slachterijen - Lne.be

Voorstellen van een geschikte methode
om nuleffectniveaus van geurhinder te
vertalen naar normen en toepassing op
5 pilootsectoren
Bestek nr. AMINAL/MNB/TWOL.2000/mjp2000-88
Project in opdracht van Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap
Hoofdaannemer Universiteit Gent
Departement Leefmilieu en Infrastructuur
Administratie Milieu-, Natuur-, Land- en Waterbeheer
Afdeling Algemeen Milieu- en Natuurbeleid
Sint-Pietersnieuwstraat 25
9000 Gent
België
Onderaannemers PRG nv
Brugsesteenweg 591
9030 Gent
België
PRA Odournet bv
Singel 97
1012 VG Amsterdam
Nederland
Eco2 bvba
Geelsebaan 74
2470 Retie
België

DEEL Sector 2: Slachthuizen III:
Formulering voorstel voor de
5 pilootsectoren
Uitvoeringsperiode: december 2001 - juni 2002
Sector 2: Slachthuizen
Eindrapport deel III subdeel slachthuizen juni 2002
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
2

Inhoudsopgave
2 Slachthuizen ....................................................................................................................... 4
2.1 Voorgeschiedenis ....................................................................................................... 4
2.2 Overleg sector ............................................................................................................ 4
2.3 Beschikbare technologieën ....................................................................................... 6
2.3.1 Mogelijke maatregelen ........................................................................................ 6
2.3.2 Gebruikelijke maatregelen ................................................................................ 11
2.3.2.1 Toepassing van BBT ..................................................................................... 11
2.3.2.2 Vlarem-maatregelen ...................................................................................... 14
2.3.2.3 Situatie in de Vlaamse slachthuissector ........................................................ 16
2.3.3 Rendement van de maatregelen ......................................................................... 17
2.3.4 Perspectiefvolle geurreductiemaatregelen voor de sector ................................. 18
2.4 Afleiden basisniveaus .............................................................................................. 21
2.5 Beslissingsschema’s ................................................................................................. 26
2.5.1 Voorstel ............................................................................................................. 26
2.5.2 Toepassing op pilootbedrijven .......................................................................... 32
2.6 Economische draagkracht van de sector ............................................................... 35
2.6.1 Investeringsanalyse ........................................................................................... 35
2.6.2 Bepaling van de investeringsruimte .................................................................. 35
2.6.3 Financieel-economische aspecten ..................................................................... 35
2.6.4 Kostprijs van de maatregelen ............................................................................ 43
2.7 Besluit, knelpunten en verder onderzoek .............................................................. 47
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
3

2 Slachthuizen
De slachthuissector komt, met 2.9 % van het totaal aantal geurklachtenbronnen, na de
varkenshouderijen, het uitspreiden van mest en de pluimveehouderijen en vóór de verfspuiterijen,
de textielindustrie en de rioolwaterzuiveringsinstallaties. Belangrijkste reden voor deze hoge score
is waarschijnlijk het feit dat de slachterijen die vroeger aan de rand van de steden gelegen waren,
nu door verkavelingen vrijwel volledig omsloten zijn door woonzones.
Tot de sector van de slachterijen worden alle grootveeslachterijen (varkens-, runder- en
kalverslachterijen), zowel particuliere als openbare gerekend. Vetsmelterijen worden niet tot de
sector gerekend. Een grootveeslachthuis wordt tot de sector gerekend indien de bedrijfswerking
analoog aan de 3 pilootbedrijven verloopt. De voornaamste geurbronnen zijn in dit geval de
stallen, afvalsilo (haar en slachtafval), mestopslag en onreine slachthal.
2.1 Voorgeschiedenis
Op drie onderzoekslocaties werden snuffelploegmetingen uitgevoerd, gecombineerd met
emissiemetingen en enquêtes in de omgeving van het slachthuis. Door koppeling van deze
factoren konden volgende tendensen worden afgeleid:
- er is een sterk verband tussen geurwaarneming en geurhinder (zie ook rapport 2 e fase 1)
- het percentage hinder wijkt af van het achtergrondhinderpercentage vanaf een
concentratie van 0.5 se/m³ als 98-percentiel (nuleffectniveau)
2.2 Overleg sector
Door externe omstandigheden (PCB-crisis) kon het eerste tussentijds overleg met de sector niet
doorgaan. De sector werd echter reeds in detail doorgelicht bij toetsing van de niet weerhouden
methode (augustus-november 2001). Bovendien was binnen de onderzoekgroep een ruime
praktijkervaring aanwezig met betrekking tot de geurproblematiek binnen de slachthuissector.
Een tweede overlegvergadering, waarop de resultaten besproken werden, vond plaats op 24 april
2002. De sector werd vertegenwoordigd door volgende personen:
- Dhr. Johan Van Bosch: NVS/NVP
- Dhr. Wout Raaijmakers: Technisch Directeur Holding Noordvlees Van Gool nv
- Dhr. Coenegrachts: Covave
- Mevr. Defruyt: Slachthuis Lokeren
Op de overlegvergaderingen met de sector kwamen algemeen volgende punten aan bod:
- economische draagkracht van de sector
- beschikbare informatie omtrent geuronderzoeken (rendement)
- beschikbare informatie omtrent kostprijzen van maatregelen
- toegepaste geurreductiemaatregelen
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
4

De tijdens de vergadering gemaakte opmerkingen en aanvullingen werden reeds in dit rapport
geïntegreerd.
1 Deel II: Uitwerken methode toepasbaar op de Vlaamse situatie
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
5

2.3 Beschikbare technologieën
Het is niet de bedoeling een oplijsting van verplichte maatregelen voor te stellen. Het
doelvoorschrift is immers het primaire voorschrift. Een lijst van mogelijke maatregelen wordt
toegevoegd om bedrijven die met geuroverlast te maken hebben en niet voldoen aan de voor hun
bedrijf geldende geurnorm bij te staan bij het aanpakken van dit probleem en om in de
beslissingsschema’s de toetsing te kunnen uitvoeren 2. Hierbij worden oplijstingen gemaakt van
mogelijke maatregelen, gebruikelijke maatregelen (Vlarem en BBT) en veelbelovende maatregelen
voor de sector. Ook het geurverwijderingsrendement van de maatregelen komt, indien hierover
gegevens beschikbaar zijn, aan bod.
Voor slachthuizen is het relatief eenvoudig een (chronologisch) processchema op te stellen met
het procentueel aandeel van elke stap in de totale geurproductie. Aan de hand hiervan kunnen een
aantal processtappen geselecteerd worden waar bij voorkeur maatregelen getroffen worden om
geuroverlast te vermijden. Voor de meeste van deze stappen kunnen bovendien een aantal
technieken voorgesteld worden.
Voor het verzamelen van informatie rond maatregelen werd een beroep gedaan op
literatuuronderzoek (mogelijke maatregelen, kostprijs en rendement), advies van de
sectorvertegenwoordigers (gebruikelijke maatregelen, kostprijs en rendement), van de bedrijven
zelf (gebruikelijke maatregelen, kostprijs en rendement) en de aanwezige praktijkervaring binnen
de onderzoeksgroep.
2.3.1 Mogelijke maatregelen
Voor de inventarisatie van mogelijke maatregelen werd een literatuuronderzoek uitgevoerd. De
geraadpleegde bronnen worden in bijlage (bijlage 1) bij dit rapport gevoegd. Deze inventarisatie
leidde tot volgende lijst van mogelijke maatregelen. De maatregelen kunnen ingedeeld worden in
3 categorieën:
• Maatregelen tot doel de vorming/de aanwezigheid van geurverbindingen in het
2 zie 4.5
bedrijf te beperken (good housekeeping maatregelen, keuze van grond- en
hulpstoffen)
o Good housekeeping maatregelen
- Dagelijks schoonmaken van stallen, veewagens en wasplaats
- Schoonhouden van en zorgen voor een goede bedekking van de wasplaats
- Schoonhouden van vloeren en wanden over het algemeen
- Grondig reinigen van de leeggemaakte afvalcontainers
- Algemene hygiëne in de onreine slachthal verzorgen
- Optimaal afstellen van de branders
- Corecte dimensionering en bedrijfsvoering waterzuivering
- Beperken van de ventilatie van de fysisch/chemische waterzuiveringsinstallatie
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
6

- Externe communicatie
o Procesgeïntegreerde maatregelen
- Aanvoer afstemmen op stalcapaciteit
- Inpandige aanvoer, lossen, stallen
- Droog verwijderen van mest uit de wagen
- Mest regelmatig afvoeren naar een verwerkingseenheid
- Wasplaats vrachtwagens goed afdekken
- Luchthuishouding: lucht zo geconcentreerd mogelijk afvoeren, gebruik van
extractiesystemen (luchtgordijn of gerichte afzuiging onder roostervloer in stallen)
- Optimalisatie opslag restproducten: voldoende frequent afvoeren, gesloten opslag
en koeling (maximum 10 °C)
- Afspoelen van karkassen na het bloeden
- Haren via een gesloten transportsysteem afvoeren naar gekoelde opslag
- Slib regelmatig naar een verwerkingseenheid afvoeren, goede bedrijfsvoering van de
waterzuivering (laagbelast)
• Maatregelen tot doel de vrijstelling van geurverbindingen op het bedrijf te beperken
- Slib in een overdekte ruimte laden, in een gesloten container/tank opslaan,
- Mest in een overdekte ruimte laden, in een gesloten container/tank opslaan
- Afdekken waterzuivering
- Beperken/opvangen van restproducten: : gescheiden houden van procesdampen en
ruimtelucht (luchtgordijn of gerichte afvoer onder roostervloer in stallen).
Mogelijke nabehandelingstechnieken van verontreinigde proceslucht worden samen
met de betreffende processtap en enkele technische vereisten weergegeven in
Tabel 1. De door Beco uitgevoerde deelstudie ivm geurreductie- en
luchtbehandelingstechnieken is afgerond. De info wordt momenteel verwerkt bij
het opstellen van de tweede draft van de BBT-studie voor de slachthuissector.
Deze draft zal in de loop van september besproken worden met de leden van het
begeleidingscomité.
• Maatregelen tot doel de impact van vrijgestelde geurverbindingen in de omgeving te
beperken
- Locatie bedrijf of emitterende onderdelen op voldoende afstand van omwonenden
zover het beleid ruimtelijke ordening dit toelaat.
- Verneveling van geurneutraliserende producten zover de neutralisatie kan worden
aangetoond, nadelige neveneffecten aanvaardbaar zijn en op midden of lange termijn
andere oplossingen mogelijk zijn.
- Collectie afvalgassen en centrale uitstoot in verhoogd emissiepunt zodat door
verdunning de geurdrempelwaarde van het mengsel onderschreden wordt op
leefniveau: plaatsen van schoorsteen of pijp, creëren van meer emissiepunten,
verplaatsen emissiepunten, plaatsen deflectorkap, schoorsteenverhoging.
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
7

Milieukokers zorgen voor een verticale uitstoot aan hoge snelheid zodat een betere
dispersie bekomen wordt.
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
8

Tabel 1 Mogelijke nageschakelde geurreductiemaatregelen voor de
slachthuissector
Maatregel Toe te passen bij Procestechnische vereisten
Actief
koolfilter
Damp-
retoursysteem
Ventilatie/verdringingslucht van
bloedtanks en silo’s
Op- en overslag van bloed (actief
koolfilter op tankwagen)
Ongeschikt voor hoge debieten,
niet toepasbaar bij RV > 70 %
Zeolietfilter Niet toepasbaar bij natte en vuile
gasstromen
Droge
absorptiefilter
(KMnO4)
Chemische
wasser
Niet voor grote afgasstromen
Opslag bloed, onreine slachthal Toepasbaar bij rel. hoge
temperaturen (50-80°C) en
concentraties (>1 000 mg/m³)
Biowasser Stallen Bij voorkeur stabiele emissies, niet
geschikt voor slecht
Biotrickling-
filter
Biofilter Aanvoer en lossen, stallen,
schroeioven, bewerken maag-
Thermofiele
biofilter
Geurneutrali-
sering EC250
darmpakket, opslag
destructiemateriaal,
afvalwaterzuivering
wateroplosbare componenten,
toepasbaar voor verbindingen
waarvoor geldt H

Ozon/UV
Biospraying Stallen, opslagplaatsen Biodegradeerbare geurmoleculen
Bioblocking Stallen, mestopslag
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
10

2.3.2 Gebruikelijke maatregelen
2.3.2.1 Toepassing van BBT
Overeenkomstig artikel 4.4.2.1 van titel II van
het VLAREM (zie kadertekst) dient de beste
beschikbare techniek toegepast te worden.
Een BBT-studie voor slachthuizen is
momenteel in ontwerp onder de supervisie van
het kenniscentrum voor Beste Beschikbare
Technieken (VITO). In deze studie zou de
nodige aandacht geschonken worden aan het
vermijden van geurproblemen. Een eerste deel
van de studie omvatte het opstellen van
technische fiches van maatregelen die eventueel
in aanmerking kunnen komen om als BBT
geklasseerd te worden 3. Dit deel is momenteel
reeds beschikbaar en de resultaten hiervan
werden in onderstaande tabel opgenomen. Het
betreft hier maatregelen met een effect op de
geuruitstoot.
Art. 4.4.2.1. De installaties dienen ontworpen, gebouwd
en geëxploiteerd volgens een code van goede praktijk
derwijze dat de van deze installaties afkomstige
luchtverontreiniging maximaal wordt beperkt en zo
mogelijk zelfs wordt voorkomen.
De installaties zullen daartoe worden uitgerust en
geëxploiteerd met middelen ter beperking van de
emissies die met de beste beschikbare technieken
overeenkomen. De emissiebeperkende maatregelen
dienen te zijn gericht zowel op een vermindering van de
massaconcentratie als ook van de massastromen of
massaverhoudingen van de van de installatie uitgaande
luchtverontreiniging. Daarbij moet inzonderheid
rekening gehouden worden met:
1. maatregelen ter vermindering van de hoeveelheid
afvalgas, zoals inkapselen van installatiedelen,
doelgericht opvangen van stromen afvalgas, enz.;
2. maatregelen ter optimalisering van de gebruikte
stoffen en energie;
3. maatregelen ter optimalisering van de handelingen
voor opstarten en stilleggen en overige bijzondere
bedrijfsomstandigheden.
3 Het opstellen van de technische fiches werd in opdracht van VITO uitgevoerd door BECO,
milieumanagement en advies (Mevr. Judith Schrijvers)
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
11

