De negatief-polaire uitdrukkingen van het Nederlands Inleiding en ...

7-1993). Woensdagavond verliet hij de
onderhandelingstafel omdat er geen enkel
zicht was op een akkoord (idem, 19-6-
1993). Er is geen zicht op verlaging van
inflatie of rente (idem, 15-9-1993).
819. iets zien in: iets voelen voor, een
positieve waardering hebben voor. Een
verwante uitdrukking is heil zien in.
Ergens niets in zien = ergens geen heil in
zien. Typische triggers zijn niets, niks,
niet, nooit (samen goed voor 79% van 177
vindplaatsen), weinig (12%), verder kan
de uitdrukking ook in vragen (4%),
conditionele zinnen e.d. voorkomen.
Positieve voorkomens zijn niet uitgesloten
(6%). In tegenstelling tot bijv. voelen voor
lijken combinaties met minimizers niet zo
best: *Daar zien ik geen bal in, *Daar zag
men nooit een moer in. Dergelijke gevallen
komen dan ook niet voor in mijn
materiaal. Wat hiervoor de verklaring is,
blijft vooralsnog duister. Het college van
bestuur ziet niets in een uitstroom van
bachelors naar de arbeidsmarkt na twee of
drie jaar studie (Universiteitskrant, 15-6-
2000). `Daar zie ik niks in,' viel Balk hem
in de rede (J.J. Voskuil, Het A.P. Beerta
Instituut, 126). Haar autobiografische
succesverhalen wekken niet de indruk dat
ze ook maar iets ziet in Sennett's scenario's
(Vrij Nederland, 15 juli 2000, 66). Wat zag
het buitenland in een boek dat in het land
van herkomst al ver was weggezakt in de
stapel onbesproken debutanten? (NRC, 27
oktober 2000, 35). Een voorbeeld van een
positief voorkomen (tevens de oudste
vindplaats): Jullie zíen nog iets in het
bestaan (Simon Vestdijk, De kellner en de
levenden [1949], 220).
820. zien staan: aandacht hebben voor. In
tegenstelling tot zien zitten, waar dit een
variant van lijkt te zijn, is deze uitdrukking
beperkt tot aandacht voor personen. Je
kunt dus iets niet zien zitten, maar alleen
iemand niet zien staan. Alle voorkomens
in mijn materiaal komen uit de jaren 1990,
zodat de uitdrukking hoogstwaarschijnlijk
157
heel jong is. Het negatief-polaire karakter
van deze uitdrukking is veel sterker dan bij
zien zitten. Ik heb in mijn gegevens geen
enkel positief voorkomen kunnen ontdekken.
Mij zagen ze ook niet meer staan
(Humo, 6-1-1998). Jarenlang hebben
jullie ons niet zien staan (Nieuwsblad van
het Noorden, 21-7-1998), [..] waardoor
zijn omgeving hem nauwelijks zag staan
(Cees Fasseur, Wilhelmina – de jonge
koningin, 63). Nu zien weinigen hem meer
staan (Trouw, 28-3-1998).
821. iets zien zitten: een positieve
verwachting/opinie hebben van, zinnig
achten. Een informele uitdrukking die pas
vrij kort geleden opgang heeft gemaakt. De
oudste voorkomens in mijn materiaal
dateren van de jaren zeventig. Uit Onze
Taal, juni/juli 1971 valt na te gaan dat de
uitdrukking plotseling enorme opgang
heeft gemaakt rond 1970. Uit de NRC van
15 mei 1971 wordt een schrijver
aangehaald die na drie jaar verblijf in het
buitenland terugkeert in Nederland en zich
verbaast over deze nieuwkomer: “ Ik vind
dat een mooie kreet. Hij was nieuw voor
me. Ik heb hem in oktober 1970 voor het
eerst gehoord in Clive’s Bar aan de Calle
Garrijo in Ibiza en ik wist letterlijk niet
wat ik hoorde want het zei me niets. Het
was Gerben Hellinga die het in een
gesprek over Nederlandse toestanden zei,
en hij heeft me geduldig moeten uitleggen
welke plaats dit begrip nu in de
Nederlandse taal had ingenomen.” De
uitdrukking behoort inmiddels tot de meest
frequente negatief-polaire uitdrukkingen in
het moderne Nederlands. Ik zie het
allemaal niet meer zo zitten (Ed. van
Thijn, Dagboek van een onderhandelaar,
223). Hij zag dat wel zitten, die minirokjes
(Hannes Meinkema, En dan is er koffie,
29). Overigens moet worden opgemerkt,
dat maar liefst 25% van de 228 door mij
verzamelde voorkomens positief is (naast
71% negatieve voorkomens, 2% in
vraagzinnen, en 2% in overige negatieve
contexten). Bekijkt men echter die 25%