NOx-heffing - Lne.be

ARCADIS Belgium – LDR Milieu-advocaten
Operationalisering van een emissieheffing op NOx emissies naar de lucht met terugsluizing van de inkomsten –
eindrapport
principieel niet te moeten worden aanzien als staatssteun, voor zover deze de aard of de algemene opzet van het
systeem weerspiegelen. Indien dit niet het geval is, zullen deze drempels niettemin worden aanzien als een vorm van
staatssteun.
Ondertussen is het Hof van Justitie (in beroep) enigszins teruggekomen op deze eerder soepele invulling van het begrip
staatssteun door het Gerecht van Eerste Aanleg. Hierdoor lijkt het minder evident om het werken met bepaalde
vrijstellingsdrempels (die inpasbaar lijken in de aard en opbouw van het belastingsstelsel) a priori vrij te stellen van het
regime inzake staatssteun. Hoewel het Hof van Justitie in zijn arrest van 22 december 2008 nog steeds erkent dat
volgens haar vaste rechtspraak het begrip staatssteun niet van toepassing is op overheidsmaatregelen die tussen
ondernemingen differentiëren, wanneer deze differentiatie het gevolg is van de aard en de opzet van het lastenstelsel
waarbinnen deze plaatsvinden 13 , stelt het duidelijk dat het door het belastingsregime aangehaalde doel (bv.
milieudoelstelling) evenwel niet volstaat om daarvan meteen de kwalificatie als steunmaatregel uit te sluiten. Het Hof fluit
het Gerecht van Eerste Aanleg dus terug waar deze heeft geoordeeld dat lidstaten vrij zijn om bij de afweging van de
diverse aan de orde zijnde belangen hun prioriteiten ter zake van milieubescherming te definiëren en bijgevolg te
bepalen welke goederen of diensten zij aan een heffing zou onderwerpen 14 . Hoewel het Hof het werken met
vrijstellingsdrempels o.i. dus niet principieel uitsluit, lijkt het anderzijds wel te stellen dat met louter beroep op de
milieudoelstelling men niet kan ontsnappen aan het regime inzake staatssteun. Het feit dat bepaalde marktdeelnemers
die zich in een vergelijkbare situatie bevinden worden uitgesloten van een heffingsregime kan dus wel degelijk een
selectief voordeel uitmaken (en moet dus principieel worden aanzien als staatssteun) 15 . Wij concluderen dan ook uit dit
arrest dat beperkte vrijstellingsdrempels die voortvloeien uit de aard en opzet van een belastingssysteem nog steeds
buiten het toepassingsgebied van het staatssteunregime blijven, maar dat dit niet het geval is voor het vrijstellen van een
heffing van marktdeelnemers met een vergelijkbare situatie (bv. eveneens een belangrijke NOx-uitstoot). In dat geval lijkt
wel sprake te kunnen zijn van staatssteun. Er zal dan ook principieel een aanmelding dienen te gebeuren, tenzij
toepassing kan worden gemaakt van de algemene groepsvrijstellingsverordening.
In het juridische onderzoek is ook nagegaan of de opbrengsten (terugsluizing) van heffingen al dan niet als
staatssteun moeten worden aanzien. Principieel zou men immers kunnen voorhouden dat deze steun moet worden
afgewogen tegen de heffingen zelf, waardoor misschien niet altijd sprake zou zijn van een netto-steun. In het onderzoek
is niettemin vastgesteld dat de Commissie in dergelijke omstandigheden steevast nagaat of voldaan is aan de
voorwaarden van het arrest van 15 juli 2004 in de zaak Pearle (nr. C-345/02). In dit arrest heeft het Hof van Justitie
aanvaard dat verplichte bijdragen die door een intermediair orgaan worden geïnd bij alle ondernemingen van een
bepaalde bedrijfssector, in bepaalde gevallen niet mogen worden aanzien als staatssteun. Een van de vereisten is dat
de betrokken maatregel is vastgesteld door de beroepsorganisatie die de ondernemingen en de werknemers van een
bedrijfssector vertegenwoordigt, en niet dient als instrument voor de uitvoering van door de staat vastgesteld beleid.
Aangezien in voorliggende constellatie de constructie van een heffingssysteem met terugsluisopties in wezen door de
staat zelf wordt beoogd – en niet door beroepsorganisaties – lijkt de hoger vernoemde voorwaarde uit het Pearle-arrest
niet voldaan, waardoor in beginsel sprake lijkt te zijn van staatssteun.
Uit de mededeling van de Commissie inzake milieubelastingen kan worden afgeleid dat er in beginsel evenwel geen
inhoudelijke bezwaren bestaan vanuit het Europese recht tegen het herverdelen van inkomsten uit een milieuheffing,
hoewel deze steeds moeten worden aanzien als staatssteun (indien ze niet voldoen aan de voorwaarden uit het arrest
internationale concurrentievermogen van bepaalde sectoren veilig te stellen, geen reden om de coherentie van de AGL
met de nagestreefde milieudoelstellingen in twijfel te trekken (zie punt 115 hierboven)”.
13 Zie overweging 83 arrest Hof van Justitie 22 december 2008 in de zaak C-487/06P.
14 Overweging 86 arrest Hof van Justitie 22 december 2008 in de zaak C-487/06P.
15 Overweging 87 arrest Hof van Justitie 22 december 2008 in de zaak C-487/06P.
23/167 07/13045/LF