De negatief-polaire uitdrukkingen van het Nederlands Inleiding en ...

173. drommel: mhu, vrij zeldzame uitdrukking
met taboeherkomst (zie ook het
volgende lemma). Hun namen kunnen mij
geen drommel schelen (Alexander Cohen,
Van Anarchist tot Monarchist, 342).
174. om de drommel: negatieversterker,
behorend tot dezelfde kategorie als om de
dooie dood, om de donder, om de sodemieter,
om de weerga e.d. Kenmerkend
voor deze groep is een prefix om de,
gevolgd door een taboewoord met versterkende
kracht. Drommel is een woord
dat de duivel aanduidt. Meestal wordt deze
uitdrukking gebruikt in combinatie met
niet of geen: Dat is om de drommel geen
onzin, antwoordde Maarten (J.J. Voskuil,
Bij nader inzien, 371). Dat zou kunnen,
maar het is om de drommel niet zoo (C.J.
Kelk, De dans van jonge voeten, 359).
175. droog achter de/zijn/haar oren:
volwassen. Kom maar eens terug als je
droog bent achter je oren (De Volkskrant,
6-10-1993). De ambitieuze en zeer
intelligente Ed Exley (Guy Pierce) is
nauwelijks droog achter zijn oren, als hij
over de ruggen van zijn collega-agenten
promotie maakt (Box Office, November
1997). Wat dacht je? Dat die man nog niet
droog achter z'n oren was? (Jan de
Hartog, Hollands Glorie, 355).
176. droog brood verdienen: mhu.
Meestal gaat deze uitdrukking gepaard met
kunnen, of met een modale infinitief. Als
triggers dient meestal geen (50 van de 55
voorkomens in mijn materiaal), soms ook
een bijwoord als nauwelijks, hooguit,
slechts. Daarmee was, jammer genoeg,
voor eerlijke zwendelaars geen droog
brood te verdienen (Roel van Duyn, red.,
Het beste uit Provo, 251). De concurrentie
is zo moordend dat er amper droog brood
te verdienen valt met busvervoer (Trouw,
5-7-2000). Vriend en vijand zijn het erover
eens dat op de hardware-markt de
komende jaren hooguit droog brood valt te
verdienen (Intermediair, 29-4-1999). Is er
33
droog brood te verdienen voor een
schrijver van televisiedrama? (Trouw, 27-
9-1997). Combinaties met een ander
werkwoord dan verdienen zijn nu zeldzaam,
maar lijken vroeger gebruikelijker te
zijn geweest: De Lotery van Schiedam is
zoo civiel gedresseert, dat ‘er den Armen
geen droog-brood aen sal hebben
(Hendrik Doedijns, Haegse Mercurius, 10-
8-1697). Had hij niet reeds meer dan eens
gezegd, dat hij een vlashandel wilde
aangaan, omdat er met de boerderij geen
droog brood meer te winnen was?
(Virginie Loveling, Een dure eed, 190).
177. drop(pel): mhu, variant van
drup(pel), zie aldaar. In zijn land
teruggekeerd gebruikte de Yankee nooit
een droppel champagne meer! (De
huisvriend, 1882, 80). Het eind van het
liedje was dat hij op een ochtend opstond,
vast besloten geen droppel meer aan te
raken (Henry Miller, De steenbokskeerkring,
vert. John Vandenberg, 137).
178. drup(pel): mhu, minimale hoeveelheid
van een vloeistof. Daarnaast ook
droppel, drop. Terwijl hij volgens Evelyn
nog nooit een drup gebruikt heeft (A.F.Th.
van der Heijden, Vallende ouders, 396). Er
kleeft geen druppel levend bloed aan een
slachter (Herman Teirlinck, Het gevecht
met de engel, 403). Geen druppel bloed in
me die spreekt (Til Brugman, De zeebruid,
11).
179. te duchten hebben: relatief
zeldzame variant van te vrezen hebben.
Komt vooral voor met negatieve
maatuitdrukkingen als weinig, niets, niet
veel. Toch geloof ik dat je van hem niet
veel te duchten zult hebben (Tonke Dragt,
De brief voor de koning, 197). Van Twente
had Feyenoord gisteren opmerkelijk
weinig te duchten (Trouw, 28-8-2000).
Tamelijk ongebruikelijk zijn voorkomens
zonder maatbepaling, zoals het volgende:
Wanneer eenmaal de zuidoost-passaat de
zeilen spant, heeft men nauwelijks gevaar