NOx-heffing - Lne.be

ARCADIS Belgium – LDR Milieu-advocaten
Operationalisering van een emissieheffing op NOx emissies naar de lucht met terugsluizing van de inkomsten –
eindrapport
Net zoals in een systeem met stijgende heffing (zie Sectie 5.3.1) stellen zich problemen qua geloofwaardigheid, vooral
omdat de geschatte heffingsinkomsten de uitkeerbare subsidies ruimschoots overtreffen. Dit systeem is ook
ingewikkelder dan een systeem met constante terugsluizing, en zal leiden tot hogere reguleringskosten.
Doordat dit systeem bedrijven ertoe aanzet om het nemen van NOx reducerende maatregelen te bespoedigen, verstoort
dit hun algemene investeringsplanning – dit is precies het tegenovergestelde effect van een systeem met stijgende
heffing.
5.3.5. Terugsluizing naar beheersorganisatie of onderzoeksfonds
De simulaties in Sectie 5.1.3 hebben reeds aangetoond dat de geschatte heffingsinkomsten veel hoger zullen zijn dan
de subsidies die volgens de wetgeving kunnen uitbetaald worden. Er stelt zich dus in elk geval de vraag wat dient te
gebeuren met het saldo.
Een mogelijkheid zou zijn om het saldo terug te sluizen naar een onderzoeksfonds of naar beheersorganisaties.
Het terugsluizen naar een beheersorganisatie zou zinnig kunnen zijn in de mate dat beheersorganisaties in bepaalde
activiteiten schaalvoordelen kunnen realiseren in vergelijking met individuele bedrijven. De voornaamste vraag die men
zich hierbij kan stellen is of de vaste kosten die verbonden zijn aan de oprichting van een dergelijke organisatie opwegen
tegen de baten voor een heffing:
• Waarvan nu reeds is vastgelegd dat ze tijdelijk van aard dient te zijn (zie Sectie 2.2)
• Waarvan de economische impact zo beperkt is, zeker indien ze gecombineerd wordt met steunmechanismen
Om te begrijpen of het steunen van een onderzoeksfonds een zinnige benadering is, dienen we ons eerst de vraag te
stellen in welke omstandigheden overheidssteun voor onderzoeksuitgaven zinnig kan zijn 57 .
Vooreerst dienen we op te merken dat technologische vooruitgang altijd twee stappen vereist:
• Vooreerst dient er wetenschappelijk onderzoek plaats te vinden om tot nieuwe technische ideeën te komen en
om deze ideeën om te zetten in een commercieel bruikbaar product of proces.
• Adoptie is het proces waarbij het nieuw product of proces geleidelijk de oude technologie vervangt in
uiteenlopende ondernemingen en processen. Dit proces vergt tijd en middelen: ondernemingen moet vernemen
dat een nieuwe technologie bestaat, moeten hun uitrusting vernieuwen, en het aanpassen aan hun eigen
context.
Beide stappen worden gekenmerkt door marktfalingen:
• Kennis-externaliteiten. Wanneer een onderneming investeert in nieuwe technologieën, draagt het alle kosten
verbonden aan deze investering. Het kan echter niet verhinderen dat anderen deze kennis ook gebruiken en
zich dus een deel van de baten toe-eigenen. De bescherming geboden door intellectuele eigendomsrechten is
bovendien verre van waterdicht.
• Adoptie-externaliteiten. In sommige gevallen hangt de waarde van een nieuwe technologie voor de gebruiker af
van het aantal andere gebruikers dat deze technologie heeft aangenomen. Dit kan te wijten zijn aan de
volgende oorzaken:
Ondernemingen kunnen leren over de kosten en baten van een nieuwe technologie door te
kijken naar de adoptie van deze technologie door derden, en naar het leerproces bij anderen
57 Deze tekst volgt grotendeels Jaffe, A.B., Newell, R.G. and Stavins R.N., A Tale of Two Market Failures, Technology and
Environmental Policy, RFF Discussion Paper DP 04-38, Resources for the Future, Washington DC, 2004.
94/167 07/13045/LF