De negatief-polaire uitdrukkingen van het Nederlands Inleiding en ...

woorden (41 op 42 voorkomens in mijn
bestand). Eenmaal trof ik een combinatie
met weinig aan. Maar van Toosje had ze
nooit meer iets willen weten (A.F.Th. van
der Heijden, Vallende ouders, 78). Aalst
wou echter van geen Gentenaren weten
(Louis Paul Boon, Het Geuzenboek, 534).
Noerejev wilde niets weten van dat plan
(Vrij Nederland, 21-9-1996). Nee, zeg ik,
ik geloof niet dat ze iets van feminisme wil
weten (Anja Meulenbelt, De schaamte
voorbij, 200). Een woordvoerder van een
gerenommeerd effectenkantoor wil dan
ook weinig van Netscape weten (Intermediair,
14-6-1996).
798. windeieren leggen: niet baten,
onaanzienlijke resultaten opleveren. Dit
huwelijk legde hem bepaald geen windeieren.
(De Groninger Gezinsbode, 24-2-
1995). Zoo'n bezoek had hem immers nog
nooit windeieren gelegd! (George van
Aalst, De schoolfuif, 87) Triggers: 32 van
34 voorkomens hadden als trigger geen, 1
had als trigger nooit en 1 voorkomen was
positief: Bart Middelburg was de beste
misdaadverslaggever van Nederland,
maar dat legde de krant voornamelijk
windeieren. (HP/De Tijd, 22-3-1996).
799. de wonderen zijn de wereld uit: met
negatie, om aan te geven dat iets bijzonder
toevallig of wonderbaarlijk is. Daar 't nog
in de vacantie was, hadden oom en tante,
de wonderen zijn de wereld niet uit, deze
bijzonderheid toegestaan (Top Naeff,
School-idyllen, 184). Maar de wonderen
zijn de wereld nog niet uit (Jan de Hartog,
Hollands Glorie, 263).
800. woord: ook maar iets. Een van de
meest gebruikte minimale hoeveelheidsuitdrukkingen
in het Nederlands. Op 1062
voorkomens zijn 65% combinaties met
geen, 3% combinaties met niet en 7%
combinaties met n-woorden. Verder is
opvallend het grote aandeel van
combinaties met zonder: 19%. Verder zijn
vrijwel alle bekende omgevingen vertegen-
153
woordigd, zoals vragen, conditionele
zinnen etc. En de ongelukkige Italiaan
verstond geen woord van de honende taal
en de scheldwoorden die men hem toeriep
(Louis Paul Boon, Het Geuzenboek, 461).
Geen blik, geen woord had moeder voor
haar of het kind nog over (Til Brugman,
De zeebruid, 51). Ja, zodra ze een woord
op papier moeten zetten, worden ze gaga
(Geerten Meijsing, Veranderlijk en
wisselvallig, 34). Zonder een woord te
zeggen ging hij aan tafel zitten en begon te
eten (Astrid Lindgren, Ronja de
Roversdochter, 117). [D]enkt u dat het
Franse publiek ooit nog een woord gelooft
van wat politici zeggen over het EMS? (De
Volkskrant, 9-8-1993).
801. woorden zijn/hebben/vinden voor:
in combinatie met ontkenning drukt deze
uitdrukking uit dat iets niet in woorden te
vatten, onbeschrijfelijk of onuitsprekelijk
is. Ik heb er geen woorden voor (Trouw,
28-2-2003). Hier zijn werkelijk geen
woorden voor (Nieuwsblad van het
Noorden, 23-12-2000). Ik zou geen
woorden kunnen vinden om de prachtige
uitwerking der lichtstralen op die grillig
gevormde ijsblokken te beschrijven (Jules
Verne, Onderzeesche reis om de aarde,
vertaling W.J.A. Huberts, 315).
802. worst: een mininale hoeveelsheidsuitdrukking
van het type bal, moer, snars.
Voorkomens van deze uitdrukking zijn
recent en schaars. Reacties krijgen is leuk,
maar het interesseert me geen worst
(Muziekkrant Oor, 3-5-1997). Het kan me
geen worst schelen hoe de agenda van
Liberia eruitziet (De Volkskrant, 13-3-
1993), ik snap er geen ene worst van
(www.geocites.com/SouthBeach/Castle).
Het is opvallend hoe dicht dat interesseert
me geen worst staat bij dat zal me worst
wezen, een positief-polaire uitdrukking
met eveneens negatieve betekenis. Het
(Britse) Engels kent de vergelijkbare
uitdrukking not a sausage.