Tabel 2 Mogelijke BBT voor slachthuizen
Maatregel Toe te passen bij Effect op geur?
Good housekeeping maatregelen
- aanvoer afstemmen op stalcapaciteit
- dagelijks schoonmaken van stallen en
vrachtwagens
- droog reinigen en nat nareinigen
- correcte dimensionering en
bedrijfsvoering afvalwater
- externe communicatie
Stallen
Stallen en vrachtwagens
Stallen en vrachtwagens
Waterzuivering
Inpandig aanvoeren/lossen/stallen Aanvoer en lossen, stallen ++
Optimalisatie opslag restproducten Opslag van bloed,
slachtafval, mest en slib
Afdekking waterzuivering Waterzuivering ++
Aanpassen emissiepunt Stallen, vlammen/schroeien ++
Dampretoursysteem Op- en overslag bloed ++
Actief koolfilter Ventilatie/verdringingslucht
Chemische wasser
van bloedtanks en silo’s
Biowasser Stallen ++
Biotricklingfilter ++
Biofilter Aanvoer en lossen, stallen,
vlammen/schroeien,
bewerken maag-
darmpakket, opslag
destructiemateriaal,
afvalwaterzuivering
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
++
++
+
++
+++
Door goede invulling van de good housekeeping- en procesgeïntegreerde maatregelen kan reeds
een belangrijke geuruitstoot voorkomen worden; vooral door regelmatige afvoer van
restproducten, mest en bloed. Verder dient de aandacht gevestigd op de afdekking van de
opslagplaatsen van deze producten, waardoor de vrijstelling van geurverbindingen beperkt wordt.
Wat nageschakelde technieken betreft, kunnen biologische verwijderingstechnieken, actief
koolfiltratie en chemische gaswassing onthouden worden.
Op Europees vlak wordt er gewerkt aan een BREF voor ‘Slaughterhouses and Animal By-
products Industries’ 4. Dit rapport omvat reeds een algemene situering van de sector in de
Europese Unie, met onder andere een melding van de milieu-aandachtspunten en een
4 Draft Reference Document on Best Available Techniques in the Slaughterhouses and Animal By-products
Industries. Integrated Pollution Prevention and Control. Draft March 2002.
++
++
12

economische beschrijving. Geur, afkomstig van de dieren, het proces en de
afvalwaterbehandeling, wordt als een van de kenmerkende problemen voor de sector aangeduid.
Voorts wordt een oplijsting gemaakt van de toegepaste productieprocessen en technieken en een
inschatting van de huidige consumptie- en emissieniveaus. Met betrekking tot maatregelen wordt
in eerste instantie een oplijsting gemaakt van alle mogelijke technieken te beschouwen bij de
determinatie van BBT (BAT).
Geurproblemen ontstaan voornamelijk gedurende de opslag van bloed en restproducten. Om dit
te vermijden kan geopteerd worden voor overdekte of gekoelde opslag van dergelijke producten.
De meest kosten-effeciteve methode om geurhinder van restproducten te vermijden, blijkt een
frequentere ophaling van deze producten te zijn. Een andere mogelijkheid is de restproducten aan
het zicht te ontrekken en geurvorming tegen te gaan door het besproeien met chemicaliën die de
geur maskeren of tegengaan. Geurvorming in urine kan tegengegaan worden door toevoeging van
poeders om de ammoniakvrijstelling te beperken.
Met betrekking tot het beperken van geuroverlast worden meer specifiek volgende maatregelen
vermeld:
Uitvoeren van geuraudits.
Handhaven van een negatieve druk in opslag- en procesruimten. Voldoende luchtverversing
dient voorzien te worden met het oog op de gezondheid van het personeel. Opslagtijden
dienen tot een minimum beperkt te worden.
Luchtdichte afsluiting tussen binnen- en buitenruimten.
Biofilter. Een rendement van 95-99.8 % geurverwijdering is mogelijk bij slachthuizen. De
biofilter heeft echter een eigen geur.
Biofilter met schors. Geschikt voor grote volumes met een lage geurintensiteit. Niet geschikt
voor piekemissies.
Biofilter met LECA (Light Expanded Clay Aggregate). Geschikt voor grote volumes met een
lage geurintensiteit. Niet geschikt voor piekemissies.
Biofilter met ‘fired earth’ met een bepaalde partikelgrootte. Het materiaal is vertoont geen
compactie en is niet biodegradeerbaar.
Biofilter met gepasteuriseerd wormcompost geïnoculeerd met een geselecteerde Pseudomonas-
cultuur. Efficiënties haalbaar tot 95 %. Het materiaal is geschikt voor de verwijdering van
verschillende types luchtverontreiniging.
Bioscrubber.
Natte scrubber. Generatie van afvalwater. Wordt nog slechts weinig toegepast.
Natte scrubber met zwavelzuur. Opnieuw wordt afvalwater gegenereerd.
Gebruik van ontgeuringsstoffen.
Actief kool. Nieuwe koolfilter kunnen een efficiëntie van 95-98 % halen, maar de efficiëntie
neemt af met de tijd zodat de gemiddelde efficiëntie 80 % bedraagt.
Ozon. Efficiënties mogelijk tot meer dan 90 %.
Verdunning door uitstoot via schoorstenen. Momenteel de meest gebruikte methode bij
slachthuizen omwille van de lage kosten. Toxische bestanddelen worden niet verwijderd.
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
13

Gekoelde (< 5°C voor vaste stoffen en < 10°C voor bloed) en zo kort mogelijke opslag.
Afgedekte opslag van materiaal gedurende transport en opslag.
Regelmatig schoonmaken van opslagplaatsen.
Deuren en poorten gesloten houden.
Voldoende opslagruimte voorzien.
Dagelijkse afvoer van opgeslagen materiaal.
Transport van bloed in geïsoleerde containers voorkomt dat de temperatuur met meer dan
2°C stijgt.
Een evaluatie van deze technieken en een selectie van Beste Beschikbare Technieken is vooralsnog
niet gemaakt.
2.3.2.2 Vlarem-maatregelen
Inrichtingen die vallen onder de in het VLAREM I gedefinieerde ingedeelde inrichtingen dienen te
voldoen aan de sectorale milieuvoorwaarden opgenomen in titel II van VLAREM. Deze kunnen
teruggevonden worden in VLAREM II ‘Deel 5 Sectorale milieuvoorwaarden voor ingedeelde
inrichtingen’. De milieuvoorwaarden voor slachthuizen worden weergegeven onder ‘Hoofdstuk
5.45 Voedingsnijverheid en –handel. In eerste instantie dient voldaan te worden aan de Algemene
bepalingen van dit hoofdstuk (Afdeling 5.45.1). Deze algemene bepalingen worden opgenomen in
in bijlage 4. Belangrijkste aandachtspunten met betrekking tot het beperken van geurhinder zijn:
- De procesinstallaties en de opslagplaatsen waar het ontstaan van geurhinder kan worden
verwacht, moeten in gesloten ruimten worden ondergebracht.
- Alle vleesverwerkende machines en gereedschappen moeten, na beëindiging van de
werkzaamheden, worden ontdaan van vleesresten en worden afgespoeld met water.
- Dierlijk afval moet, in afwachting van de afvoer overeenkomstig de bepalingen van
subafdeling 5.2.2.10. van hoofdstuk 5.2. naar een erkend verwerkingsbedrijf, worden
verzameld en bewaard in gesloten recipiënten opgesteld in een gesloten ruimte die
dermate is gekoeld dat de er in heersende temperatuur maximum 10 ° C bedraagt.
- Op het terrein van de inrichting mag geen dierlijk afval worden begraven noch verbrand.
- De lokalen moeten vloeren hebben met voldoende afloop en bestaande uit waterdicht,
gemakkelijk schoon te houden en te ontsmetten materiaal dat niet vatbaar is voor rotting; deze
vloeren moeten uitgerust zijn met een aangepast waterafvoersysteem naar met een rooster en
van stankafsluiting voorziene kolken; wanden hebben die tot op een hoogte van tenminste
2 m voorzien zijn van een gladde en afwasbare bekleding en van voldoende luchtverversing
voorzien zijn.
- Er is een voldoende koelruimte aanwezig om het vlees gepast op te slaan en in voorkomend
geval te bevriezen.
- De deuren zijn tijdens de werkzaamheden steeds gesloten, behalve voor laden en lossen.
Afdeling 5.45.2 ‘Slachthuizen en Slachterijen’ 5 omvat de volgende artikels (zie volgende pagina):
5 Zie bijlage 4
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
14

Artikel Maatregel
Art. 5.45.2.2 §1 Tijdens het wassen en ontharen vrijgekomen haar en vuil, alsmede tijdens het spoelen
vrijgekomen vlees- en beenderdeeltjes, moeten worden opgevangen in daartoe
volgens een code van goede praktijk ingerichte apparatuur, die zo frequent moet
worden gereinigd dat de goede werking blijft gewaarborgd. Varkenshaar voor
gebruiksdoeleinden moet worden bewaard in gesloten bakken of vaten opgesteld
in een ruimte die dermate is gekoeld dat de er in heersende temperatuur maximum
10°C bedraagt.
Art. 5.45.2.2 §2 Mest en inhoud van magen, darmen en pensen moeten, in afwachting van de afvoer,
worden opgeslagen overeenkomstig de bepalingen van afdeling 5.9.2 van hoofdstuk
5.9 voor opslag van dierlijke mest
Art. 5.45.2.2 §3 Het afvalwater uit de stallen van te slachten dieren en van de veewagenreiniging
moet worden opgevangen en afgevoerd naar een waterbehandelingsinstallatie.
Art. 5.45.2.2 §4 Het bloed moet worden opgevangen en bewaard in een gesloten bloedkelder of
bloedtank die dermate zijn gekoeld dat der er in heersende temperatuur maximum
10°C bedraagt. Bloed moet met een speciaal voor dit doel geschikte tankwagen uit
de inrichting worden afgevoerd. Voormelde bloedkelder of –tank mag geen enkele
rechtstreekse noch onrechtstreekse verbinding hebben met een besterfput, een
grondwaterlaag, een oppervlaktewater of een riool.
Art. 5.45.2.2 §5 Huiden moeten zo spoedig mogelijk na het vrijkomen worden gezouten en behandeld
met formaline en moeten, in afwachting van hun afvoer uit de inrichting, worden
bewaard in een uitsluitend daartoe bestemde koele gesloten ruimte.
Art. 5.45.2.2 §6 Darmvet en darmslijm die voor verdere verwerking worden weerhouden moeten in
daarvoor bestemde vloeistofdichte bakken worden opgevangen die, in afwachting
van hun afvoer uit de inrichting, in een gesloten en gekoelde ruimte worden
opgesteld. Geschoonde darmen moeten onmiddellijk: ofwel bij een temperatuur van
maximum 10°C gekoeld worden bewaard; ofwel gezouten in vaten worden verpakt.
Art. 5.45.2.3 §1 De ontvangst- en slachtruimten moeten mechanisch worden geventileerd. De
afgezogen lucht moet via een leiding waarvan de uitmonding tenminste 10 m boven
het maaiveld moet zijn gelegen, in de buitenlucht worden afgevoerd.
Art. 5.45.2.3 §2 Alle destructiemateriaal moet worden opgeslagen in een daartoe bestemde silo of
andere daartoe bestemde recipiënten; het materiaal moet dagelijks uit de inrichting
worden afgevoerd. Elke geledigde silo of geledigd recipiënt moet worden
gereinigd en ontsmet. Dit reinigingswater moet worden opgevangen en afgevoerd
naar een waterbehandelingsinstallatie.
Art. 5.45.2.3 §3 De vetvanginrichting voor het afvalwater moet zo vaak als dat voor een goede werking
daarvan noodzakelijk is, doch ten minste tweemaal per week, worden ontdaan van vet,
olie- of slibafzetting; deze afzetting moet onmiddellijk na het schoonmaken in
luchtdichte verpakking worden bewaard in afwachting van e verwijdering ervan uit de
inrichting.
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
15

2.3.2.3 Situatie in de Vlaamse slachthuissector
Onder gebruikelijke maatregelen worden de maatregelen verstaan die in de praktijk in Vlaanderen
worden toegepast. Volgende gegevensbronnen werden geraadpleegd voor het opstellen van deze
lijst: contacten met de sector, verslagen bedrijfsbezoeken aan slachterijen door BECO, geurstudies
uitgevoerd bij slachthuizen in opdracht van AMINAL afdeling milieuvergunningen of milieu-
inspectie, praktijkervaring aanwezig binnen de projectgroep, etc. Uit de verslagen van de
bedrijfsbezoeken uitgevoerd in het kader van het voorbereidend onderzoek 6 enerzijds en voor het
opstellen van de BBT-studie door BECO anderzijds werd een idee verkregen van de toepassing
van mogelijke maatregelen in de praktijk. Deze lijst werd aangevuld met gegevens uit opgelegde
geurstudies die bij AMINAL ter inzage waren. De gedetailleerde lijst van alle maatregelen werd
opgenomen in bijlage 2. Bij de meeste slachthuizen toegepaste acties/maatregelen die een positief
effect op geuroverlast kunnen hebben zijn:
- Dagelijks reinigen van stallen (veelal nat; soms eerst droog).
- Gesloten stallen (verschillende vloersoorten, zowel roosters, vast als strooisel).
- Lossen meestal in een (half)-overdekte losplaats.
- Consumptiebloed opgeslagen in inpandige gekoelde bloedtank, dagelijks tot twee
maal per week opgehaald.
- Destructiebloed gekoeld opgeslagen, wekelijks tot twee maal per week opgehaald.
- Overdekte haaropslag, soms gekoeld, wekelijks opgehaald.
- Inpandige, gekoelde opslag slachtafval, dagelijks tot twee maal per dag opgehaald.
- Zorgen voor volledige verwijdering haren.
- Schoorsteen op brander en/of broeibakken, veelal onbehandelde lozing.
- Controle luchthuishouding (d.m.v. ventilatoren) in stallen en slachthal.
- Afgedekte waterzuiveringsinstallatie.
- Biologische waterzuivering met ondergedompelde bellen- of bodembeluchting.
- Slibopslag in gesloten silo’s.
- Geïntegreerde actief koolzuivering in vrachtwagens voor ophaling
destructiemateriaal.
- Open dialoog met de omwonenden.
- Onderdelen waarvan men geurklachten door omwonenden verwacht aan het zicht
onttrekken.
- Verhoging emissiepunt bij afzuiging slachthal en/of stallen.
Vanuit de sector wordt het belang van good housekeeping en procesgeïntegreerde technieken
benadrukt. Men is van mening dat het grootste deel van het geurprobleem op die manier kan
vermeden worden. Behalve de controle van de luchthuishouding, het plaatsen van een
6 Onderzoek geurnormering. Ontwikkelen van een methode voor het opstellen van een geurnormering per
bedrijf. Universiteit Gent. ir. Gunther Van Broeck.
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
16

schoorsteen, de afdekking van de waterzuivering en actief koolfilters bij de overslag van bloed is
het gebruik van nageschakelde technieken niet wijdverspreid bij de bestaande slachthuizen.
Andere maatregelen die duidelijk een effect hebben, maar slechts bij een beperkt aantal
slachthuizen worden toegepast zijn:
- Boetesysteem voor tijdsovertredingen bij levering varkens.
- Overdekt en/of zo snel mogelijk lossen van dieren.
- Droge reiniging vrachtwagens in overdekte ruimte.
- Mest met gezuiverd afvalwater van de veewagen spuiten gevolgd door een scheiding
van mest en water met een transportband voorzien van een filterplaat.
- Stallen voorzien van een nevelsysteem.
- Droge reiniging stallen.
- Biowasser in de stallen.
- Overdekte mestopslag.
- Actief koolfilter bij haaropslag.
- Ontgeuring van haaropslag door verneveling van enzymes.
- Luchtwasser op bloedtank, container slachtafval.
- Silo destructiemateriaal voorzien van biofilter.
Hieruit blijkt dat voorts biofiltratie, gaswassing, actief koolfiltratie en verneveling van enzymes
hun nut bewezen hebben voor toepassing in de slachthuissector. Er kan echter niet gesteld
worden dat het gebruik algemeen voorkomend is.
Aanvullend werden door de sectorvertegenwoordigers nog volgende opmerkingen gemaakt: een
techniek als naverbranding is niet economisch haalbaar; het lossen van de dieren in overdekte
stallen blijkt een groot effect te hebben, zowel wat betreft geur- als geluidsreductie en ook het
uitvasten van de dieren kan geuroverlast beperken.
Deze resultaten geven ons inziens een aanvaardbaar beeld van de situatie in de sector. Er werden
dan ook geen aanvullende enquêtes bij de bedrijven zelf uitgevoerd.
2.3.3 Rendement van de maatregelen
Het rendement van good housekeeping maatregelen en procesgeïntegreerde technieken is in de
praktijk erg moeilijk in te schatten. Algemeen wordt aanvaard dat deze technieken in elk geval een
positief effect hebben op de geur. Dit effect is echter moeilijk in cijfers uit te drukken aangezien
er geen metingen vóór en ná kunnen uitgevoerd worden. In de slachthuissector blijken deze
technieken echter zeer belangrijk. Voornamelijk het sluiten van deuren, het schoonhouden van de
ruimtes en de gekoelde en afgesloten opslag van slachtafval, bloed, haar en huid kunnen veel
overlast voorkomen. We nemen aan dat het correct naleven van deze maatregelen tot een
emissiereductie van 10-20 % kan leiden.
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
17

