NOx-heffing - Lne.be

ARCADIS Belgium – LDR Milieu-advocaten
Operationalisering van een emissieheffing op NOx emissies naar de lucht met terugsluizing van de inkomsten –
eindrapport
2. EMISSIEHEEFINGEN EN TERUGSLUISMOGELIJKHEDEN
2.1. INLEIDENDE BESCHOUWINGEN
Vooraleer we overgaan tot het analyseren van mogelijke emissieheffingen en terugsluismogelijkheden is het belangrijk
om terug te grijpen naar de voordelen van de optie die volgens het bestek van deze studie door de Vlaamse regering
werd uitgekozen: een NOx emissieheffing “waarbij de inkomsten van deze heffing worden aangewend om maatregelen
die de NOx-emissies reduceren te subsidiëren”.
Ten eerste, wat zijn de voordelen van een emissieheffing?
Indien alle actoren van de samenleving (met inbegrip van de huishoudens) worden geconfronteerd met dezelfde
emissieheffing, dan zullen ze hun emissies terugdringen tot het punt waar de marginale reductiekost gelijk is aan de
eenheidsheffing 1 . Daardoor zijn de marginale reductiekosten voor alle actoren gelijk aan elkaar. Indien alle actoren
geconfronteerd worden met stijgende marginale reductiekosten, betekent dit dat de totale reductiekost over alle actoren
heen wordt geminimaliseerd 2 , 3 .
Het is nu echter belangrijk om in te zien dat precies dezelfde uitkomst zou kunnen worden bereikt indien de overheid aan
alle actoren zou opleggen om hun emissies te reduceren tot het punt dat we hierboven hebben bepaald. De reden dat
een dergelijke beleidsmaatregel niet wordt genomen is dat dit alleen mogelijk is indien de overheid een perfect zicht
heeft over de reductiekosten voor alle individuele actoren.
Het is duidelijk dat zoiets niet kan indien verschillende actoren verschillende opties hebben om de emissies te
reduceren. Zelfs indien de overheid een perfecte en geactualiseerde inventaris zou hebben van alle reductietechnieken
(én van hun kost), dan nog zou dit niet volstaan. De effectieve NOx emissies hangen immers ook af van andere keuzen:
hoe de technologieën worden ingepast in de bestaande processen, welke processen eventueel worden gewijzigd, welke
inspanningen worden gestoken in het onderhoud… Hoewel actoren zelf geen perfect zicht op dit alles hebben, is het
toch een redelijke hypothese om er van uit te gaan dat een individueel actor een beter zicht heeft op wat er voor haar
mogelijk is dan de overheid. Indien de overheid de emissieheffing te hoog of te laag schat, kan dit weliswaar een impact
hebben op het al dan niet halen van een emissiedoelstelling, maar de oplossing zal altijd kostenefficiënt zijn.
Dit is echt cruciaal: een emissieheffing laat niet alleen een kosten-efficiënte reductie van de emissies toe, ze laat deze
reductie toe via een gedecentraliseerd proces.
Dit voordeel was al expliciet aangehaald in het bestek van de studie, en dient centraal te staan in de beoordeling van
alles wat volgt. Ook moeten we voor ogen houden dat het voordeel van de heffing ten opzichte van emissienormen
kleiner wordt naarmate de reductietechnieken, gebruikt door verschillende actoren, meer op elkaar gelijken.
Ten tweede, wat zijn de voordelen van terugsluizing?
Er zijn twee belangrijke argumenten.
1 Tenminste, indien ze niet tegelijkertijd worden onderworpen aan andere instrumenten (emissienormen, technologienormen, enz).
We komen verder terug op de Europese en Vlaamse beleidscontext.
2 Tenminste, indien alle actoren het voorwerp maken van de heffing. In het geval van de NOx heffing weten we dat de
transportsector in elk geval is uitgesloten. Welke emissiebronnen nog a priori uitgesloten worden van het toepassingsgebied van de
heffing, wordt verder verduidelijk in Sectie 4.1
3 In de praktijk zullen de marginale kostencurven niet continu en afleidbaar zijn, maar zullen ze eerder de vorm aannemen van een
“trap”-functie: voor een gegeven reductietechniek zullen de marginale kosten constant (of licht stijgend) zijn, tot wanneer het
maximum potentieel van deze techniek bereikt is. De emissies verder terugdringen vereist dan de installatie van nieuwe
reductietechnieken, waardoor de marginale kosten een “sprong” naar boven zullen maken. Dus, de gelijkstelling van marginale
reductiekosten zal in de praktijk hoogstens per benadering gebeuren.
12/167 07/13045/LF