NOx-heffing - Lne.be

ARCADIS Belgium – LDR Milieu-advocaten
Operationalisering van een emissieheffing op NOx emissies naar de lucht met terugsluizing van de inkomsten –
eindrapport
Gewest het grondgebied van de provincies Antwerpen, Limburg, Oost- en West-Vlaanderen, alsook het grondgebied van
de administratieve arrondissementen Halle-Vilvoorde en Leuven. Dit lijkt echter voor een NOx-heffing weinig problemen
te stellen, zolang de heffingsplichtige handeling een territoriaal aanknopingspunt heeft met het Vlaamse grondgebied.
7.1.6. Economisch en monetaire unie
Het beginsel van de EMU kan in bepaalde gevallen een beperking impliceren op de fiscale bevoegdheden van de
deelentiteiten. Het heeft echter niet een dergelijke draagwijdte dat de bevoegdheden van de deelentiteiten uitgehold
zouden worden. Specifiek voor milieubelastingen kan worden gesteld dat het beginsel niet vereist dat in elk gewest
dezelfde belastingen zouden moeten worden geheven en dat ook het tarief van de verschillende belastingen steeds
identiek zou moeten zijn. Het feit dat in Vlaanderen zou worden overgegaan tot de invoering van een NOx-heffing (met
directe dan wel indirecte terugsluizing) kan op zich dan ook niet worden aanzien als een verstoring van de economische
en monetaire unie.
7.1.7. Annaliteitsbeginsel
Luidens art. 171 GW moeten de belastingen ten behoeve van de staat, de gemeenschap en het gewest jaarlijks
gestemd worden. De regelen die ze invoeren zijn slechts voor één jaar van kracht indien zij niet worden vernieuwd. Het
annaliteitsbeginsel houdt niet in dat jaarlijks over de gehele belastingswetgeving moet worden gestemd, wel dat ieder
jaar – in de zogenaamde middelenbegroting of in een financieringswet – door de decreetgever machtiging moet worden
verleend aan de uitvoerende macht, voor één jaar, om de belastingen te innen. Dit zal geen bijkomende problemen
opleveren.
7.1.8. Legaliteitsbeginsel
Finaal dient nog te worden gewezen op het legaliteitsbeginsel. Op basis van artikel 170 GW kan geen belasting ten
behoeve van de Staat worden ingevoerd dan door een wet. Overeenkomstige bepalingen gelden voor onder meer de
gemeenschappen en gewesten (art. 170, §§ 2 t.e.m. 4 GW). Uit dit beginsel kan worden afgeleid dat een NOx-heffing
enkel kan worden ingevoerd via een decreet. Bovendien impliceert dit legaliteitsbeginsel eveneens dat de wet- of
decreetgever in beginsel over de mogelijkheid zou beschikken om de bevoegdheid om belastingen in te voeren, te
delegeren aan de uitvoerende macht. Concreet betekent dit dat alle essentiële elementen of wezenlijke bestanddelen
van een heffingsregime moeten worden geregeld in een wet of decreet. Traditioneel wordt in de rechtsleer gesteld dat
volgende zaken moeten worden aanzien als wezenlijke elementen van een heffing: de grondslag van de belasting (cf.
toepassingsgebied), de aanslagvoet en de eventuele vrijstellingen. Zonder het principiële delegatieverbod te schenden
kunnen de bepalingen met betrekking tot de aanslag, de controle of inning dus in een uitvoeringsbesluit worden
geregeld 59 .
Het Grondwettelijk Hof aanvaardt bovendien ook onder bepaalde strikte voorwaarden dat ook essentiële elementen van
een belastingsregime worden geregeld in een uitvoeringsbesluit. Het Hof stelt hieromtrent de volgende (cumulatief toe te
passen) voorwaarden 60 :
• De wet- of decreetgever moet zich in de onmogelijkheid bevinden om alle essentiële elementen van de heffing
zelf vast te stellen omdat de inachtneming van de parlementaire procedure er hem niet ertoe in staat zou
stellen met de vereiste spoed te handelen om een doelstelling van algemeen belang te realiseren;
• Het voorwerp van de machtiging moet uitdrukkelijk en ondubbelzinnig zijn;
59 A. ALEN, Handboek van het Belgisch staatsrecht, Antwerpen, Kluwer Rechtswetenschappen België, 1995, 780.
60 Arbitragehof, nr 195/2004, 1 december 2004; Arbitragehof, nr. 186/2005, 14 december 2005.
105/167 07/13045/LF