Het rendement van nageschakelde technieken is eenvoudiger in te schatten. Van de courant
gebruikte geurverwijderingstechnieken zijn de rendementen bekend door metingen vóór en ná en
door praktijktoepassing. Toch dient hier voor ogen gehouden te worden dat deze resultaten
verbonden zijn aan bepaalde gevallen en niet altijd de algemene situatie weerspiegelen. De sector-
of bedrijfsspecifieke karakteristieken van de afgasstroom zullen bepalend zijn voor het werkelijke
te behalen rendement.
De in Tabel 4 opgenomen rendementen zijn gebaseerd op literatuuronderzoek en de resultaten
van het onderzoek door BECO. Enkel nageschakelde technieken werden beschouwd.
Tabel 3 Rendement van nageschakelde geurreductiemaatregelen
Techniek Rendement 7
Actief koolfilter 80-95 %
Zeolietfilter 80-95 %
Droge absorptiefilter 90 %
Chemische wasser 50-90%; zeer hoge rendementen mogelijk
Biowasser 60 %; 70-80 %
Biotricklingfilter 70-90 %
Biofilter 75-95 %; 90 %
Thermische naverbranding > 95 %
Dampretour op ontluchtingen 90 %
Verhoging emissiepunt 10 %
2.3.4 Perspectiefvolle geurreductiemaatregelen voor de sector
Voor de sector van de slachthuizen wordt, zowel op Europees als op Vlaams niveau, gewerkt aan
een BBT-studie waarin de nodige aandacht zal besteed worden aan het geurprobleem. Op het
ogenblik van het verschijnen van dit rapport zijn beide studies echter nog in ontwerp. Vandaar
dat onderstaand een aantal technieken voorgesteld worden die als BBT kunnen beschouwd
worden. Bij afwezigheid van een BBT-studie door de erkende instellingen onmiddellijk
overschakelen naar een minder streng concentratieniveau (zie ook Figuren 2 en 3) als norm zou
immers een vertekening van de werkelijke situatie zijn. Dat er geen overkoepelende studie naar
maatregelen gevoerd is, betekent immers niet dat de technieken niet voorhanden zijn. Dit zou
bovendien niet eerlijk zijn tegenover sectoren waarvoor er wel een BBT-studie voorhanden is.
Voorts is een BBT-studie een vrij statisch gegeven, terwijl de markt der technieken vrij snel
evolueert. Bij het op de markt komen van nieuwe technieken dient dan ook in sommige gevallen
verder gegaan te worden dan de BBT-studie. Technieken die beschouwd worden zijn:
- Maatregelen waarvan kostprijs- en rendementsgegevens gekend zijn, maar die niet in een
BBT-studie zijn opgenomen; tenzij omdat er geen dergelijke studie uitgevoerd is; tenzij
omdat de techniek ten tijde van de uitvoering nog niet op punt stond.
7 Infomil, technische sheets. www.infomil.nl/lcuht/index.html
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
18

- Maatregelen waarvan rendementsgegevens gekend en positief zijn, maar de kostprijs een
beperking vormt voor opname als BBT; eventueel kan de overheid tussenkomen bij de
implementatie van dergelijke technieken indien blijkt dat dit de enige mogelijkheid is.
- Technieken die zich nog in een ontwikkelings- of demonstratiestadium bevinden en die
technisch en economisch onvoldoende bewezen zijn om als BBT geëvalueerd te worden.
Toch heeft een aantal van deze technieken mogelijk de potentie om zich in de toekomst
tot BBT te evolueren.
Voor de beoordeling van deze maatregelen werd een beroep gedaan op de sectororganisaties met
de bedoeling opmerkingen omtrent de praktische toepasbaarheid van de maatregel, het effect op
veiligheid en producteigenschappen, etc. te noteren.
Voor de slachthuizen kunnen volgende technieken als ‘perspectiefvol’ voor de sector beschouwd
worden:
• Procesgeïntegreerde en/of good housekeeping technieken
- Algemene hygiëne respecteren
- Gesloten stallen (verschillende vloersoorten, zowel roosters, vast als strooisel)
- Overdekt lossen/zo snel mogelijk lossen
- Slachthal, machines en gereedschap voldoende reinigen
- Voldoende koelruimte voorzien
- Deuren zoveel mogelijk gesloten houden
- Gesloten opslag dierlijk afval bij een temperatuur van maximum 10 °C; dagelijkse
ophaling
- Gesloten bloedopslag bij een temperatuur van maximum 10°C; opgehaald met een
voor dit doel geschikte tankwagen (met geïntegreerde actief koolfilter)
- Gesloten en gekoelde opslag darmafval
- Gesloten opslag haarafval bij een temperatuur van maximum 10°C
- Zorgen voor volledige verwijdering haren.
- Mechanische ventilatie van ontvangst- en slachthal voorzien van een uitlaat van
minimum 10 m boven het maaiveld
- Afvalwaterzuivering
- Biologische waterzuivering met ondergedompelde bellen- of bodembeluchting.
- Slibopslag in gesloten silo’s.
- Onderdelen waarvan men geurklachten door omwonenden verwacht aan het zicht
onttrekken.
- Open dialoog met de omwonenden.
• Nageschakelde technieken
- Verhoging emissiepunt bij afzuiging slachthal en/of stallen.
- Schoorsteen op brander en/of broeibakken
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
19

- Actief koolfiltratie
- Biofiltratie
- Biofilter met anorganisch dragermateriaal
- Afgedekte waterzuiveringsinstallatie.
- Gaswasser/biowasser
- Biospraying met enzymes; geurneutralisatie
- Bioblocking
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
20

2.4 Afleiden basisniveaus
De basisimmissieconcentratieniveaus worden afgeleid aan de hand van de 3 curven die opgesteld
werden gebruik makende van de enquêtegegevens. Voor de slachthuizen werden de enquêtes
voor slachthuis 1 en 3 telefonisch uitgevoerd, voor slachthuis 2 werd een deel van de
geënquêteerden schriftelijk ondervraagd. Bij schriftelijke enquêtes ligt het hinderpercentage
systematisch hoger dan bij telefonische. Voor dit slachthuis werden dan ook enkel de gegevens
van de telefonische enquête gebruikt. Hieronder worden deze curven voor de 3 slachthuizen
weergegeven.
R0-a, b
20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
Slachthuis 1
0 5 10 15 20 25
Immissieconcentratieband se/m³ (98P)
Waarneming Hinder en waarneming Ernstige hinder, hinder en waarneming
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
21

R0-a, b
R0-a, b
20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
20
18
16
14
12
10
8
6
4
2
Slachthuis 2
0 0.5 1 1.5 2 2.5
Immissieconcentratieband se/m³ (P98)
Waarneming Hinder en waarneming Ernstige hinder, hinder en waarneming
Slachthuis 3
0
0 5 10 15 20 25 30 35 40
Immissieconcentratieband se/m² (P98)
Waarneming Hinder en waarneming Ernstige hinder, hinder en waarneming
Figuur 1. Basiscurven voor geurnormering
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
22

Voor slachthuis 1 en 3 werden ter hoogte van de omwonenden geurconcentraties tot 20-30 se/m³
als 98-percentiel waargenomen. Bij slachthuis 2 is de hoogst waargenomen concentratie 2 se/m³
als 98-percentiel. Dit is mede een argument om de normering niet te baseren op niveaus vanwaar
hinder of ernstige hinder begint op te treden, aangezien de ter hoogte van de geënquêteerden
waargenomen concentraties danig verschillen.
Voor de 3 slachthuizen worden volgende factoren gevonden die het verband aangeven tussen
waarneming en hinder enerzijds en hinder en ernstige hinder anderzijds.
Tabel 4 Factoren individuele slachthuizen
Waarneming - hinder Hinder – ernstige hinder
SL1 2.89 1.22
SL2 2.48 1.12
SL3 2.12 1.51
De spreiding op de factoren is te wijten aan het feit dat vaak slechts een beperkt aantal
respondenten geur waarnemen, hinder of ernstige hinder ondervinden. Daar er geen redenen zijn
om aan te nemen dat het geurkarakter of de -intenstiteit van een van de drie slachthuizen
afwijkend is, worden de factoren voor de sector van de slachthuizen berekend als het gemiddelde
van de factoren van de afzonderlijke slachthuizen.
Dit geeft als resultaat voor de factor van waarneming naar hinder 2,3 en voor de factor van hinder
naar ernstige hinder 1,28. De basis beschermingsniveaus voor slachthuizen worden weergegeven
in onderstaande tabel.
Tabel 5 Basis beschermingsniveaus voor de sector van de
slachthuizen
Nuleffectniveau 0.5 se/m³ (98-percentiel)
Hinderniveau 1 se/m³ (98-percentiel)
Ernstig hinderniveau 1.5 se/m³ (98-percentiel)
Deze beschermingsniveaus kunnen vergeleken worden met de richtlijnen uit de NeR voor
slachterijen. In de NeR zijn volgende maximale immissieconcentraties opgenomen:
- 3 ge/m³ als 98-percentiel als grenswaarde (deze concentratie mag in geen geval worden
overschreden)
- 1,1 ge/m³ als 98-percentiel als streefwaarde (beneden deze concentratie is het optreden
van hinder zeer onwaarschijnlijk)
Om deze beschermingsniveaus te toetsen, dient de emissie van het bedrijf ingeschat te worden.
Dit kan aan de hand van emissiefactoren of een sensorisch onderzoek. In Nederland zijn voor de
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
23

sector van de slachthuizen emissiefactoren bepaald. Deze worden weergegeven in onderstaande
tabel.
Tabel 6 Emissiefactoren voor de slachthuissector (NeR)
Processtappen Emissiefactoren (10 6 ge/h)
Aanvoer en lossen 7.7 * W1 + 0.13 * V
Reinigen lege wagens 7.7 * W2
Varkensstal 0.0091 * Vh
Onreine slachthal 0.31 * H
Schroeien (brander) 0.096 * H
Reine slachthal 0.042 * H
Verwerking maag- en darmenpakket 0.051 * H
Gesloten opslag restproducten 2
Overslag restproducten 10 (per 10 min. lostijd)
Fysisch-chemische waterzuivering 2
Biologische waterzuivering beluchting: 0.25 * opp. (m²)
Met H = aantal dieren geslacht per uur
nabezinking: 0.06 * opp. (m²)
W1= aantal wagens (gemiddeld per uur aanwezig voor aanvoer en lossen)
W2 = aantal wagens (gemiddeld per uur aanwezig op de wasplaats)
V = aantal dieren gemiddeld per uur aangevoerd
Vh = aantal dieren per uur in de stallen
Door invulling van bedrijfsspecifieke karakteristieken in deze vergelijkingen kan de totale
geuremissie berekend worden, uitgedrukt in aantal geureenheden per uur. Dit is in Nederlandse
geureenheden. De relatie tussen Nederlandse en Europese geureenheden bedraagt 2 ge = 1 ouE.
Bovenstaande beschermingsniveaus uitgedrukt in Europese geureenheden geeft,
- 1,5 ouE/m³ als 98-percentiel als grenswaarde
- 0,55 ouE/m³ als 98-percentiel als streefwaarde
Bovendien zijn de in Tabel 6 weergegeven immissieconcentraties berekend op basis van
snuffelmetingen. Om de koppeling tussen geureenheden en snuffeleenheden te maken werd voor
een aantal slachthuizen de emissie berekend met emissiefactoren enerzijds en bepaald aan de hand
van snuffelmetingen anderzijds. Voor de volledigheid worden in onderstaande tabel ook de
resultaten van olfactometrische analyses weergegeven. Dit geeft volgende relaties:
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
24

Tabel 7 Koppeling geureenheid – snuffeleenheid
Locatie Snuffelmeting Emissiefactoren Olfactometrie Koppeling
SL1 23 300 se/s 43 329 ge/s 60 248 ouE/s 1 0,39 se = 0,72 ge = 1 ouE
SL2 17 300 se/s 46 465 ge/s 26 766 ouE/s 1 0,65 se = 1,73 ge = 1 ouE
SL3 30 000 se/s 74 000 ge/s 2 0,40 se = 1 ge
1 onderschatting wegens verwaarlozing van een aantal emissiepunten
2 niet berekend daar het niet mogelijk bleek voor de verschillende emissiepunten het volumedebiet in te
schatten
Hieruit kan volgende relatie afgeleid worden tussen snuffel- en geureenheden:
SL1: 1 ge = 0,54 se
SL2: 1 ge = 0,37 se
SL3: 1 ge = 0,4 se
Dit komt overeen met een gemiddelde van 1 ge = 0,44 se.
Hoewel de relatie tussen odour units en geureenheden in deze studie niet bevestigd kan worden,
blijkt toch een vrij eenduidige relatie te bestaan tussen snuffel- en geureenheden. De Nederlandse
richtlijnen kunnen dan ook als volgt vertaald worden naar Vlaamse snuffeleenheden:
- 1,3 se/m³ als 98-percentiel als grenswaarde
- 0,5 se/m³ als 98-percentiel als streefwaarde
De grenswaarde namelijk 1,3 se/m³ (98-percentiel) komt goed overeen met het midden tussen de
niveaus van hinder en ernstige hinder die in deze studie gevonden werden, namelijk 1-1,5 se/m³
(98-percentiel). De streefwaarde namelijk 0,5 se/m³ (98-percentiel) komt overeen met het in
Vlaanderen gevonden nuleffectniveau voor slachthuizen.
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
25

