nl 


Weidevogelbescherming 

Nanning-Jan Honingh 

Tel. 0113-230936 



Werkgroep Oranjebosch 

Werkgroep Moesbosch 

Peter v.d. Vliet 

Tel. 0113-230936 

peter@slz.landschapsbeheer.nl 


Actief terreinbeheer 

Henk Dalebout 

Tel. 0111-422966 

e-mail: 

hwdalebout@zeelandnet.nl 

www.nvsd.nl/actief_terreinbeheer. 

html 

Heel Zeeland 

A Rocha werkgroep Zeeland 

Martine Krabbendam 

Tel. 0118-640448 

jl.krabbendam@hetnet.nl 

http://arochanederland.ning.com 

Onderhoud wandelroutes 

Pieter Voets 

Tel. 0113-230936 





Wim Wisse 

Tel. 06-50914013 

wimwisse@zeelandnet.nl 


Vleermuizen 

Meldingen/klachten: 

Nanning-Jan Honingh, 

tel. 0113-230936 


Jaarlijkse zomertellingen (kerkzolders) Noord- en 

Midden Zeeland: Nanning-Jan Honingh en Zeeuws 

Vlaanderen: Luciën Calle. 

Jaarlijkse wintertellingen: Zoogdier Werkgroep 

Zeeland, Luciën Calle, 06-22792100, 

lucalle@zeelandnet.nl

Agenda 

10 april Cursus Streekeigen erf en boerderij Walcheren 

18 april Opening Wandelnetwerk Schouwen-Duiveland 

22 april Kerk- en Ransuilavond Schouwen-Duiveland 

25 april Kerk- en Ransuilavond Tholen 

17 mei Boomkikker excursie Zeeuws-Vlaanderen 

18 mei Opening Themawandelroute 

“De Franse Slag” Kapelle 

22 mei Bacterievuur cursus Beveland 

6 juni GPS - basiscursus Walcheren 

14 juni Erftrofee uitreiking 

15 juni Buitenlui Actief erfexcursie Noord Beveland 

20 juni Wandelevent “Loop door Landschap” 

n.n.b. Excursie Maaien van je terrein Zeeuws-Vlaanderen 

13 sept. Hoogstamfruitdag Zeeuws-Vlaanderen 

14 sept. Hoogstamfruitdag Tholen 

27 sept. Hoogstamfruitdag Walcheren 

28 sept. Hoogstamfruitdag Beveland 

n.n.b. Wederopbouwarchitectuur 

boerderijen 1945 en 1960 Zeeuws-Vlaanderen 

3 nov. Natuurwerkdag 2013 Heel Zeeland 

dec. Basiscursus Hoogstamfruitbomen Beveland 

Voor meer informatie kun je terecht op de website van SLZ: 

www.landschapsbeheerzeeland.nl/agenda 

Voor alle activiteiten geldt: aanmelden verplicht.

Download deze nieuwsbrief - Landschapsbeheer Zeeland

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?