De negatief-polaire uitdrukkingen van het Nederlands Inleiding en ...

slecht idee. In tegenstelling tot in het
geheel laat lang zich niet verbinden met
niets of andere n-woorden: *Dat stelt lang
niets voor. Splitsing van lang en niet/geen
is mogelijk: Dat was lang zo leuk niet. Zie
ook de discussie bij in het geheel.
408.een lang leven beschoren: van aanzienlijke
levensduur. Van oorsprong is een
lang leven het subject van beschoren, maar
het is sindsdien geheranalyseerd als deel
van het predikaat, tot verdriet van
sommigen. We zien dit duidelijk aan de
congruentie in zinnen als Omdat ook PvdA
en D66 grote problemen met de studiefinanciering
hebben, zullen Koks plannen
hieromtrent geen lang leven beschoren zijn
(De Volks-krant, 29-7-1994). Hoewel de
Taaladvies-dienst van Onze Taal deze
congruentie met wat van oudsher het
meewerkende voorwerp was afkeurt, blijkt
in de praktijk zich haast niemand om dit
advies te bekommeren: telkens als een
meervoudig “meewerkend voorwerp” de
strijd aangaat met het enkelvoudige
“onderwerp” (g)een lang leven wint het
meewerkende voorwerp in mijn materiaal.
Dit is een duidelijke aanwijzing dat het
meewerkende voorwerp tegenwoordig als
onderwerp wordt opgevat.
Als triggers van deze uitdrukking
treden op geen (85% van 62 voorkomens),
en verder sporadisch andere negatieve uitdrukkingen
als zelden, weinig, niet, of
omgevingen als vraagzinnen e.d. De Kerstgedachte
blijkt dit jaar althans bij het
Kamerlid Weisglas geen lang leven
beschoren te zijn (De Volkskrant, 21-12-
1994). Het is overigens de vraag of de
NLIP een lang leven beschoren is (www.
limburger.nl). Positieve voorkomens zijn
evenmin uitgesloten (6% in mijn materiaal):
Gezien hun naderende afscheid lijken
de wereldrecords een lang leven
beschoren (De Volkskrant, 29-3-1994).
Een voorbeeld van een “positief” voorkomen
met een negatieve strekking is het
volgende, uit een column van R.M.
Verkade en E. Proper op
75
www.writersblock.net: You weet toch net
als ik dat het ministerschap in Italië een
even lang leven beschoren is als een
Kebab op Koninginnedag?
In plaats van geen lang leven
beschoren kan men ook aantreffen een kort
leven beschoren. Het spreekt haast vanzelf
dat deze laatste uitdrukking niet negatiefpolair
is.
409. het lang maken: lang doen over iets,
met name zijn leven. Vooral in combinatie
met toekomstige tijd is dit een negatiefpolaire
uitdrukking die vooral in negatieve
en in vragende zinnen voorkomt. [Sy]
vreesde hij het niet langh soude maecken
(Journaal van Constantijn Huygens, den
zoon, dl. 2, 476). De Friese boerenzoon
Reinder Jacobus de Stoppelaar
logenstrafte de verwachting bij zijn
geboorte in Oerterp dat hij het niet lang
zou maken (De Leeuwarder Courant, 10-
12-1998).
410. van lange duur: negatief-polair
predikaat. In combinatie met negatie wordt
deze uitdrukking gebruikt om aan te geven
dat iets van korte duur is. Het Nederlands
en de omringende talen kennen diverse
uitdrukkingen van temporele aard die iets
dergelijks uitdrukking, zoals een lang
leven beschoren, last long. Dus: de
vreugde was niet van lange duur = de
vreugde was geen lang leven beschoren =
the joy did not last long. Voorbeelden:
Momenten van geluk zijn nooit van lange
duur (De Volkskrant, 3-2-1999). Maar of
die rust van lange duur is, moet worden
betwijfeld (idem, 8-12-1999). De tegenhanger
van korte duur is geen polaire
uitdrukking, maar komt doorgaans alleen
in positieve omgevingen voor.
411. bij lange na: lang, in het geheel.
Adverbiale bepaling bij de negatieve
uitdrukkingen geen/niet. Gedraagt zich
geheel analoog aan lang en op verre na.
Maar dit is nog bij lange na het ergste niet
(K. Norel, Engelandvaarders, 207). Max