2.5 Beslissingsschema’s
2.5.1 Voorstel
Bij bepaling van de sectornorm(en), worden onderstaande flowcharts toegepast.
In eerste instantie wordt een onderscheid gemaakt tussen bestaande en nieuwe inrichtingen.
Onder nieuwe inrichtingen wordt verstaan een nieuwe activiteit op een nieuwe locatie. Renovaties
of aanpassingen aan bestaande bedrijven volgen de flowchart van bestaande bedrijven. Mogelijk
kan op uitbreidingen van bedrijven wel een grens gelegd worden, zoals ook reeds gebeurt bij de
het toepassen van sectorale voorwaarden in Vlarem II, art. 3.2.2.2§1. Deze gelden onmiddellijk
voor nieuwe inrichtingen, doch ook voor bestaande inrichtingen die een aanzienlijke uitbreiding
ondergaan, zijnde een vergroting met meer dan 100% van de capaciteit, de drijfkracht of de
perceelsoppervlakte, ten aanzien van de vóór 1 januari 1993 vergunde situatie.
ja
NORM =
0.5 se/m³ als
98-percentiel
Nieuwe inrichting
0.5 se/m³ (98P)
haalbaar met prioritaire
maatregelen?
neen
NORM =
1.5 se/m³
als 98-percentiel
Figuur 2. Schema normafleiding voor nieuwe inrichtingen
Voor nieuwe bedrijven wordt in eerste instantie nagegaan of het mogelijk is het nuleffectniveau
te bereiken door de BBT-maatregelen toe te passen. Onder BBT worden in eerste instantie de
Vlaamse studies verstaan, uitgevoerd door het VITO-kenniscentrum voor Beste Beschikbare
Technieken. De lijst met beschikbare studies kan geraadpleegd worden op
http://www.emis.Vito.be/BBT/index.htm. Bij ontstentenis van dergelijke studie of bij het
ontbreken van informatie rond maatregelen inzake geuremissiebeperking, kan complementair
tevens verwezen worden naar een eventueel beschikbare BBT-studie op Europees niveau. De lijst
met de beschikbare ‘Reference Documents on Best Available Techniques’ kan geraadpleegd
worden op http://eippcb.jrc.es/pages/FActivities.htm. Indien tevens geen Europese studie
aanwezig is of indien de BBT-studie niet (meer) toereikend is voor de weergave van de reële
situatie, worden de perspectiefvolle maatregelen voor de sector beschouwd.
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
26

Dit betekent dat eerst getoetst wordt of door toepassing van BBT of perspectiefvolle maatregelen
het mogelijk is immissieconcentraties van 0,5 se/m³ als 98-percentiel ter hoogte van de
dichtstbijzijnde woning te bereiken. Bij de toetsing van de geurnorm of richtlijn aan de
dichtstbijzijnde woning, dient desgevallend rekening gehouden te worden met het potentieel
optreden van lagere immissieconcentraties bij dichtergelegen woningen in vergelijking met verder
gelegen woningen, in het geval de geurbron zich op grotere hoogte bevindt. In dat geval dient
afgeweken te worden van de standaardaanpak, en dient een aparte modellering uitgevoerd te
worden met toetsing ten opzichte van de woningen waar de hoogste immissieconcentraties
berekend worden.
De inschatting van de emissie van een nieuw op te richten bedrijf dient, bij gebrek aan
standaardemissiecijfers per procesonderdeel, te gebeuren door een erkend deskundige. Indien
zulks nodig geacht wordt, dienen metingen uitgevoerd te worden bij gelijkaardige installaties.
Eventueel kan ook teruggerekend worden wat de maximaal toegelaten emissie uit het bedrijf zou
zijn, waarbij deze norm van 0,5 se/m³ ter hoogte van de dichtstbijzijnde woning gehaald wordt.
De haalbaarheid van een dergelijke emissiewaarde kan vervolgens geëvalueerd worden.
Indien het niet mogelijk blijkt met toepassing van de BBT of perspectiefvolle maatregelen de
norm van 0,5 se/m³ te behalen, wordt de toe te passen norm 1 se/m³ (98-percentiel).
Voor bestaande inrichtingen wordt een onderscheid gemaakt afhankelijk van de mogelijkheid
om al dan niet contextueel milderende aspecten in te brengen. De bepaling van het al dan niet
aanwezig zijn van contextueel milderende aspecten gebeurt eveneens aan de hand van een
flowchart (zie bijlage). Dit is een locatiespecifiek gegeven en kan niet voor de sector als dusdanig
bepaald worden.
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
27

ja
Norm =
1.5 se/m³ (98P)
Figuur 3. Schema normafleiding voor bestaande inrichtingen
Indien geen contextueel milderende aspecten kunnen ingebracht worden, wordt nagegaan of door
het treffen van maatregelen die passen binnen de beschikbare investeringsruimte de norm van
1,5 se/m³ als 98-percentiel ter hoogte van de te beschermen objecten haalbaar is. Als dit
economisch haalbaar is, wordt de geurnorm vastgelegd op 1,5 se/m³ als 98-percentiel ter hoogte
van het dichtstbijzijnde te beschermen object. Blijkt dit echter niet haalbaar binnen de
investeringsruimte, dan wordt een versoepeling ingebouwd en wordt de norm van 1,5 se/m³ als
98-percentiel pas op langere termijn geëist. Op die manier is het mogelijk de investeringen te
spreiden.
Indien wel contextueel milderende aspecten ingebracht kunnen worden, wordt onder de noemer
van de maximale bescherming van de burger toch nagegaan of het ernstig hinderniveau (1,5
se/m³ als 98-percentiel) haalbaar is met BBT (waaronder de perspectiefvolle maatregelen). Blijkt
dit haalbaar te zijn, dan geldt deze waarde als norm.
Is het ernstig hinderniveau niet haalbaar door toepassing van BBT, dan wordt het economisch
haalbaar immissieniveau bepaald. De bepaling van dit niveau gebeurt volgens onderstaand
schema.
1.5 se/m³ (98P)
haalbaar met prioritaire
maatregelen?
Bestaande inrichting
ja Contextueel
milderende aspecten?
neen
Evenwichtsniveau als
norm op lange termijn
OF uitdovend karakter
neen
Bepaling economisch
haalbaar niveau
Norm =
1.5 se/m³ (98P)
Bepaling aantal
potentieel gehinderden
bij deze contour Kostprijs
geurhinder
ja
Maatschappelijke schade
groter dan maatschappelijke
winst?
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
ja 1.5 se/m³ (98P)
economisch
haalbaar?
neen
neen
Economisch haalbaar
niveau is norm
Norm =
1.5 se/m³ (98P)
op lange termijn
28

Economische
doorlichting
sector
Kostprijzen
overige milieuinvesteringen
Bepaling beschikbare
investeringsruimte
Kostprijzen
en verwachte
rendementen
van maatregelen
Bepaling maatregelenpakket
binnen
investeringsruimte
Effect maatregelen
op totale emissie
Figuur 4. Schema bepaling economisch haalbaar immissieniveau
Aan de hand van economische gegevens van de sector en een inschatting van kostprijzen voor
overige milieu-investeringen wordt de beschikbare investeringsruimte bepaald; productiegebonden
investeringen zijn niet in deze ruimte vervat. Op basis van kostprijzen van technieken wordt een
maatregelenpakket vastgesteld dat haalbaar moet zijn. Het effect op de totale geuremissie door
het treffen van maatregelen die passen binnen deze investeringsruimte wordt geschat op basis van
het rendement van de maatregelen en de bijdrage van elk van de behandelde processen op de
totale emissie. Dit wordt in onderstaande figuur weergegeven.
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
Verspreidingsberekeningen
Vastleggen economisch haalbaar niveau =
immissieconcentratie ter hoogte van
dichtstbijzijnde te beschermen object
29

Aanvoer en lossen
Schoonmaken lege
wagens
Stallen
Onreine slachthal
Schroeien
Reine slachthal
Verwerking maagdarmenpakket
Gesloten opslag
restproducten
Overslag restproducten
Fysico-chemische
waterzuivering
Biologische
waterzuivering
Figuur 5. Procentuele bijdrage van de verschillende processtappen aan de
totale geuruitstoot van het slachthuis, zonder en met biologische
waterzuiveringsinstallatie (bron emissiefactoren NeR)
Hieruit kan besloten worden dat de belangrijkste emissiebronnen de aanvoer en het lossen van de
dieren en de onreine slachthal zijn. Het reinigen van de vrachtwagens en het schroeien van de
dieren zorgt ook voor een significante geuruitstoot. Maatregelen zullen dus bij voorkeur ter
hoogte van deze bronnen getroffen worden. Indien het water biologisch gezuiverd wordt, kan
ook dit een belangrijke geurbron zijn. Veel hangt hier echter af van de grootte van de installatie.
Bij goede procesvoering zou normaal geen geuroverlast mogen ontstaan van de beluchting. Enkel
de slibopslag kan voor hinder zorgen.
32 %
12 %
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
2 %
28 %
8 %
5 %
5 %
2 %
5 %
1 %
30 %
11 %
2 %
26 %
7 %
5 %
5 %
2 %
5 %
1 %
Afhankelijk van het
oppervlak, geschat op 5-7 %
30

Met verspreidingsberekeningen wordt de ligging van de contouren na het treffen van maatregelen
berekend. De immissieconcentratie ter hoogte van het dichtstbijzijnde te beschermen object
wordt dan beschouwd als het economisch haalbaar immissieconcentratieniveau.
Zoals aangegeven in de modelbeschrijving (overkoepelend rapport tweede fase) wordt de kostprijs
van geurhinder, bepaald door vergelijking met andere hinderlijke omstandigheden, geschat op
342 € per jaar en per persoon. Dit is een maat voor de schade die ontstaat bij de mensen door het
ondervinden van geurhinder. Dit bedrag kan mogelijk nog beter onderbouwd en verfijnd worden
in verder onderzoek.
Een andere berekening werd doorgevoerd in het
document ‘Schaduwprijzen Prioriterings-
methodiek voor Milieumaatregelen” (zie
kadertekst). Hier werd de kostprijs van
geurhinder op verschillende manieren ingeschat,
waarbij een bedrag berekend werd tussen ca. 70
en 115 € per huishouden en per jaar. Dit bedrag
wordt in deze tekst omschreven als de prijs die
geurgehinderden bereid zijn te betalen om niet
aan deze vorm van hinder blootgesteld te
worden.
In een volgende stap wordt getest of dit niveau aanvaardbaar is voor de omwonenden. Zoals
aangegeven in de modelbeschrijving (overkoepelend rapport tweede fase) wordt de kostprijs van
geurhinder, bepaald door vergelijking met andere hinderlijke omstandigheden, geschat op 342 €
per jaar en per persoon. Dit komt overeen met de waarde die mensen willen ontvangen om
geurhinder te verdragen. Dit bedrag kan mogelijk nog beter onderbouwd en verfijnd worden in
verder onderzoek.
Aan de hand van dit bedrag kan een afweging gemaakt worden tussen maatschappelijke winst die
ontstaat door de aanwezigheid van het bedrijf enerzijds, en de maatschappelijke schade voor de
omgeving om de resterende hinder te verdragen anderzijds.
Praktisch wordt de maatschappelijke schade bepaald door de kostprijs van geurhinder te
vermenigvuldigen met het aantal inwoners dat binnen de geurcontour van het economisch
haalbare immissieconcentratieniveau woont. De maatschappelijke winst dat een bedrijf met zich
meebrengt kan ingeschat worden aan de hand van de hoeveelheid belastingen dat het bedrijf moet
betalen plus de bedrijfsvoorheffing op de loonkost van het personeel.
Het Centrum voor Energiebesparing en
Technologie (CE, Delft) heeft in opdracht van ICI
Holland BV een methodiek ontwikkelt voor de
prioritering van milieumaatregelen: de
Schaduwprijzen prioriteringsmethodiek (SPM). De
methode hanteert kosten-effectiviteit als
belangrijkste maatstaf voor het selecteren van een
set van milieumaatregelen. Deze kosten-effectiviteit
wordt bepaald met behulp van schaduwprijzen die
de ontwikkeling van de prijs van grondstoffen,
energie en milieu in de toekomst verdisconteert. De
methode biedt het management de mogelijkheid om
prioriteiten te stellen voor het interne
bedrijfsmilieubeleid en kan tevens dienen als
informatie in overleg met de overheid over
vergunningen.
bron: R.C.N. de Wit, H.J.W. Sas en M.D. Davidson :
Schaduwprijzen Prioriteringsmethodiek voor
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
31

Indien zou blijken dat de maatschappelijke winst groter is dan de maatschappelijke schade, kan
gezien het optreden van de contextueel milderende aspecten, het economisch haalbare
immissieniveau voor dit bedrijf opgelegd worden als norm. Indien blijkt dat de maatschappelijke
winst kleiner is dan de schade die het bedrijf aan de omgeving toebrengt, dient besloten te worden
dat het bedrijf in de huidige configuratie eigenlijk niet kan verder bestaan. Ofwel dient er in een
dergelijk geval bekeken te worden bij welk immissieniveau de maatschappelijke schade gelijk
wordt aan de maatschappelijke winst, en dient minimaal dit immissieniveau opgelegd te worden als
norm op lange termijn, ofwel, indien dit niet haalbaar blijkt, dient de verderzetting van het bedrijf
op deze locatie als uitdovend beschouwd te worden.
Er zijn 2 mogelijkheden om deze schema’s in te passen in een geurnormeringsmethodiek. Ofwel
zijn de schema’s de basis en worden deze in elke vergunningssituatie opnieuw doorlopen met als
parameters de karakteristieken van het individuele bedrijf. Ofwel worden deze schema’s eenmaal
doorlopen voor de hele sector, waarbij de parameters schattingen zijn voor de hele sector of een
aantal categorieën. Voor- en nadelen voor elk van deze benaderingen zijn:
Per individueel bedrijf:
- de geuremissie moet voor elk bedrijf bepaald worden aan de hand van snuffel- of
olfactometrische metingen of met behulp van emissiefactoren
- het resultaat is een andere norm voor ieder individueel bedrijf indien er contextuele aspecten zijn
- veel werk voor vergunningsverleners
+ er worden geen schattingen gemaakt, meest nauwkeurige methode
Voor de hele sector
- er moeten schattingen gemaakt worden van: gemiddelde geuremissie, parameters
verspreidingsmodel, bevolkingsdichtheid rond de bron, oppervlak afdekking, lengte
ventilatieleidingen, debiet luchtbehandeling; eventueel kan hier met een aantal klassen gewerkt
worden, maar dan nog zijn deze parameters zeer moeilijk in te schatten
+ één norm voor de sector of eventueel per klasse
+ eenvoudig en duidelijk
2.5.2 Toepassing op pilootbedrijven
De hierboven voorgestelde methode werd toegepast op de 3 pilootbedrijven uit het voorgaand
onderzoek. Het betreft hier bestaande bedrijven, waardoor onmiddellijk overgegaan wordt op de
flowchart van bestaande bedrijven. Daar deze slachthuizen alle 3 in een omgeving liggen met veel
woonbebouwing, kunnen geen contextueel milderende aspecten ingebracht worden. In principe
dienen alle 3 de bedrijven dus te voldoen aan de norm van 1,5 se/m³ als 98-percentiel. Hiertoe
wordt in onderstaande tabel de afstand van het middelpunt van het slachthuis tot de contour van
1,5 se/m³ vergeleken met de afstand tot de dichtstbijzijnde woning. De (grillige) contour van
1,5 se/m³ als 98-percentiel wordt hiertoe benaderd door een cirkel met dezelfde ingesloten
oppervlakte.
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
32

