De negatief-polaire uitdrukkingen van het Nederlands Inleiding en ...

764. vrolijker worden van: En ik moet
zeggen, van de Kaspische Zee wordt een
mens nu ook niet vrolijker (Leonhard
Huizinga, Mijn hartje wat wil je nog
meer?, 305).
765. tot vrolijkheid stemmen: vrolijk
stemmen. Kijkend naar de vechtpartijen
en brandstichting van de afgelopen
maanden stemt die confrontatie niet tot
vrolijkheid (Trouw, 14-6-2000).
zitten te wachten op: zie zitten te
wachten op
766. wakker liggen van: geven om,
bezorgd zijn om. Behoort tot de vele
Nederlandse uitdrukkingen van
onverschilligheid. Komt doorgaans voor
in combinatie met negatie, meer
sporadisch ook in vragen, conditionele
zinnen etc. De wereldgemeenschap ligt er
niet wakker van (Intermediair, 27-3-1997).
Ik lig van de hele affaire geen minuut
wakker, maar als ik in de schoenen van
Henk van Hoorn stond zou ik daar wel
wakker van liggen. (Nieuwsblad van het
Noorden, 8-2-1997). Wit 12 is echter geen
fout om wakker van te liggen (Go, 17-6,
1980). Alle drie hebben ze de Davis Cup
gewonnen, maar zou er buiten Frankrijk
ook maar één tennisliefhebber van wakker
liggen? (Trouw, 6-2-1997). Enig
lichtpuntje is Whoopi Goldberg, die [..]
weigert wakker te liggen van de
Jamaicaanse Chippendale (Trouw, 11-7-
2002). Het tweede voorbeeld laat
overigens zien, dat gebruik in positieve
contexten mogelijk is, vooral met wel,
zonder dat de interpretatie noodzakelijkerwijs
een letterlijke wordt.
767. de ware broeder: de ware broeder
niet zijn is onbetrouwbaar zijn, of niet
helemaal de juiste persoon zijn. Wie de
innerlijke bevinding miste, was de ware
broeder niet, al viel op zijn dogmatiek
geene aanmerking te maken. (A. Pierson,
in De Gids, 1882, 7). Neeë, ge zijd’ok al
147
de woare broeder nie (A.M. de Jong,
Flierefluiters oponthoud, 32, [1926]).
Ook Vic is voor ‘ons’ de ware broeder
niet, maak je dat nu niet wijs (E. du
Perron, brief aan Menno ter Braak, 23
november 1933). Ze zeiden tot de mensen,
die door de zendingsarbeid waren toegebracht
tot Christus: ja, dat is nu alles
goed en wel, maar ge zijt toch niet op de
goede manier tot den Heere Jezus
gebracht; die Paulus was de ware broeder
niet (K. Schilder, Preken, deel 2, 248,
preek uit 1939).
768. ergens warm of koud van worden:
ergens persoonlijk door geraakt worden. In
combinatie met negatie behoort dit idioom
tot de grote groep uitdrukkingen van
onverschilligheid. Hoewel de vorm van
dit idioom meestal een disjunctie is (niet
warm of koud), zijn ook equivalente
uitdruk-kingen met noch (warm noch
koud) en conjunctie (niet warm en niet
koud) mogelijk: Ja, maar Ariane werd er
niet warm of koud van (Lisette Lewin, Een
hart van prikkeldraad, 181). Jensma zelf
lijkt er warm noch koud van te worden
(Nieuwsblad van het Noorden, 13-5-1996),
ik word niet warm en niet koud van ze
(Yvonne Keuls, Jan Rap en z'n maat, 171).
Als trigger kan naast niet of noch ook
zonder dienen. Variant: ergens heet of
koud van worden: En als je 't weten wilt, ik
word niet heet of koud van die lauwe
kroketjes die je mij maar steeds onder mijn
neus zit te duwen (Ab Visser, Het kind van
de rekening, 82).
769. al het water van de zee: in negatieve
combinaties, varianten op dat wast al het
water van de zee niet af (Harrebomée
1858). We blijven in Drenthe de grootste
partij en mogen ook de informateur
‘leveren’. Maar al het water van de zee
wast niet weg dat wel één zetel hebben
verloren ten opzichte van de vorige
verkiezing in 2007 (website PvdA Drenthe,
2011).