NOx-heffing - Lne.be

ARCADIS Belgium – LDR Milieu-advocaten
Operationalisering van een emissieheffing op NOx emissies naar de lucht met terugsluizing van de inkomsten –
eindrapport
positieve beschikking van de Commissie met de (primaire) regels uit het EG-Verdrag inzake staatssteun. De essentiële
vraag die hier echter rijst is of het nog mogelijk is voor een concurrerende onderneming om een nationale rechter te
verzoeken om door middel van prejudiciële vragen een uitspraak van het Hof uit te lokken over de geldigheid van een
handeling (bv. positieve beschikking van de Commissie) waartegen die partij zelf een beroep tot vernietiging had kunnen
richten binnen de daartoe gestelde termijn van twee maanden. Het Hof van Justitie heeft hier in beginsel ontkennend op
geantwoord: in het arrest Deggendorf van 9 maart 1994 heeft het gesteld dat een natuurlijke of rechtspersoon die het
recht heeft om op grond van art. 230 EG-Verdrag de nietigverklaring van een gemeenschapshandeling te vorderen,
maar van dit recht geen gebruik maakt, zich niet meer mag beroepen op de onwettigheid van die handeling in een later
geding voor de nationale rechter.
Om als concurrerende onderneming de wettigheid van een positieve beschikking inzake staatssteun voor de nationale
rechter te betwisten, zal je dus in beginsel moeten kunnen aantonen dat de betrokken onderneming niet de mogelijkheid
(‘het recht’) heeft gehad om dergelijke vernietigingsprocedure bij het Gerecht van Eerste Aanleg meteen op te starten.
Dit zal niet evident zijn nu – zoals hoger ook aangegeven – het Hof van Justitie (en ook het Gerecht van Eerste Aanleg)
onder bepaalde voorwaarden wel degelijk aan concurrerende ondernemingen afdoende belang toekent om een
positieve beschikking over een steunregime aan te vechten. Wellicht zal de mogelijkheid tot prejudiciële
wettigheidstoetsing door de nationale rechter van een positieve beschikking van een steunregime veelal beperkt blijven
tot een louter theoretische mogelijkheid.
D.2.2. Commissie
Anders dan wat geldt voor onrechtmatige staatssteun, voorziet het EG-Verdrag wel in een uitdrukkelijke regeling voor
misbruik van staatssteun. Artikel 88, lid 2, 1e alinea EG-Verdrag bepaalt namelijk dat indien de Commissie, na de
belanghebbenden te hebben aangemaand hun opmerkingen te maken, vaststelt dat een steunmaatregel door een staat
of met staatsmiddelen bekostigd, volgens artikel 87 niet verenigbaar is met de gemeenschappelijke markt of dat van
deze steunmaatregel misbruik wordt gemaakt, bepaalt zij dat de betrokken staat die steunmaatregel moet opheffen of
wijzigen binnen de door haar vast te stellen termijn. Indien deze staat dat besluit niet binnen de gestelde termijn nakomt,
kan de Commissie of iedere andere belanghebbende staat zich in afwijking van de artikelen 226 en 227 rechtstreeks tot
het Hof van Justitie wenden. Artikel 16 Procedureverordening bepaalt verder dat de Commissie, onverminderd artikel 23
Procedureverordening, in gevallen van misbruik van steun de formele onderzoeksprocedure kan inleiden
overeenkomstig artikel 4, lid 4. De artikelen 6, 7, 9 en 10, artikel 11, lid 1, en de artikelen 12, 13, 14 en 15 zijn mutatis
mutandis van toepassing. Artikel 23 verleent de Commissie de mogelijkheid om zich rechtstreeks tot het Hof van Justitie
te wenden indien de betrokken lidstaat, met name in gevallen bedoeld in artikel 14, niet voldoet aan een voorwaardelijke
of negatieve beschikking (voornamelijk terugvorderingsbeschikkingen), kan de Commissie overeenkomstig artikel 93, lid
2, van het Verdrag de zaak rechtstreeks bij het Hof van Justitie aanhangig maken.
De bewijslast hiervoor ligt bij de Commissie, en verder kan worden verwezen naar de procedure in geval van
onrechtmatige staatssteun gelet op de parallel die optreedt tussen onrechtmatige staatssteun en misbruik van
staatssteun. Let wel, beide situaties kunnen niet volledig worden gelijkgesteld, nu artikel 11, lid 2 Procedureverordening
niet van toepassing is op misbruik van steun, en de Commissie in dergelijk geval bijgevolg geen voorlopige
terugvorderingsbevelen kan nemen.
D.2.3. Lidstaten
De betrokken lidstaat heeft vooral de verplichting ervoor te zorgen dat goedgekeurde steun bij de juiste begunstigde
terecht komt en dat de steun door de begunstigde vervolgens wordt gebruikt zoals bedoeld bij de goedkeuring. Nu de
lidstaat het aanspreekpunt blijft voor de Commissie tijdens een onderzoeksprocedure, is de lidstaat gehouden tot loyale
158/167 07/13045/LF