Tabel 8 Vergelijking afstand dichtstbijzijnde huis en norm
SL1 SL2 SL3
Afstand tot dichtstbijzijnde huis 100 m 85 m 100 m
Contour 1.5 se/m³ bij huidige emissie 360 m 265 m 465 m
Toegelaten emissieniveau bij 1.5 se/m³ (98P) als norm 5 600 se/s 7 650 se/s 4 000 se/s
Vereiste procentuele emissiereductie 75 % 55 % 85 %
Om aan de norm van 1,5 se/m³ als 98-percentiel te kunnen voldoen, moeten de slachthuizen er in
slagen hun emissie met 55 % tot 85 % te reduceren. Dergelijke grote emissiereducties zijn
waarschijnlijk niet op korte termijn te implementeren zodat de norm op lange termijn 1,5 se/m³
als 98-percentiel wordt.
Bij wijze van voorbeeld wordt er vanuit gegaan dat de slachthuizen wél contextueel milderende
aspecten kunnen inbrengen. In dit geval wordt gemigreerd naar de linkerzijde van het
beslissingsschema. In eerste instantie wordt nagegaan of het mogelijk aan het ernstig hinderniveau
te voldoen mits het treffen van BBT-maatregelen. Uit voorgaande tabel blijkt dat hiervoor
zodanig grote emissiereducties nodig zijn, dat hieraan in elk geval niet onmiddellijk kan voldaan
worden. Er wordt dus overgegaan naar de bepaling van het economisch haalbaar niveau (zie ook
2.6). Hiervoor wordt eerst een economische doorlichting van de sector uitgevoerd, alsook een
inventarisatie van de milieumaatregelen voor niet-geurdoeleinden die nog op stapel staan.
Hierdoor is het mogelijk een, voor geurreductiemaatregelen bestemde, investeringsruimte af te
bakenen. Rekening houdende met efficiënties en kostprijzen van maatregelen kan dan ook een
maatregelenpakket bepaald worden dat past binnen deze investeringsruimte. Voor slachthuizen
wordt een voorbeeld van deze maatregelen gegeven in Tabel 15. De 3 beschouwde slachthuizen
zijn middelgrote slachthuizen, wat impliceert dat een gaswasser en een schoorsteen binnen de
investeringsruimte passen.
Toepassing van deze maatregelen leidt tot een totale emissiereductie van 38 %; het correct naleven
van hygiëne en veiligheidsvoorschriften (good housekeeping) kan leiden tot een aanvullende
emissiereductie van 15 %. De emissie na toepassing van deze maatregelen wordt gegeven in
Tabel 9. Met deze emissie kan het economische haalbaar hinderniveau bepaald worden. Dit
bedraagt voor de 3 slachthuizen respectievelijk 3,5; 2 en 6 se/m³ als 98-percentiel. Dit is de
bovengrens van de geurnormering, hogere niveaus zijn in géén geval toelaatbaar.
Of dit niveau voldoende bescherming biedt aan de burgers, wordt bepaald door een afweging te
maken tussen de maatschappelijke hinder (hier onder de vorm van geurhinder) en de
maatschappelijk winst die het bedrijf betekent. De maatschappelijke kost wordt berekend door
vermenigvuldiging van het aantal inwoners blootgesteld aan concentraties hoger dan 1,5 se/m³ als
98-percentiel en de kostprijs voor geurhinder per persoon.
Onder maatschappelijke winst kan bijvoorbeeld de belasting die het bedrijf betaalt verstaan
worden. Als de maatschappelijke winst groter is dan de kost of hinder, dan kan het bedrijf
voortbestaan met het economische haalbaar hinderniveau als norm. Is de maatschappelijke kost
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
33

echter groter dan de maatschappelijke winst, dan kan het bedrijf niet als dusdanig blijven bestaan.
In dit geval leidt het economisch haalbaar niveau als norm tot een onaanvaardbaar aantal
gehinderden. De norm zal hier een concentratieniveau zijn dat zich situeert tussen ernstig
hinderniveau en economisch haalbaar niveau zodanig dat de maatschappelijke kost kleiner wordt
dan de maatschappelijke winst. In onderstaande tabel wordt deze methode uitgewerkt voor de 3
bedrijven tot en met de bepaling van de maatschappelijke kost. Deze kost wordt 2 maal berekend,
éénmaal met de kostprijs voor geurhinder bekomen door eigen onderzoek (342 €/p/jaar) en
éénmaal met de kostprijs voor geurhinder uit een Nederlands onderzoek (100 €/huishouden/jaar).
Door vergelijking van deze bedragen met de belasting betaald door het bedrijf, wordt bepaald of
het economisch haalbaar niveau als norm kan gehandhaafd worden.
Tabel 9 Normafleiding bestaande slachthuizen in geval van
aanwezigheid van contextueel milderende aspecten
Slachthuis 1 Slachthuis 2 Slachthuis 3
Emissie (se/s) 23 300 se/s 17 300 se/s 30 000 se/s
Oppervlakte bedrijfsterrein (m²) 15 000 m² 10 000 m² 15 000 m²
Afstand tot eerste huis (m) 100 m 85 m 100 m
Grootte slachthuis Middelgroot Middelgroot Middelgroot
Nageschakelde maatregelen binnen de
investeringsruimte
Gaswasser en
schoorsteen
Gaswasser en
schoorsteen
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
Gaswasser en
schoorsteen
Emissiereductie 38 % + 15 % 8 38 % + 15 % 8 38 % + 15 % 8
Restemissie 12 279 se/s 9 117 se/s 15 810 se/s
Econmisch haalbaar hinderniveau (se/m³ 98P) 3.5 se/m³ 2 se/m³ 6 se/m³
Afstand tot contour 1.5 se/m³ (98P) 225 m 130 m 310 m
Mogelijk hindergebied (m²) 127 623 m² 30 394 m² 270 483 m²
Inwoners per km² 2000 1500 750
Mogelijk gehinderde personen 255 46 203
Maatschappelijke kost (MK) (aan 342 €) 87 294 € 15 592 € 69 379 €
Maatschappelijke kost (MO) (aan 42 €) 10 720 € 1 914 € 8 520 €
Maatschappelijke opbrengst ? ? ?
NORM (als MK

2.6 Economische draagkracht van de sector
Hieronder worden een aantal stappen van Figuur 4 uitgewerkt voor de sector van de slachthuizen.
Als resultaat wordt hier de beschikbare investeringsruimte verwacht alsook een aantal maatregelen
die binnen deze investeringsruimte passen. Hiertoe wordt gewerkt met 3 categorieën: kleine,
middelgrote en grote slachthuizen.
Naast de technologische aspecten dienen ook de financiële gevolgen van bepaalde maatregelen in
rekening gebracht worden. Uit de evaluatie van het Nederlands normeringsstelsel is gebleken dat
aan de ene kant meer inzicht in de kosten van maatregelen gewenst is alvorens tot normering over
te gaan. Aan de andere kant kunnen de kosten dermate variëren per specifieke situatie dat een
zinvolle opgave hiervan eigenlijk niet mogelijk is.
Schattingen van kosten van bepaalde maatregelen werden gemaakt aan de hand van
literatuuronderzoek. Deze waarden dienen echter met de nodige zorg geïnterpreteerd te worden.
Vaak zijn het indicaties van kosten in een specifieke situatie, die niet als algemeen geldend kunnen
beschouwd worden.
Er zij genoteerd dat er geen klasse bestaat als “slachthuizen”. Ter bepaling van de economische
parameters dient bijgevolg rekening gehouden te worden met enige “vervuiling” afkomstig van
overlap van andere sectoren uit de voedingsindustrie.
2.6.1 Investeringsanalyse
Gegevens omtrent de te implementeren technieken kunnen afkomstig zijn van producenten,
toeleveranciers en experten. Accurate gegevens verkrijgen is niet eenvoudig. De correctheid van
de gegevens is echter doorgaans niet noodzakelijk. Er moet een onderscheid gemaakt worden
tussen investeringen en operationele kosten. Verder kunnen voordelen worden berekend om in
mindering van de kosten genomen te worden.
2.6.2 Bepaling van de investeringsruimte
Voor de geselecteerde techniek worden voor drie typebedrijven de kosten ingeschat. Deze
typebedrijven worden omschreven als “klein”- “gemiddeld” en “groot”. Onder kosten wordt
begrepen: investering, ruimte, onderhoud, energie, water en hulpstoffen. Het spreekt vanzelf dat
deze benadering slechts een ruw beeld weergeeft van een bedrijfsspecifiek geval, maar het zal
toelaten na te gaan in hoeverre de investeringsruimte al dan niet voldoende groot is om de kosten
te dragen.
2.6.3 Financieel-economische aspecten
Er zij genoteerd dat er geen klasse bestaat als “slachthuizen”. Ter bepaling van de economische
parameters dient bijgevolg rekening gehouden te worden met enige “vervuiling” afkomstig van
overlap van andere sectoren uit de voedingsindustrie.
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
35

De bepaling van de investeringsruimte gebeurt in eerste instantie zoals voordien
beschreven:
Kencijfers van de sector zijn:
- rentabiliteit van het eigen vermogen : 9.7 %
- rechtstreekse werkgelegenheid in de sector: 2199 eenheden. Noteer dat er regelmatig
gewerkt wordt met onderaannemers die het bedrijf tijdelijk en gedeeltelijk gebruiken.
- omzet van de sector: 837.5 miljoen €. Het gaat hier enkel over slachtingen van runderen,
varkens, schapen, geiten en paarden. Klein vee werd dus buiten beschouwing gelaten.
- aantal bedrijven wordt geschat op 210
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
36

Tabel 10 Bepaling van de investeringsruimte voor de sector van de slachthuizen
bedrijf milieukost % milieuinvest rente kosten Omzet Winst Rentabilit
eit
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
REV RA CR TVR VM/EM CF/TS KI b IG EG Rentede
kking
1 2,70 346,61 43,90 10,40 12837,40 101,85 0,79 12,38 4,11 1,37 0,34 2,02 17,26 0,19 0,22 0,90 2,75 4,15 7,82 0,52
74,70 0,58 9,72 2,69 1,33 0,45 2,61 14,28 0,22 0,00 0,01 0,02 1,65 4,07 0,99
2 0,00 0,00 0,00 0,00 13025,20 389,07 2,99 32,39 15,24 2,07 0,06 1,13 23,97 0,20 0,70 11,95 29,35 0,00 1,23 2,74
389,07 2,99 32,39 15,24 2,07 0,06 1,13 23,97 0,20 0,70 11,95 29,35 0,00 1,23 2,74
3 0,00 0,00 0,00 0,00 7036,70 0,00 0,00 0,00 0,00 1,42 0,26 1,69 4,10 0,20 0,00 2,43 0,19
0,00 0,00 0,00 0,00 1,42 0,26 1,69 4,10 0,20 0,00 2,43 0,19
4 0,00 0,00 0,00 0,00 6489,10 9,39 0,14 3,10 0,71 0,90 0,54 3,34 8,90 0,20 1,00 0,72 3,20 1,15 2,96 0,23
9,39 0,14 3,10 0,71 0,90 0,54 3,34 8,90 0,20 1,00 0,72 3,20 1,15 2,96 0,23
5 0,00 0,00 0,00 0,00 5887,50 6,43 0,11 3,65 0,50 0,93 0,72 6,26 6,64 0,22 1,00 0,51 3,79 1,59 6,77 0,09
6,43 0,11 3,65 0,50 0,93 0,72 6,26 6,64 0,22 1,00 0,51 3,79 1,59 6,77 0,09
6 0,00 0,00 0,00 0,00 5612,40 7,50 0,13 1,62 0,13 1,15 0,84 11,63 1,30 1,04 1,00 0,13 1,65 0,00 0,44 1,30
7,50 0,13 1,62 0,13 1,15 0,84 11,63 1,30 1,04 1,00 0,13 1,65 0,00 0,44 1,30
7 1,30 56,67 7,18 1,70 4358,90 30,18 0,69 19,99 1,78 1,01 0,82 10,21 7,23 0,39 0,51 0,93 11,47 1,26 2,54 0,21
25,75 0,59 18,12 1,48 1,00 0,84 11,25 6,97 0,40 0,46 0,69 9,19 1,00 2,25 0,54
8 6,20 212,33 26,90 6,37 3424,70 37,42 1,09 22,10 6,29 0,82 0,43 2,51 21,44 0,17 0,56 3,66 14,16 4,51 7,58 -0,52
20,78 0,61 15,28 2,69 0,76 0,65 4,69 14,30 0,23 0,37 0,99 5,91 1,01 2,82 0,71
9 1,90 58,44 7,40 1,75 3076,00 12,31 0,40 3,18 1,52 1,50 0,04 1,09 11,52 0,26 1,00 1,55 3,28 1,99 4,06 0,30
7,73 0,25 2,05 0,90 1,47 0,12 1,27 10,11 0,28 1,00 0,91 2,09 1,03 2,78 0,48
10 0,00 0,00 0,00 0,00 2683,90 0,00 0,00 0,00 0,00 0,89 2,15 -2,74 20,09 0,17 0,00 0,39 6,51
0,00 0,00 0,00 0,00 0,89 2,15 -2,74 20,09 0,17 0,00 0,39 6,51
11 6,80 152,57 19,33 4,58 2243,70 47,27 2,11 14,60 7,08 1,50 0,03 1,06 36,60 0,30 0,34 2,43 5,15 72,40 150,10 0,01
35,32 1,57 11,78 4,43 1,43 0,25 1,66 25,35 0,35 0,18 0,79 2,12 2,39 7,16 1,00
12 0,70 9,83 1,24 0,29 1404,00 20,61 1,47 21,93 2,84 0,97 0,74 6,72 26,74 0,52 0,56 1,61 13,93 1,22 12,53 0,76
19,84 1,41 21,46 2,70 0,97 0,75 6,94 26,33 0,52 0,55 1,50 13,33 1,00 11,41 0,78
13 20,50 104,20 13,20 3,13 508,30 28,84 5,67 12,62 5,09 0,82 0,19 1,48 22,38 1,11 0,23 1,19 3,01 0,11 0,30 0,04
20,67 4,07 9,74 3,16 0,77 0,35 2,08 17,10 1,29 0,00 0,01 0,04 0,04 0,27 0,39
14 0,00 0,00 0,00 0,00 442,80 2,94 0,66 3,46 0,94 0,81 0,46 2,69 21,34 0,71 1,00 0,95 3,58 1,33 7,06 0,48
2,94 0,66 3,46 0,94 0,81 0,46 2,69 21,34 0,71 1,00 0,95 3,58 1,33 7,06 0,48
15 0,00 0,00 0,00 0,00 406,10 1,31 0,32 2,05 0,47 0,37 0,55 3,41 17,35 0,69 1,00 0,47 2,09 0,00 2,87 0,27
Cashdek
king
leenpoten
tieel
37

Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
1,31 0,32 2,05 0,47 0,37 0,55 3,41 17,35 0,69 1,00 0,47 2,09 0,00 2,87 0,27
16 0,00 0,00 0,00 0,00 347,20 18,34 5,28 24,52 5,13 1,79 0,58 3,78 24,33 1,03 0,60 3,20 17,40 3,08 7,18 1,20
18,34 5,28 24,52 5,13 1,79 0,58 3,78 24,33 1,03 0,60 3,20 17,40 3,08 7,18 1,20
17 0,00 0,00 0,00 0,00 653,50 0,00 0,00 0,00 0,00 0,56 0,60 4,06 19,79 0,90 0,00 8,93 0,48
0,00 0,00 0,00 0,00 0,56 0,60 4,06 19,79 0,90 0,00 8,93 0,48
18 0,00 0,00 0,00 0,00 528,90 0,00 0,00 0,00 0,00 1,42 0,52 3,17 0,99 0,25 0,00 0,95 1,06
0,00 0,00 0,00 0,00 1,42 0,52 3,17 0,99 0,25 0,00 0,95 1,06
19 0,00 0,00 0,00 0,00 463,70 0,00 0,00 0,00 0,00 0,87 0,75 6,90 -1,91 0,26 0,00 0,83 0,61
0,00 0,00 0,00 0,00 0,87 0,75 6,90 -1,91 0,26 0,00 0,83 0,61
20 0,00 0,00 0,00 0,00 258,80 0,00 0,00 0,00 0,00 0,93 0,71 5,90 18,38 2,37 0,93 4,79 0,68
0,00 0,00 0,00 0,00 0,93 0,71 5,90 18,38 2,37 0,93 4,79 0,68
Gemiddeld 2,01 47,03 5,96 1,41 3584,44 35,67 1,09 8,88 2,59 1,11 0,57 3,81 15,42 0,56 0,69 2,16 8,20 4,69 11,59 0,86
max 31,99 0,94 7,95 2,06 1,09 0,61 4,08 13,99 0,58 0,63 1,63 6,70 0,81 3,88 1,04
mEUR bedrijf # bedr
Sector 837.5 4 210,00
ruimte 16.8 0.75 financiële ruimte voor het uitvoeren van investeringen die geen directe omzet genereren
personeel 2199 10
omzet/pers 0.38 in miljoen
max pers 47,41 0,2 extra personen jaarlijks bij maximale interne groei
wegn invruimte wegnemen investeringsruimte
max pers 35,85
gevolg 11,56 een afname van de groei van personeelsleden bedraagt ongeveer
24,39 procentuele afname
38

Resultaat van de simulatie
Uit de standaardberekening volgt dat de investeringsruimte gemiddeld 2 procent van de omzet
bedraagt. Dit komt neer op een gemiddelde van 0.75 miljoen € per bedrijf (een gemiddeld bedrijf
draait een omzet van 4 miljoen €). Door het vervangen van de investeringsruimte door
productiemiddelen zouden er 47 arbeidsplaatsen kunnen gecreëerd worden. Door het gebruiken
van de investeringsruimte voor niet productieve doeleinden zouden er potentieel 24 % minder
plaatsen gecreëerd worden.
Kosten voor geurreductie
Er worden drie scenario’s gevolgd waarbij de volgende aannames worden gemaakt:
Tabel 11 Gemiddelde omzet en luchtdebiet bij een klein, middelgroot
en groot slachthuis
Bedrijfsgrootte Omzet
(miljoen EUR)
Luchtdebiet bij actieve onttrekking
(Nm³)
Klein 1,25 10 000
Gemiddeld 40 50 000
Groot 250 100 000
Er kan hierbij opgemerkt worden dat in Vlaanderen bijna geen dergelijke grote slachthuizen
voorkomen in tegenstelling met bijvoorbeeld Nederland.
Hieruit volgt de volgende relatie: debiet = 40476 + 238 x omzet.
Op basis van de voorheen gegeven technieken die in aanmerking komen voor geurhinderreductie
en de benaderende berekening van de investeringsruimte, blijven twee technieken over die voor
nader onderzoek in aanmerking komen: het verhogen van de schoorsteen en tweedens het gebruik
van een gaswasser voor het verwijderen van geuren in de onreine slachthal, de stallen en
opslagruimtes. Het implementeren van een naverbrander op de schroeioven wordt in eerste
instantie als niet haalbaar geacht, gezien de kosten hiervoor zonder meer zeer hoog zijn en
aangezien meer gedetailleerde dimensioneringsparameters niet voorhanden zijn.
Schoorsteen: de kosten verbonden aan het plaatsen van een schoorsteen worden als volgt ingeschat:
voor het bouwen van een schoorsteen gelijk aan 40 m, deze hoogte wordt als maximaal en
bijgevolg ‘worst case’ aangenomen. De reële hoogte is afhankelijk van talrijke factoren die tijdens
de dimensionering duidelijk zullen worden. Voor het bouwen van de schoorsteen, het leggen van
de fundering en het plaatsen van het leidingwerk wordt een kostprijs van 90 000 € ingeschat. De
onderhoudskosten worden jaarlijks begroot op 1 800 €.
Gaswasser: de kosten verbonden aan het plaatsen en onderhouden van een gaswasser worden
begroot uit de volgende gegevens (bron infomil). De investeringshoogte bedraagt gemiddeld
3 000 € /1 000 Nm³/uur. De onderhoudskost bedraagt een halve mankracht per week (begroot
op 4 425 €/jaar) en maximaal 378 € /1 000 Nm³ aan energiekosten.
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
39

Specifieke simulatie
Om de investeringsruimte correcter te kunnen inschatten wordt vervolgens op de volgende
manier tewerk gegaan.
- Afschrijving: wordt gerekend over 20 jaar zijnde 0,05 x 90 000 = 4 500 € per jaar voor de
schoorsteen. Voor de gaswasser wordt het een variabel getal gelijk aan [(40 476 + 238 x
omzet) x 3 000] €/jaar.
- Interesten: worden gerekend aan 0,06 x 90 000= 5 400 €/jaar voor de schoorsteen. Voor
de gaswasser, naar analogie met de afschrijving wordt de interest gelijk aan [(40 476 + 238
x omzet) x 3 000] €/jaar.
- Kosten: worden gerekend in verhouding tot de maximaal mogelijke investering als
procent van de omzet:
Kost = omzet *(Kschoorsteen * Ischoorsteen + EneGaswas * [(40 476 + 238 x omzet)+
Kgaswas) / (Ischoorsteen + (20,5+0,081*omzet) * IGaswas)
Op deze wijze wordt het mogelijk na te gaan wat de maximale investeringsruimte zou kunnen zijn
voor kosten die zich gedragen op dezelfde wijze als deze waarop de investering in een schoorsteen
als een gaswasser zich voordoen.
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
40

Tabel 12 Specifieke simulatie voor het correcter inschatten van de investeringruimte van de sector van de slachthuizen
bedrijf milieukost % milieuinvest rente kosten Omzet Winst Rentabilit
eit
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
REV RA CR TVR VM/EM CF/TS KI b IG EG Rentede
kking
1 1,80 231,07 25,42 28,86 12837,40 101,85 0,79 12,38 4,11 1,37 0,34 2,02 17,26 0,19 0,22 0,90 2,75 4,15 7,82 0,52
74,71 0,58 9,72 2,81 1,33 0,42 2,46 15,15 0,21 0,00 0,01 0,02 2,05 4,82 0,84
2 0,00 0,00 0,00 0,00 13025,20 389,07 2,99 32,39 15,24 2,07 0,06 1,13 23,97 0,20 0,70 11,95 29,35 0,00 1,23 2,74
389,07 2,99 32,39 15,24 2,07 0,06 1,13 23,97 0,20 0,70 11,95 29,35 0,00 1,23 2,74
3 0,00 0,00 0,00 0,00 7036,70 0,00 0,00 0,00 0,00 1,42 0,26 1,69 4,10 0,20 0,00 2,43 0,19
0,00 0,00 0,00 0,00 1,42 0,26 1,69 4,10 0,20 0,00 2,43 0,19
4 0,00 0,00 0,00 0,00 6489,10 9,39 0,14 3,10 0,71 0,90 0,54 3,34 8,90 0,20 1,00 0,72 3,20 1,15 2,96 0,23
9,39 0,14 3,10 0,71 0,90 0,54 3,34 8,90 0,20 1,00 0,72 3,20 1,15 2,96 0,23
5 0,00 0,00 0,00 0,00 5887,50 6,43 0,11 3,65 0,50 0,93 0,72 6,26 6,64 0,22 1,00 0,51 3,79 1,59 6,77 0,09
6,43 0,11 3,65 0,50 0,93 0,72 6,26 6,64 0,22 1,00 0,51 3,79 1,59 6,77 0,09
6 0,00 0,00 0,00 0,00 5612,40 7,50 0,13 1,62 0,13 1,15 0,84 11,63 1,30 1,04 1,00 0,13 1,65 0,00 0,44 1,30
7,50 0,13 1,62 0,13 1,15 0,84 11,63 1,30 1,04 1,00 0,13 1,65 0,00 0,44 1,30
7 1,10 47,95 5,27 5,98 4358,90 30,18 0,69 19,99 1,78 1,01 0,82 10,21 7,23 0,39 0,51 0,93 11,47 1,26 2,54 0,21
24,56 0,56 17,57 1,42 1,00 0,84 11,38 7,01 0,40 0,45 0,64 8,55 1,00 2,25 0,49
8 5,10 174,66 19,21 21,77 3424,70 37,42 1,09 22,10 6,29 0,82 0,43 2,51 21,44 0,17 0,56 3,66 14,16 4,51 7,58 -0,52
16,92 0,49 13,19 2,32 0,74 0,65 4,67 15,20 0,21 0,26 0,62 3,61 1,02 2,99 0,50
9 0,00 0,00 0,00 0,00 3076,00 12,31 0,40 3,18 1,52 1,50 0,04 1,09 11,52 0,26 1,00 1,55 3,28 1,99 4,06 0,30
12,31 0,40 3,18 1,52 1,50 0,04 1,09 11,52 0,26 1,00 1,55 3,28 1,99 4,06 0,30
10 0,00 0,00 0,00 0,00 2683,90 0,00 0,00 0,00 0,00 0,89 2,15 -2,74 20,09 0,17 0,00 0,39 6,51
0,00 0,00 0,00 0,00 0,89 2,15 -2,74 20,09 0,17 0,00 0,39 6,51
11 6,80 152,57 16,78 19,00 2243,70 47,27 2,11 14,60 7,08 1,50 0,03 1,06 36,60 0,30 0,34 2,43 5,15 72,40 150,10 0,01
29,39 1,31 10,20 3,75 1,40 0,27 1,72 25,35 0,35 0,05 0,18 0,51 2,06 7,37 1,00
12 0,55 7,72 0,85 0,96 1404,00 20,61 1,47 21,93 2,84 0,97 0,74 6,72 26,74 0,52 0,56 1,61 13,93 1,22 12,53 0,76
19,71 1,40 21,38 2,69 0,96 0,75 6,93 26,42 0,52 0,55 1,49 13,22 1,01 11,69 0,77
13 13,00 66,08 7,27 8,18 508,30 28,84 5,67 12,62 5,09 0,82 0,19 1,48 22,38 1,11 0,22 1,11 2,80 0,11 0,30 0,04
21,11 4,15 9,91 3,42 0,77 0,31 1,89 18,72 1,21 0,00 0,00 0,01 0,04 0,25 0,26
14 0,00 0,00 0,00 0,00 442,80 2,94 0,66 3,46 0,94 0,81 0,46 2,69 21,34 0,71 1,00 0,95 3,58 1,33 7,06 0,48
2,94 0,66 3,46 0,94 0,81 0,46 2,69 21,34 0,71 1,00 0,95 3,58 1,33 7,06 0,48
15 0,00 0,00 0,00 0,00 406,10 1,31 0,32 2,05 0,47 0,37 0,55 3,41 17,35 0,69 1,00 0,47 2,09 0,00 2,87 0,27
1,31 0,32 2,05 0,47 0,37 0,55 3,41 17,35 0,69 1,00 0,47 2,09 0,00 2,87 0,27
Cashdek
king
leenpoten
tieel
41

16 0,00 0,00 0,00 0,00 347,20 18,34 5,28 24,52 5,13 1,79 0,58 3,78 24,33 1,03 0,60 3,20 17,40 3,08 7,18 1,20
18,34 5,28 24,52 5,13 1,79 0,58 3,78 24,33 1,03 0,60 3,20 17,40 3,08 7,18 1,20
17 0,00 0,00 0,00 0,00 653,50 0,00 0,00 0,00 0,00 0,56 0,60 4,06 19,79 0,90 0,00 8,93 0,48
0,00 0,00 0,00 0,00 0,56 0,60 4,06 19,79 0,90 0,00 8,93 0,48
18 0,00 0,00 0,00 0,00 528,90 0,00 0,00 0,00 0,00 1,42 0,52 3,17 0,99 0,25 0,00 0,95 1,06
0,00 0,00 0,00 0,00 1,42 0,52 3,17 0,99 0,25 0,00 0,95 1,06
19 0,00 0,00 0,00 0,00 463,70 0,00 0,00 0,00 0,00 0,87 0,75 6,90 -1,91 0,26 0,00 0,83 0,61
0,00 0,00 0,00 0,00 0,87 0,75 6,90 -1,91 0,26 0,00 0,83 0,61
20 0,00 0,00 0,00 0,00 258,80 0,00 0,00 0,00 0,00 0,93 0,71 5,90 18,38 2,37 0,93 4,79 0,68
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
0,00 0,00 0,00 0,00 0,93 0,71 5,90 18,38 2,37 0,93 4,79 0,68
Gemiddeld 1,42 34,00 3,74 4,24 3584,44 35,67 1,09 8,88 2,59 1,11 0,57 3,81 15,42 0,56 0,69 2,15 8,19 4,69 11,59 0,86
max 31,68 0,93 7,80 2,05 1,09 0,60 4,07 14,23 0,57 0,62 1,60 6,45 0,86 4,01 1,00
M€ bedrijf # bedr
Sector 837.5 40 210,00
ruimte 11.875 0.5 financiële ruimte voor het uitvoeren van investeringen die geen directe omzet genereren
personeel 2199 10
omzet/pers 0.38 in miljoen
max pers 47,28 0,2 extra personen jaarlijks bij maximale interne groei
wegn invruimte wegnemen investeringsruimte
max pers 35,20
gevolg 12,08 een afname van de groei van personeelsleden bedraagt ongeveer
25,55 procentuele afname
42

