De negatief-polaire uitdrukkingen van het Nederlands Inleiding en ...
De negatief-polaire uitdrukkingen van het Nederlands Inleiding en ...
De negatief-polaire uitdrukkingen van het Nederlands Inleiding en ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
826. zinnig m<strong>en</strong>s: verstandig m<strong>en</strong>s. Ge<strong>en</strong><br />
zinnig m<strong>en</strong>s haalt <strong>het</strong> in zijn hoofd hem dat<br />
te verwijt<strong>en</strong> (<strong>De</strong> Volkskrant, 19-9-1994).<br />
In teg<strong>en</strong>stelling tot e<strong>en</strong> zinnig woord<br />
voldoet deze uitdrukking niet aan de ook<br />
maar-test voor mhu's: *<strong>De</strong>nk je dat ook<br />
maar e<strong>en</strong> zìnnig m<strong>en</strong>s zal kom<strong>en</strong>? (Wel<br />
goed: ook maar één zinnig m<strong>en</strong>s.) E<strong>en</strong><br />
Engelse teg<strong>en</strong>hanger <strong>van</strong> zinnig is in their<br />
right mind: Nobody in their right mind<br />
would say no to such an offer. Zie ook<br />
Hoeksema (2008b).<br />
827. zinnig woord: verstandig woord.<br />
Daar valt toch ge<strong>en</strong> zinnig woord over te<br />
zegg<strong>en</strong>? <strong>De</strong>nk je dat daar e<strong>en</strong> zinnig<br />
woord over te zegg<strong>en</strong> valt? Daar valt toch<br />
nauwelijks e<strong>en</strong> zinnig woord over te<br />
zegg<strong>en</strong>? Niemand had e<strong>en</strong> zinnig woord te<br />
zegg<strong>en</strong> over reduplicatieve infix<strong>en</strong>. Als je<br />
d<strong>en</strong>kt dat daar e<strong>en</strong> zinnig woord over te<br />
zegg<strong>en</strong> valt, ga dan gerust je gang.<br />
Voldoet aan de ook maar-test voor mhu's:<br />
Ik geloof niet dat m<strong>en</strong> daar ook maar e<strong>en</strong><br />
zinnig woord over kan zegg<strong>en</strong>.<br />
828. <strong>van</strong> zins: <strong>van</strong> plan. Ev<strong>en</strong>als <strong>en</strong>kele<br />
andere <strong>uitdrukking<strong>en</strong></strong> die betrekking<br />
hebb<strong>en</strong> op overweging<strong>en</strong>, zoals peinz<strong>en</strong><br />
over <strong>en</strong> pieker<strong>en</strong> over, heeft deze<br />
uitdrukking e<strong>en</strong> duidelijke voorkeur voor<br />
negatieve omgeving<strong>en</strong>, hoewel die<br />
voorkeur zeker niet absoluut is.<br />
829. <strong>het</strong> erbij lat<strong>en</strong> zitt<strong>en</strong>: iets duld<strong>en</strong>,<br />
erg<strong>en</strong>s g<strong>en</strong>oeg<strong>en</strong> mee nem<strong>en</strong>, ge<strong>en</strong> verdere<br />
acties ondernem<strong>en</strong>. Ik laat <strong>het</strong> er niet bij<br />
zitt<strong>en</strong>! (J.J. Voskuil, Afgang. Het Bureau,<br />
dl 6, 656). Zwarte Michiel is weer zoo<br />
goed als in orde, <strong>en</strong> hij zal <strong>het</strong> er niet bij<br />
lat<strong>en</strong> zitt<strong>en</strong> (Edgar Rice Burroughs, Tarzan<br />
<strong>van</strong> de Ap<strong>en</strong>, vert W.J.A. Roldanus jr.,<br />
10).<br />
830. iets op zich lat<strong>en</strong> zitt<strong>en</strong>: zich iets<br />
lat<strong>en</strong> aanleun<strong>en</strong>, g<strong>en</strong>oeg<strong>en</strong> nem<strong>en</strong> met iets<br />
waarmee m<strong>en</strong> eig<strong>en</strong>lijk ge<strong>en</strong> g<strong>en</strong>oeg<strong>en</strong><br />
hoort te nem<strong>en</strong>. Dat liet<strong>en</strong> de schone<br />
