De negatief-polaire uitdrukkingen van het Nederlands Inleiding en ...

Verder ook mogelijk in vragen. Er was
weinig mee te beginnen (Maj Sjöwall en
Per Wahlöö, De politiemoordenaar, 155).
Tegen de Duitse dressuurtop valt weinig te
beginnen (De Volkskrant, 27-3-1993).
Tegen Indurain is niets meer te beginnen
(idem, 9-7-1993).
59. het begrepen hebben op: veel op
hebben met. Komt voornamelijk voor met
negatie (48 van 52 gevallen in mijn
bestand, verder 1 combinatie met weinig, 1
met zelden en 2 positieve voorkomens).
Beide positieve voorkomens zijn overigens
combinaties met wel en drukken contrastieve
negatie uit. Hij had het op die actejagerij
niet begrepen, zei hij (Piet Bakker,
Ciske de Rat, 123). Op Duitse tegenstanders
heeft de Europa Cupkampioen
van 1988 het zelden begrepen (De Volkskrant,
15-9-1993). Op dat op wacht staan
in het kamp heb ik het weinig begrepen
(Karel van den Berg, Beste Ouders!
Brieven uit de Transvaal, 303). Op de
gescheiden mevrouw Simpson had het volk
het niet begrepen. Op prinses Diana, zoals
vooral na haar dood is gebleken, had het
volk het wel begrepen (De Telegraaf, 9-9-
1997).
60. kunnen behappen: aankunnen. Ook
groote reeders verzekerden mij: het laten
verbouwen van zeilloggers tot motorloggers,
veel minder het aanschaffen van
stoomschepen – particulieren kunnen het
niet meer behappen (NRC, 30-3-1927).
Meer dan tien stoffen per jaar kan de
commissie niet behappen (De Volkskrant,
18-12-1993). Almere kan het domweg niet
meer behappen (Trouw, 26-11-2002). Het
WNT acht dit gebruik nog niet algemeen
gang-baar: “Gewestelijk, o. a. in de
Zaanstreek, wordt gezegd iets niet kunnen
behappen, voor: zoo wijd den mond niet
kunnen opendoen als noodig is om aan iets
te happen; en bij overdracht in den zin
van: iets niet aankunnen omdat het te
moeilijk of te kostbaar is (zie
BOEKENOOGEN 46).”
12
61. te behappen zijn/vallen: te doen zijn.
Vgl. ook kunnen behappen. Maar bij de
invoering van de tweede fase was het voor
ons duidelijk dat het voor de leerlingen
niet te behappen was (Trouw, 5-3-2001).
62. behoeven: hoeven, nodig hebben,
dienen (te). Dit werkwoord kan gebruikt
worden als een hulpwerkwoord, en is dan
negatief polair: Je behoeft je niet te
schamen. Daar behoeven we weinig aan
toe te voegen. Zie verder ook onder
hoeven. Daarnaast is er een gebruik als
zelfstandig werkwoord, dat echter niet
negatief-polair is: vergelijk Dit voorstel
behoeft nadere toelichting met Goede wijn
behoeft geen krans. Bij positief gebruik
kan het voorvoegsel be- niet worden weggelaten.
In de collocatie betoog behoeven
is overigens wel sprake van negatieve
polariteit (zie aldaar).
63. op zijn bek(kie) gevallen: op zijn
mondje gevallen. Ik ben normaal nooit op
mijn bekkie gevallen (Trouw, 21-6-2000).
64. een bek opendoen: ruwere variant van
een mond opendoen. En geen bek doet-ie
open! (Herman Heijermans, Ghetto, in
Toneelwerken I, 227). Ik heb de hele sessie
geen bek opengedaan (S.T. Florian, Naar
de knoppen, 87).
65. te bekennen: te bespeuren, waar te
nemen. Meestal in combinatie met een
hulpwerkwoord als zijn of vallen, maar
soms ook zonder, wordt deze uitdrukking
doorgaans getriggerd door geen of
nergens, meer sporadisch ook door andere
triggers. Geen land te bekennen (Adriaan
van Dis, Indische Duinen, 6). Het regent,
geen maan te bekennen (Rascha Peper, De
Waterdame, 153). Een regeringssoldaat is
nergens te bekennen (De Volkskrant 11-1-
1994). Bomen zijn alleen in de verte te
bekennen (Jan Wolkers, De kus, 50).