Evaluatie
Sociaal
Zoals blijkt uit de nieuwe simulatie wordt de investeringsruimte gelijk aan 1,42 % van de omzet.
De sociale gevolgen van het innemen van de investeringsruimte zouden zijn dat er potentieel 25 %
nieuwe arbeidsplaatsen zouden verloren gaan, wat neerkomt op 12 eenheden. Aangezien deze
activiteit ogenschijnlijk weinig personeelsgebonden is, wordt het sociale effect netto zeer klein.
Het positieve effect van een betere leefkwaliteit voor de omgeving, mag hierbij niet uit het oog
worden verloren.
Evaluatie van het gebruik van investeringsruimte voor geurreducerende maatregelen
De sector heeft te kampen met een aantal factoren die de laatste paar jaren nefast waren (Mond en
klauwzeer, gekkekoeien, dioxine) en die ertoe hebben geleid dat ingrepen in kwaliteitsgarantie
(hygiëne en veiligheid) verstrekkend waren voor wat betreft de winstmarges van de bedrijvigheid.
De productie in de vleessector kende toen een achteruitgang met 40%. Dit effect is nog erger, in
acht genomen de relatief goede resultaten van de andere Europese landen die gretig gebruik
gemaakt hebben van de conjunctuurverbetering.
De markt heeft zich echter stilaan herpakt. Het productievolume ligt nu nog slechts 13.5% lager
dan het niveau van 1998. Er dient echter opgemerkt dat voor wat betreft de slachterijen ook in de
eerste 3 maanden van 2001 de markt gemiddeld met 7.9 % is gekrompen. Echter uit de
ontwikkeling van de investeringen over de laatste twaalf maanden (sociaal economische
nieuwsbrief augustus 2001) blijkt dat een investeringstoename aangeeft dat het dieptepunt bereikt
is. Deze trend wordt ondersteund door de lichte toename van de werkgelegenheid in de
voedingssector, dit kan echter niet worden gezegd over de slachterijen waar de werkgelegenheid
nog steeds krimpt.
De vooruitzichten van het planbureau zijn voor wat de gehele voedingssector betreft positief en
zodanig dat de productie op een hoog peil zal blijven voor de volgende kwartalen en dit zou het
gevolg zijn van een krachtige binnenlandse vraag, die wordt geschraagd door de verhoging van het
beschikbare inkomen van de particulieren. Tevens blijft de export naar de Europese Unie gunstig
evolueren. Ook blijken de bedrijven (FEVIA enquête) optimistisch over de economische
ontwikkelingen en de vooruitzichten voor de komende drie maanden in de voedingsindustrie
(waaronder de vleessector).
Dat geurhinder een reële en acute problematiek is voor heel wat slachterijen duidelijk. Om die
reden kan deze vorm van hinder gezien worden als een prioriteit, waarvoor de investeringsruimte
dan ook de nodige ruimte moet kunnen bieden.
2.6.4 Kostprijs van de maatregelen
Maatregelen kunnen naar kosten ingedeeld worden in twee categorieën. Enerzijds zijn er de
hoofdzakelijk BBT-maatregelen die (eerder beperkte) wijzigingen in productieprocessen,
organisatie en grond-en hulpstoffengebruik voorschrijven. De kost hiervan is moeilijk te bepalen
indien niet alle procesparameters gekend zijn, en kunnen best op individueel bedrijfsniveau
doorgerekend worden.
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
43

Anderzijds zijn, zeker voor bestaande installaties, de nageschakelde technieken, de maatregelen
die vaak op de meest eenvoudige manier in het bestaande productieproces kunnen ingeschakeld
worden. Voor de slachthuissector is het vrij eenvoudig een aantal dergelijke maatregelen te
selecteren.
In de literatuur konden enkel kosten voor nageschakelde technieken teruggevonden worden.
Deze kostprijzen worden in onderstaande tabel opgesomd. Het betreft hier enkel de
investeringskosten.
Tabel 13 Kostenschatting van nageschakelde geurreductietechnieken
Techniek Investeringskost
(/1 000 Nm³/u)
Hierna wordt nagegaan in hoeverre de vooropgestelde investeringsruimte van 1,42% voldoende
groot is om de kosten van gaswasser en schoorsteen te dragen.
9 Exclusief regeneratiesystemen
10 Sterk afhankelijk van toepassing en debiet
11 Voor een schoorsteen van 40 m
Bedrijfskost Energiekost
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
(/1 000 Nm³/u)
Actief koolfilter 5 000 - 10 000 € 9 600 - 1 300 € /ton AK /
5 000 € 1 - 5 €/1 000 Nm³/u
Zeolietfilter
Droge absorptiefilter
Factor 3 duurder dan actief kool
Chemische wasser 5 000 - 20 000 € 10 ½ mandag per week
0.02 - 0.10 €
25 000 - 37 000 € afhankelijk van concentratie en
3 000 € debiet
4 400 €/j
380 €/1 000 Nm³
Biowasser 5 000 - 15 000 € 1-2 mandagen per week 0.02 - 0.05 €
74 000 € voor
30 000 m³/u
Biotrickling 5 000 - 20 000 € 1-2 manuren per week
Biofilter 5 000 - 20 000 € 1 manuur per week+2 mandagen
per jaar
5 l water/ 1 000 Nm³
25 000 € voor 200 €/m³ filtermateriaal (0.5 - 5
45 000 m³/h jaar)
14 000 €/j
Geurneutralisering 6 200 €/j
Thermische
naverbranding
- regeneratief
- recuperatief
Verhoging
emissiepunt
5 000 - 40 000 €
22 300 €
90 000 € 11 1 800 €/j
½ mandag per week
4 400 €/j
22 300 €/1 000
Nm³
44

Tabel 14 Kosten voor investering in schoorsteen en gaswasser voor
een klein, gemiddeld en groot slachthuis
Klein Bedrijf Gemiddeld Bedrijf Groot Bedrijf
Omzet (m€) 1,25 4 25
Luchtdebiet 10 000 50 000 100 000
Investeringsruimte € 15 500 49 600 355 000
Schoorsteen (€)
Investering 90 000 90 000 90 000
Interest 5 400 5 400 5 400
Afschrijving 4 500 4 500 4 500
Kosten 1 800 1 800 1 800
Gaswasser (€)
Totaal 11 700 11 700 11 700
Investering 30 000 150 000 300 000
Interest 1 800 9 000 18 000
Afschrijving 1 500 7 500 15 000
Kosten 8 175 23 175 41 925
Totaal 11 475 39 675 74 925
De kosten verbonden aan het plaatsen van een schoorsteen worden als volgt ingeschat: voor het
bouwen van een schoorsteen gelijk aan 40 m, deze hoogte wordt als maximaal en bijgevolg ‘worst
case’ aangenomen. De reële hoogte is afhankelijk van talrijke factoren die tijdens de
dimensionering duidelijk zullen worden. Voor het bouwen van de schoorsteen, het leggen van de
fundering en het plaatsen van het leidingwerk wordt een kostprijs van € 90 000 ingeschat. De
onderhoudskosten worden jaarlijks begroot op € 1 800.
De kosten verbonden aan het plaatsen en onderhouden van een gaswasser worden als volgt
begroot. De investeringshoogte bedraagt gemiddeld € 3 000 /1 000 Nm³/uur. De
onderhoudskost bedraagt een halve mankracht per week (begroot op € 4 400 /jaar) en maximaal
€ 375 /1 000 Nm³ aan energiekosten.
De kosten voor de naverbrander worden als volgt begroot. In de veronderstelling dat het
onttrekkingsdebiet hierbij 1 000 Nm³/uur zou betreffen wordt de investeringskost geschat op
€ 22 500. Het onderhoud wordt geschat op € 4 425. De afschrijving en de interesten voor een
termijn van 10 jaar worden begroot op € 3 600. Energiekosten worden begroot op € 22 500. Op
die wijze wordt een bijkomende ruimte gelijk aan € 30 525 benodigd. Dergelijke maatregel kan
evenzeer binnen de investeringsruimte worden gedragen. Op die manier bedraagt de besteding
van de investeringsruimte 30% van de totaliteit.
Voor kleine bedrijven dient gesteld te worden dat de combinatie gaswasser/schoorsteen niet
binnen de investeringsruimte valt. Een keuze dient hier gemaakt te worden. Op basis van de
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
45

geurreductie-effecten wordt hierbij de implementatie van een gaswasser naar voren geschoven.
Op die wijze wordt 46% van de investeringsruimte gebruikt.
Voor middelgrote bedrijven kunnen zowel de invoering van een gaswasser als een schoorsteen
grosso modo binnen de investeringsruimte worden gedragen. Dit zou evenwel 100% van de
investeringsruimte innemen.
Voor grote bedrijven kunnen zowel de invoering van een gaswasser als een schoorsteen binnen de
investeringsruimte worden gedragen. Dit zou slechts 21% van de investeringsruimte innemen.
Voor deze bedrijven werd nagegaan in hoeverre een bijkomende investering in een naverbrander
voor het schroeien een haalbare investering zou zijn. In de veronderstelling dat het
onttrekkingsdebiet hierbij 1 000 Nm³/uur zou betreffen wordt de investeringskost geschat op
22 500 €. Het onderhoud wordt geschat op 4 425 €. De afschrijving en de interesten voor een
termijn van 10 jaar worden begroot op 3 600 €. Energiekosten worden begroot op 22 500 €. Op
die wijze wordt een bijkomende ruimte gelijk aan 30 525 € benodigd. Dergelijke maatregel kan
evenzeer binnen de investeringsruimte worden gedragen. Op die manier bedraagt de besteding
van de investeringsruimte 30% van de totaliteit.
De volgende technieken kunnen dan ook gedragen worden door de investeringsruimte:
Tabel 15 Technieken die binnen de investeringsruimte kunnen
gedragen worden voor een klein, middelgroot en groot slachthuis en de
hiermee behaalde emissiereductie
Techniek Klein Middelgroot Groot Emissiereductie
Gaswasser X X X 28 %
Schoorsteen (X) X 10 %
Naverbrander X 8 %
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
46

2.7 Besluit, knelpunten en verder onderzoek
De basisniveaus voor de sector van de slachthuizen zijn:
nuleffectniveau: 0.5 se/m³ (98-percentiel)
hinderniveau : 1 se/m³ (98-percentiel)
ernstig hinderniveau : 1.5 se/m³ (98-percentiel)
Deze niveaus zijn afgeleid op basis van de meetgegevens en enquêteresultaten van
3 slachthuizen. Men kan er dan ook van uit gaan dat deze niveaus betrouwbaar zijn voor de
volledige sector.
Dit besluit dient echter met de nodige voorzichtigheid benaderd te worden, rekening houdend
met onderstaande opmerkingen:
- er is weinig informatie beschikbaar over het effect van organisatorische en
procesgeïntegreerde maatregelen op de geuremissie; er zijn eveneens weinig cijfers over
de emissiereductie van nageschakelde maatregelen specifiek voor de slachthuissector
- er is weinig informatie over de kostprijs van zowel nageschakelde als procesgeïntegreerde
technieken
- een duidelijker beeld van mogelijke en efficiënte maatregelen zal verkregen worden na het
beëindigen van de BBT-studies (zowel op Europees als op Vlaams niveau)
- slachthuizen situeren zich meestal midden in woonzones (historisch gegroeid); de vraag is
dan ook of het mogelijk zal zijn bovenstaande normen te halen zonder economkische
rampscenario’s te induceren (sluiting)
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
47

Bijlagen
Bijlage 1 Bronnen literatuuronderzoek mogelijke maatregelen
Bijlage 2 Maatregelen met mogelijk effect op geuremissie in 8 pilootbedrijven
Bijlage 3 Flowchart contextuele aspecten
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
I

Bijlage 1 Bronnen literatuuronderzoek mogelijke
maatregelen
(1) Preventie en milieuzorg in de slachthuissector, Nationaal Verbond van Slachthuizen en
Vleesuitsnijderijen, maart 1997.
(2) Van Noppen K. Slachthuis, een fijne buur; vakstage over de milieuproblematiek rond
slachthuizen en vleesverwerkende bedrijven. Centrum voor Milieusanering.
(3) Draft Reference Document on Best Available Techniques in the Slaughterhouses and
Animal By-products Industries. Integrated Pollution Prevention and Control. Draft
March 2002.
(4) Nederlandse Emissie Richtlijn. Informatiecentrum milieuvergunningen. September
2000.
(5) Werkboek milieumaatregelen vleesindustrie. Processpecifieke factsheets. December
1999.
(6) Batneec Guidance Note for the Rendering of Animal-By-products. Integrated Pollution
Control Licensing. Environmental Protection Agency.
(7) Batneec Guidance Note for the Slaughter of Animals. Integrated Pollution Control
Licensing. Environmental Protection Agency. 1996.
(8) Preventie van afval en emissies in de vleesindustrie. Eindrapport “voorkomen is beter
dan verdienen”. In opdracht van Provincie Gelderland, Provincie Overrijsel.
(9) Handhaving milieuwetten. Landelijk onderzoek Milieusituatie Slachterijen. Ministerie
van VROM. Inspectie milieuhygiëne. 1995/96.
(10) Secretary of State’s Guidance – Animal by-product rendering. Environmental Protection
Act 1990, Part I. Department of the Environment, The Scottisch Office, Welsh Office.
July 1991.
(11) J. Luo (2001). A pilot-scale study on biofilters for controlling animal rendering process
odours. 1 st IWA International Conference on Odour and VOC’s: measurement,
regulation and control techniques. The University of NSW, Syndey, Australia, 25-28 th
March 2001.
(12) Voorbereidende studie BBT slachthuizen. BECO. Juni 2002.
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
II

Bijlage 2 Maatregelen met mogelijk effect op
geuremissie in 8 pilootbedrijven
Slachthuis Maatregelen
Slachthuis A
(varkens)
Slachthuis B
(runderen)
Slachthuis C
(varkens)
Gesloten stallen, verblijftijd ongeveer 1u, geen roostervloer
Stallen dagelijks schoongespoten
Mest en water via ondergrondse kanalen over zeefbocht en vetflotatie naar
waterzuivering
Droge reiniging vrachtwagens in open lucht
Overdekte mestopslag, 3 à 4 maal per jaar afgevoerd
Zijwandventilator ter hoogte van de verdoving en poetsinstallatie
Consumptiebloed gekoeld op 2 à 3 °C; 2 à 3 maal per week opgehaald
Destructiebloed gekoeld op 9 à 10 °C, 2 maal per week opgehaald
Uitpandige haarsilo, eenmaal per week geledigd
Brander voorzien van schoorsteen
Dakventilatoren ter hoogte van broeibakken, brander en reine slachthal
Volledig gesloten silo slachtafval, gekoeld op 10°C, dagelijks opgehaald
Biologische waterzuivering met ondergedompelde bellenbeluchting
Aanvoerplaats overdekt met dakplaten
Extra uitpandige stalcapaciteit
Stallen inpandig
Stallen dagelijks schoongespoten
Dagelijkse natte reiniging vrachtwagens in open lucht, geen desinfectie
Geïntegreerde actief koolzuivering in vrachtwagens Rendac
Geen gecontroleerde luchthuishouding
Bloed gekoeld in inpandige bloedtank, 2 maal per week opgehaald
Mestopslag in mestput, om de 14 dagen opgehaald
Opslag slachtafval in uitpandige koelcel, dagelijks opgehaald
Afvalwaterzuivering niet meer in werking
Biofilter niet meer in werking
Open dialoog met omwonenden
Stalling voorzien op langere wachttijden; 4 losplaatsen waarvan 2 met
losbruggen die toelaten de vrachtwagens op zeer korte tijd te lossen
Stallen volledig gesloten en geïsoleerd (70 % roostervloer en de rest hellende
betonplaat)
Stallen voorzien van nevelsysteem (beperkt geurhinder)
Grove voorreiniging vrachtwagens met gezuiverd afvalwater
Dagelijkse reiniging slachterij: eerst droog, vervolgens met koud en warm
water
Extractieventilatoren in stallen, vuile slachtlijn en waterzuivering
Broei- en waterbakken ontharingsmachine tijdens iedere pauze geledigd,
gereinigd en opnieuw gevuld met zuiver water
Schoorsteen op schroeioven, warmterecuperatie
Consumptiebloed gekoeld opgeslagen, 3 tot 4 maal per week opgehaald
Destructiebloed gekoeld opgeslagen, minstens eenmaal per week opgehaald
Destructiemateriaal en roostergoed waterzuivering dagelijks opgehaald
Actief koolfilter voor bloedoverslag
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
III

