NOx-heffing - Lne.be

ARCADIS Belgium – LDR Milieu-advocaten
Operationalisering van een emissieheffing op NOx emissies naar de lucht met terugsluizing van de inkomsten –
eindrapport
zal moeten doen én desgevallend zelf steun van zal willen verkrijgen op basis van eenzelfde steunregime of een andere
steunregeling. Ondanks het feit dat er geen uitgebreide Belgische rechtspraak bestaat met betrekking tot staatssteun,
wordt hierna ingegaan op de situatie waarin enerzijds concurrenten van de steunbegunstigde een schending van artikel
88, lid 3 EG-Verdrag inroepen en anderzijds de situatie waarin deze bepaling wordt ingeroepen door de
heffingsplichtigen van bijdragen die dienen ter financiering van de onrechtmatige staatssteun. In beide gevallen wordt
een onderscheid gemaakt tussen procedures voor de burgerlijke rechter en procedures voor de administratieve rechter.
Concurrenten van steunverkrijgende ondernemingen hebben vooreerst de mogelijkheid om een burgerlijke
procedure in te leiden voor de Rechtbank van Koophandel, en meer in het bijzonder een stakingsvordering op grond
van de Wet Handelspraktijken 101 (hierna WHPC), omwille van een (vermeende) strijdigheid met de eerlijke
handelspraktijken door het gebruik van onrechtmatige staatssteun. In het kader van dergelijke vordering is de rechter
enkel bevoegd de staking te bevelen van een daad die een inbreuk maakt op de WHPC. In dit verband bevestigde de
voorzitter van de Rechtbank van Koophandel te Brussel een eerder uitgevaardigd stakingsbevel ten aanzien van de
Italiaanse onderneming BFM om, in concurrentie met anderen, een bod te doen in het kader van een aanbesteding, nu
BFM steun genoot die niet was aangemeld bij, noch goedgekeurd door de Commissie 102 . Het feit dat BFM op die manier
een abnormaal laag bod kon doen, werd strijdig geacht met de eerlijke handelspraktijken. In een tweede zaak oordeelt
het Hof van Beroep te Brussel dat, ondanks de bevoegdheid van de nationale rechter op grond van artikel 88, lid 3 EG-
Verdrag, er geen juridische basis is voor de vordering tot staken van de activiteiten van de ziekenfondsen op het vlak
van hospitalisatieverzekeringen 103 . Het voegt eraan toe dat door de stopzetting van alle activiteiten inzake
hospitalisatieverzekeringen te eisen, de (eisende en concurrerende) verzekeringsondernemingen niet het herstel van de
normale concurrentievoorwaarden op de markt beogen, maar wel de eliminatie van een concurrent op die markt. Vermits
er geen andere maatregelen werden gevraagd, besloot het Hof dat niet verder diende te worden onderzocht of er sprake
was van staatssteun.
In België (of Vlaanderen) is voor besluiten van administratieve overheden tot toekenning van staatssteun (vb.
subsidies) geen georganiseerd (willig) administratief beroep voorzien. Dit houdt in dat concurrenten van een
steunontvangend bedrijf het steunbesluit rechtstreeks kunnen aanvechten voor de Raad van State, zonder dat zij
hiervoor eerst het administratief beroep moeten uitputten (bij gebrek aan administratieve beroeps- of
bezwaarprocedure). Op die manier kan een nietigheidsberoep (al dan niet in combinatie met een schorsingsberoep)
worden aangetekend bij de Raad van State wegens een schending van artikel 88, lid 3 EG-Verdrag. Indien de
ontvankelijksheidsvoorwaarden zijn vervuld (onder meer wat betreft het belang), is de Raad verplicht om het besluit te
toetsen aan artikel 88, lid 3 EG-Verdrag, en dien desgevallend de schorsing of nietigheid te worden uitgesproken, wat in
het laatste geval een herstel in de oorspronkelijke toestand impliceert. Als voorbeeld kan worden verwezen naar een
verwerping van een schorsingsberoep door de Raad van State omdat de Raad de mening was toebedeeld dat de
onmiddellijke toekenning van de steun niet de uiterst dringende noodzakelijkheid van de vordering tot schorsing
rechtvaardigt, nu de concurrenten niet hebben aangetoond dat het om een moeilijk te herstellen ernstig nadeel gaat 104 .
Immers, de aanmeldings- en standstill-verplichtingen doen geen afbreuk aan de regels van bevoegdheid, noch van
procedure die de nationale rechtbanken moeten toepassen.
Ook heffingsplichtige ondernemingen kunnen de schending van artikel 88, lid 3 EG-Verdrag inroepen, nu de wijze
van financiering van de steunmaatregelen eveneens onderhevig is aan de aanmeldingsplicht. Bijgevolg gelden de
gevolgen van de niet-inachtneming ervan zowel voor de steunmaatregel an sich als voor de maatregelen ter financiering
101 Wet van 14 juli 1991 betreffende de handelspraktijken en de voorlichting en bescherming van de consument, BS 29 augustus
1991. Hierna WHPC.
102 Voorz. Kh. Brussel 13 februari 1995, Jaarboek Handelspraktijken & Mededinging 1995, 728, noot P. DE VROEDE.
103 Brussel 23 mei 2003, IT.B.H. 2004, 285.
104 RvSt nr. 41.036, 12 november 1992, R.A.C.E. 1992.
152/167 07/13045/LF