geest<strong>en</strong> in Frankrijk niet op zich zitt<strong>en</strong><br />
(Johan Huizinga, Herfsttij der middeleeuw<strong>en</strong>,<br />
357). Dat kon wethouder Smink<br />
niet op zich lat<strong>en</strong> zitt<strong>en</strong> (Nieuwsblad <strong>van</strong><br />
<strong>het</strong> Noord<strong>en</strong>, 13-10-2001).<br />
159<br />
831. zitt<strong>en</strong> te wacht<strong>en</strong> op: verlang<strong>en</strong>d uitzi<strong>en</strong><br />
naar. Komt vooral voor in combinatie<br />
met negatieve <strong>uitdrukking<strong>en</strong></strong> <strong>en</strong> in vrag<strong>en</strong>.<br />
<strong>De</strong> bewoners zitt<strong>en</strong> niet te wacht<strong>en</strong> op<br />
huiz<strong>en</strong> <strong>van</strong> 385.000 guld<strong>en</strong> (Nieuwsblad<br />
<strong>van</strong> <strong>het</strong> Noord<strong>en</strong>, 22-4-1998). Hier zit<br />
namelijk niemand op te wacht<strong>en</strong> (<strong>De</strong><br />
Groninger Gezinsbode, 11-11-1998). Wie<br />
zit er te wacht<strong>en</strong> op onbemande stations?<br />
(Trouw, 18-4-1998) Superlatiev<strong>en</strong> tred<strong>en</strong><br />
niet als context behalve in één geval waar<br />
e<strong>en</strong> negatieve implicatuur mee verbond<strong>en</strong><br />
is: Ruzie in de t<strong>en</strong>t is <strong>het</strong> laatste waarop de<br />
SPD zit te wacht<strong>en</strong> (Trouw, 26-10-1998).<br />
Anders zijn ze onmogelijk in de beoogde<br />
idiomatische betek<strong>en</strong>is: *Zij is de mooiste<br />
vrouw waarop ik zit te wacht<strong>en</strong>. *Dit was<br />
<strong>het</strong> ergste waarop ik zat te wacht<strong>en</strong>.<br />
832. erg<strong>en</strong>s iets achter zoek<strong>en</strong>: iets vermoed<strong>en</strong><br />
dat achter <strong>het</strong> g<strong>en</strong>oemde schuil<br />
gaat. Niemand zou achter dat doodshoofd<br />
gezocht hebb<strong>en</strong> dat <strong>het</strong> e<strong>en</strong> sigaret rook<strong>en</strong><br />
kon (F. Bordewijk, Karakter, 232). E<strong>en</strong><br />
conflict moet daar niet achter gezocht<br />
word<strong>en</strong> (<strong>De</strong> Standaard, 19 juli 1997). Veel<br />
meer dan e<strong>en</strong> blijk <strong>van</strong> goede wil moet er<br />
niet achter gezocht word<strong>en</strong> (<strong>De</strong> Standaard,<br />
28 mei 1997).<br />
833. te zoek<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>: thuishor<strong>en</strong>. Als<br />
verplicht complem<strong>en</strong>t neemt deze uitdrukking<br />
e<strong>en</strong> indefiniete maatuitdrukking<br />
zoals iets, (niet) veel, weinig, niets, ge<strong>en</strong><br />
moer etc. Meestal is dit complem<strong>en</strong>t zelf<br />
<strong>negatief</strong>, <strong>en</strong> vormt <strong>het</strong> de trigger, maar ook<br />
triggers <strong>van</strong> buit<strong>en</strong>af zijn goed mogelijk.<br />
Wat heeft Ve<strong>en</strong>dam eig<strong>en</strong>lijk in de nacompetitie<br />
te zoek<strong>en</strong>? (Nieuwsblad <strong>van</strong> <strong>het</strong><br />
Noord<strong>en</strong>, 5-5-1997). Anders weet ik niet<br />
wat ik nog in die partij te zoek<strong>en</strong> heb<br />
(Trouw, 21-7-1997). Hij deed daar wijs<br />
aan, want e<strong>en</strong> echte honkballer heeft op<br />
Curacao niets te zoek<strong>en</strong> (Trouw, 7-11-
Change language