Slachthuis D
(varkens)
Slachthuis E
(varkens)
Slachthuis F
(varkens)
Slachthuis G
(varkens en
Haarsilo staat opgesteld in de gekoelde destructie-opslagplaats en wordt
wekelijks opgehaald (ontgeuringinstallatie met enzymen voorzien)
Overdekte mestopslag, container wordt eenmaal per week opgehaald
Afdekking waterzuiveringsinstallatie voorzien van bodembeluchting
Ontgeuringsinstallatie (met enzymen) bij waterzuivering
Relatief hoog en gedecentraliseerd emissiepunt
Samenwerking buurtcomité
Afstemming aanvoer op stalcapaciteit (boetesysteem voor tijdsovertreders)
Stallen eerst droog en nadien nat gereinigd
Vrachtwagens eerst droog en nadien nat gereinigd en gedesinfecteerd
Uitpandig lossen, losplaats half overdekt
Stallen inpandig, geen roosters, besproeiing varkens
Controle luchthuishouding stallen (onderdruk, roosters, buizen plafond)
Geen controle luchthuishouding vuile slachtlijn, darmverwerking en
waterzuivering
Destructiebloed opgeslagen in gekoelde bloedtanks, om de 2 dagen
opgehaald
Consumptiebloed opgeslagen in gekoelde bloedtank, dagelijk opgehaald
Uitpandige opslag slachtafval in silo’s, 2 keer per dag opgehaald
Inpandige opslag haren in open container, dagelijks opgehaald
Mest opgeslagen in open container, om de 2 à 3 dagen opgehaald
Slib opgeslagen in gesloten silo, dagelijks opgehaald
Open broeibakken
Biowasser in stallen
Varkens gelost in open lucht
Vrachtwagens gereinigd in overdekte hangar
Mest op geregelde tijdstippen opgehaald
Gekoelde opslag consumptiebloed
Actief koolfilter bij haaropslag
Haarafval om de 14 dagen opgehaald
Opslag slachtafval in gekoelde silo’s; 2 maal daags opgehaald
Gekoelde opslag destructiebloed, 1 maal per week opgehaald
Fysico-chemische voorreiniging; biologische reiniging
Varkens gelost in overdekte losplaats
Vrachtwagens gereinigd in overdekte wasplaats met gezuiverd afvalwater
Stallen voorzien van een strooisellaag
Natte reiniging stallen
De brander is voorzien van een schoorsteen
Mestopslag in container buiten opgesteld; om de 2 weken opgehaald
Consumptiebloed in gekoelde containers opgeslagen; 2 tot 3 maal per week
opgehaald
Destructiebloed gekoeld opgeslagen; eenmaal per week opgehaald
Haarvalsilo staat opgesteld in de gekoelde destructie-opslagplaats; 1 maal per
week opgehaald
Slachtafval wordt opgeslagen in 2 silo’s welke staan in een gekoelde
destructie-opslagplaats; dagelijks opgehaald
Overdekte afvalwaterzuiveringsinstallatie voorzien van
bodembeluchting
Varkens en runderen overdekt gelost
Vrachtwagens nat gereinigd en gedesinfecteerd in niet-overdekte wasplaats
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
IV

underen)
Slachthuis H
(varkens en
runderen)
Consumptie- en destructiebloed gekoeld opgeslagen; tweemaal per week
opgehaald
Haaropslag in overdekt opgestelde container; eenmaal per week opgehaald
Slachtafval opgeslagen in containers binnen en rondom het slachthuis;
dagelijks opgehaald
Natte reiniging stallen en slachthal
Overdekte waterzuiveringsinstallatie en afzuiging naar chemische
wasser
Volledige afzuiging slachthal
Afzuiging bloedtank runderen en varkens, container slachtafval naar
luchtwasser gevolgd door schoorsteen
Varkensstal met open front en roostervloer
Mestput 3-maandelijks geleegd
Natte reiniging vrachtwagens in open lucht
Na flotatie mestopslag in open loods; mesthoop 3-maandelijks verwijderd
Gekoelde opslag consumptiebloed
Destructiebloed verzameld in bloedput voorzien van dubbel reukwerend
deksel
Broeibakken worden afgezogen; lucht wordt ongezuiverd geëmitteerd
Haaropslag in niet-gekoelde loods met open front, tweemaal per week
opgehaald
Destructiemateriaal gekoeld opgeslagen; minimum 2 maal per dag opgehaald;
silo voorzien van biofilter (opvang lcuhtstoten bij ontvangst nieuw materiaal)
Open aërobe waterzuiveringstank onttrokken aan zicht omgeving
Overslag slib anaërobie via gesloten leiding aangesloten op actief koolfilter
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
V

Bijlage 3 Flowchart contextuele aspecten
+2
ja Ligging in orde volgens
gewestplan
neen
Toetsingsobject is
Alleenstaande woning Cluster woonhuizen –
verspreide bebouwing
Wijk - lintbebouwing
Ligging in
gevoelig gebied?
Dorpskern
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
-4
Afstand tot geurgevoelig
gebied/te beschermen
object
Veroorzaakt door BPA
< 100 m 100 – 250 m 250 – 500 m
500 - 1000 m > 1000 m
-2 -1 0
+ 1 +2
-1
Stadskern of
te beschermen
object
+2 +1 0 -1 -2
+2
Contextuele aspecten wel in
rekening brengen
ja
ja
Historisch karakter
Voorgeschiedenis geur
neen
ja
neen
Som is positief
ja
neen
-1
neen
neen
Contextuele aspecten niet in
rekening brengen
ja
VI

Bijlage 4 Afdeling 5.45.1 Algemene bepalingen
Vlarem II
Art. 5.45.1.2. Verbods- en afstandsregels
§1. Het is verboden een inrichting die overeenkomstig rubriek 45 van de indelingslijst is ingedeeld
in de eerste klasse te exploiteren:
die geheel of gedeeltelijk gelegen is in een waterwingebied of beschermingszone type I, II of III, in
een woongebied of in een recreatiegebied;
waarvan de opslagplaatsen en/of bedrijfsgebouwen gelegen zijn op minder dan 100 m afstand van
een woongebied of van een recreatiegebied.
§2. De verbodsbepalingen van §1 gelden niet voor bestaande inrichtingen of gedeelten ervan.
Art. 5.45.1.3. Voorkoming en bestrijding geurhinder
§1. De procesinstallaties met inbegrip van de opslagplaatsen waarbij het ontstaan van geuren kan
worden verwacht, moeten in gesloten ruimten worden ondergebracht.
§2. De inrichting moet zorgvuldig en vakkundig worden gedreven. Alle vlees- en visverwerkende
machines en gereedschappen moeten, na beëindiging van de werkzaamheden, worden ontdaan
van vlees-, respectievelijk visresten en worden afgespoeld met water.
§3. Dierlijk afval moet, in afwachting van de afvoer overeenkomstig de bepalingen van subafdeling
5.2.2.10. van hoofdstuk 5.2. naar een erkend verwerkingsbedrijf, worden verzameld en bewaard in
gesloten recipiënten opgesteld in een gesloten ruimte die dermate is gekoeld dat de er in heersende
temperatuur maximum 10 ° C bedraagt.
§4. Op het terrein van de inrichting mag geen dierlijk afval worden begraven noch verbrand.
Art. 5.45.1.4.
§1. De lokalen, behalve deze van inrichtingen vallend onder subrubriek 45.14, moeten:
vloeren hebben met voldoende afloop en bestaande uit waterdicht, gemakkelijk schoon te houden
en te ontsmetten materiaal dat niet vatbaar is voor rotting; deze vloeren moeten uitgerust zijn met
een aangepast waterafvoersysteem naar met een rooster en van stankafsluiting voorziene kolken;
ten minste 2,5 m hoog zijn;
wanden hebben die tot op een hoogte van tenminste 2 m voorzien zijn van een gladde en
afwasbare bekleding;
van voldoende luchtverversing voorzien zijn;
beschikken over een verlichting door dag- of kunstlicht waardoor de kleurwaarneming niet wordt
veranderd, behoudens wanneer de verlichting gebruikt wordt bij de opslag van melk.
§2. De werkplaatsen mogen geen rechtstreekse verbinding hebben met garages, stallen, toiletten of
andere onreine lokalen.
Art. 5.45.1.5.
§1. In de werkplaats en de ontvangsthall mogen geen voorwerpen aanwezig zijn die geen
betrekking hebben op de activiteiten van de inrichting.
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
VII

§2. De toegang tot de inrichting voor dieren is verboden.
§3. De nodige voorzieningen dienen voorhanden te zijn voor het reinigen en ontsmetten van het
gereedschap en de werktuigen. Gereedschap, tafels, vloeren en gebruikte recipiënten worden
dagelijks gewassen. De werktuigen vertonen noch sporen van roest, noch van onzuiverheden. Het
vlees komt alleen in contact met zuivere oppervlakten.
Art. 5.45.1.6.
§1. Er is een voldoende koelruimte aanwezig om het vlees, de vis en andere voedingswaren gepast
op te slaan en in voorkomend geval te bevriezen.
§2. De deuren zijn tijdens de werkzaamheden steeds gesloten, behalve voor laden en lossen
Afdeling 5.45.2. Slachthuizen en slachterijen
Art. 5.45.2.1.
§1. De bepalingen van deze afdeling zijn van toepassing op de inrichtingen bedoeld in subrubriek
45.1 van de indelingslijst.
§2. Het terrein van de inrichting moet, behoudens ter plaatse van de noodzakelijke toegangen, aan
alle zijden afgesloten zijn door een ten minste 2 m hoge omheining. Elke geopende toegang moet
onder het toezicht staan van een daartoe door de exploitant aangewezen persoon.
Art. 5.45.2.2.
§1. Tijdens het wassen en ontharen vrijgekomen haar en vuil, alsmede tijdens het spoelen
vrijgekomen vlees- en beenderdeeltjes, moeten worden opgevangen in daartoe volgens een code
van goede praktijk ingerichte apparatuur, die zo frequent moet worden gereinigd dat de goede
werking blijft gewaarborgd. Varkenshaar voor gebruiksdoeleinden moet worden bewaard in
gesloten bakken of vaten opgesteld in een ruimte die dermate is gekoeld dat de er in heersende
temperatuur maximum 10 ° C bedraagt.
§2. Mest en inhoud van magen, darmen en pensen moeten, in afwachting van de afvoer, worden
opgeslagen overeenkomstig de bepalingen van afdeling 5.9.2. van hoofdstuk 5.9. voor opslag van
dierlijke mest.
§3. Het afvalwater uit de stallen van de te slachten dieren en van de veewagenreiniging moet
worden opgevangen en afgevoerd naar een waterbehandelingsinstallatie.
§4. Het bloed moet worden opgevangen en bewaard in een gesloten bloedkelder of bloedtank die
dermate zijn gekoeld dat de er in heersende temperatuur maximum 10 ° C bedraagt. Bloed moet
met een speciaal voor dit doel geschikte tankwagen uit de inrichting worden afgevoerd.
Voormelde bloedkelder of bloedtank mag geen enkele rechtstreekse noch onrechtstreekse
verbinding hebben met een besterfput, een grondwaterlaag, een oppervlaktewater of een riool.
§5. Huiden moeten zo spoedig mogelijk na het vrijkomen worden gezouten of behandeld met
formaline en moeten, in afwachting van hun afvoer uit de inrichting, worden bewaard in een
uitsluitend daartoe bestemde koele gesloten ruimte.
§6. Darmvet en darmslijm die voor verdere verwerking worden weerhouden moeten in daarvoor
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
VIII

estemde vloeistofdichte bakken worden opgevangen die, in afwachting van hun afvoer uit de
inrichting, in een gesloten en gekoelde ruimte worden opgesteld. Geschoonde darmen moeten
onmiddellijk:
ofwel bij een temperatuur van maximum 10° C gekoeld worden bewaard;
ofwel gezouten in vaten worden verpakt.
Art. 5.45.2.3.
§1. De ontvangst- en slachtruimten moeten mechanisch worden geventileerd. De afgezogen lucht
moet via een leiding waarvan de uitmonding tenminste 10 m boven het maaiveld moet zijn
gelegen, in de buitenlucht worden afgevoerd.
§2. Alle destructiemateriaal moet worden opgeslagen in een daartoe bestemde silo of andere
daartoe bestemde recipiënten; het materiaal moet dagelijks uit de inrichting worden afgevoerd.
Elke geledigde silo of geledigd recipiënt moet worden gereinigd en ontsmet. Dit reinigingswater
moet worden opgevangen en afgevoerd naar een waterbehandelingsinstallatie.
§2bis. [ Het gespecificeerd risicomateriaal zoals omschreven in artikel 2bis van het besluit van de
Vlaamse regering van 24 mei 1995 betreffende de ophaling en de verwerking van dierlijk afval,
wordt afzonderlijk gehouden van het overige dierlijk afval en met een kleurstof gemerkt.]
§3. De vetvanginrichting voor het afvalwater moet zo vaak als dat voor een goede werking
daarvan noodzakelijk is, doch tenminste tweemaal per week, worden ontdaan van vet-, olie- of
slibafzetting; deze afzetting moet onmiddellijk na het schoonmaken in luchtdichte verpakking
worden bewaard in afwachting van de verwijdering ervan uit de inrichting.
Art. 5.45.2.4.
Bestaande slachthuizen en slachterijen dienen aan de voorschriften van §3 van artikel 5.45.1.3. te
voldoen uiterlijk op 1 januari 1998.
Afdeling 5.45.2bis. Uitsnijderijen
Art. 5.45.2bis.1.
De bepalingen van deze afdeling zijn van toepassing op de uitsnijderijen, bedoeld in de
subrubrieken 45.4.c) en d) van de indelingslijst.
Art. 5.45.2bis.2
Het gespecificeerd risicomateriaal zoals omschreven in artikel 2bis van het besluit van de Vlaamse
regering van 24 mei 1995 betreffende de ophaling en de verwerking van dierlijk afval, wordt
afzonderlijk gehouden van het overige dierlijk afval en met een kleurstof gemerkt.
Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
IX

Formulering voorstel voor de 5 pilootsectoren – MBP actie 88 – sector slachthuizen
X