De negatief-polaire uitdrukkingen van het Nederlands Inleiding en ...

laatste wisten we niet meer van voren dat
we van achteren leefden (Oor, 16-1-1974).
758. vreemd aan iets zijn: ongerelateerd
zijn aan iets, ergens niets mee te maken
hebben. Te gebruiken in combinatie met
niet of een equivalent als allerminst.
Andere omgevingen heb ik in mijn
materiaal niet aangetroffen. Het verlangen
zijn eigen macht te vergrooten en de
Deensche grenzen uit te breiden langs de
kusten van Oost- en Noordzee was hieraan
niet vreemd (De Navorscher, jg. 82, 1933,
p. 20) De ervaring met het verloop van
tuchtprocedures tegen andere parketmagistraten
in Brussel zou hier niet
vreemd aan zijn (Knack, 6-12-2000).
759. vreemd moeten opkijken: verbaasd
moeten zijn. Telebankiers bij ABN Amro
moeten niet vreemd opkijken als effectenorders
die thuis geannuleerd zijn, toch op
de beursvloer terechtkomen (Personal
Computer Magazine, februari 1999).
Variant: raar moeten opkijken.
740. van een vreemde hebben: in
combinatie met negatie duidt deze
uitdrukking een overgeërfde of anderszins
van huis uit meegekregen eigenschap aan.
Dat heeft ze van geen vreemde (DVD-
Valley, december 2003, 77). Dat heeft
Kravitz dan dus niet van een vreemde (De
Groene Amsterdammer, 22-2-2008, 31).
Een enkele maal vinden we een variant
met een ander werkwoord, ditmaal op
eigenschappen aan te geven die van huis
uit zijn meegegeven via de opvoeding:
Sophie leerde het schrijversvak niet van
een vreemde (Metro, 31-12-2007, 7).
760. te vrezen hebben: bang moeten zijn
voor. Komt vooral voor in combinatie met
negatieve maatbepalingen als niets, niet
veel, weinig en in vraagzinnen met wat.
Bovendien had zij als vrouw niets van de
godin te vrezen (Robert van Gulik, De
parel van de keizer, 227). Ook in Italië had
men weinig te vreezen (H. Brugmans,
Opkomst en bloei van Amsterdam, 129).
Poetin bezweert dat in Rusland niemand
iets te vrezen heeft als hij zich aan de
regels houdt (Nieuwsblad van het
Noorden, 25-3-2000). Maar heeft
Karadzic iets te vrezen van de
internationale gemeenschap? (Vrij
Nederland, 15-7-2000).
146
761. te vroeg juichen: in combinatie met
een modaal hulpwerkwoord (moeten,
mogen, adhortatief laten) is dit een
negatief-polaire uitdrukking. Maar laten ze
bij de EO vooral niet te vroeg juichen
(Vrij Nederland, 18-12-2004). Het zou een
vorm van genoegdoening kunnen zijn,
maar ik wil niet te vroeg juichen (Sp!ts,
19-11-2007).
762. vrolijk stemmen: vrolijk worden
van. Deze uitdrukking is minder uitgesproken
negatief-polair dan zijn
synoniem, maar wordt toch ook vooral in
combinatie met negatie aangetroffen. Op
41 voorkomens was 20% positief, 63%
combinaties met enige vorm van negatie,
14% combinaties met weinig/minder en
2% (1 geval) combinaties met amper.
Maar vrolijk stemt het allerminst (De
Volkskrant, 19-2-1999). Niets kan hem
vrolijk stemmen (idem, 15-2-1999). Het
stemt u weinig vrolijk (idem, 24-6-1998).
De obligatiemarkt stemt de beleggers
evenmin vrolijk (idem, 22-9-1999).
763. vrolijk worden van: ingenomen zijn/
raken met. In mijn materiaal komt deze
uitdrukking alleen voor met negatieve
woorden als niet, geen, evenmin. Van de
hoofdgerechten in Motel Assen zijn wij ook
al niet vrolijk geworden (Nieuwsblad van
het Noorden, 9-1-1999). Hij wordt niet
vrolijk van het tweede paarse kabinet
(Trouw, 23-7-1998). En het waren geen
gedachten waar je vrolijk van werd (Astrid
Lindgren, De gebroeders Leeuwenhart,
56). Een variant is: