De negatief-polaire uitdrukkingen van het Nederlands Inleiding en ...

circa 1940 echt gangbaar te zijn. Van de
254 voorkomens in mijn materiaal is 71%
aangetroffen in een negatieve zin (meestal
combinaties met niets), 23% combinaties
met weinig, 2% vraagzinnen, 0,5%
conditionele zinnen, 0,5 bijzinnen ingeleid
door zonder en 3% positieve voorkomens.
Voor een baan als handels-reiziger of
kantoorbediende voelde Bakhuys niets
(Matty Verkamman, Het Nederlands
Elftal. De historie van Oranje 1905-1989,
55). Verleden week zijn Sandersleben en ik
met Jelle Brand bij de directie geweest om
hun te vertellen dat de arbeiders er geen
donder voor voelen (Theun de Vries,
Februari, dl. 1, 374). Ik voor mij voel
eigenlijk heel weinig voor een leening
wanneer je ziet hoe ze daar-mee
huishouden hier (Karel van den Berg,
Beste Ouders! Brieven uit de Transvaal,
ed. G.J. Schutte, 266). Diegenen die zich
tegen het regime verzetten of al gevangen
gezet zijn, bewondert hij zonder er iets
voor te voelen hun voorbeeld te volgen
(Martin van den Heuvel/Hans Renner,
Groeten uit Praag, 128). Voel je daar wat
voor?(Willy van der Heide, Drie jongens
als circusdetective, 190). Na kennis
gemaakt te hebben zei hij er wel iets voor
te voelen om die nieuwe wagen te
verkopen (H. van Aalst - Onder martieners
en bietsers, 138).
voor mogelijk houden: zie voor mogelijk
houden.
755. voorstellen: te betekenen hebben,
van belang of waarde zijn, altijd in
combinatie met een maatuitdrukking (iets,
niets, niks, niet veel, weinig, geen bal etc.)
Deze uitdrukking is vooral de laatste tijd in
opmars. In het WNT wordt het nog niet
genoemd. Van Dale (10e dr, 1976) noemt
het even als een germanisme. Vanaf de
jaren 1970 is het echter zeer gangbaar.
Mijn oudste vindplaats is Jip Golsteijn, De
Cats – een Hollands succesverhaal, uit
1973, blz. 6: Nog steeds is iedereen bereid
toe te geven dat het instrumentaal alle-
145
maal niet zoveel voorstelt). Van de 154
voorkomens in mijn materiaal staat 65% in
een negatieve zin, 27% is gecombineerd
met weinig, 5% in vraagzinnen, 1% in de
restrictie van een universele kwantor en
1% in combinatie met een negatief
predikaat. Het onderwijs daar stelde niet
veel voor (Karel van het Reve,
Geschiedenis van de Russische literatuur,
45). Inhoudelijk stelt het weinig voor
(Trouw, 12-3-1996). [E]lke hoogleraar die
ook maar iets voorstelde in zijn vak was er
lid van (Universiteitskrant, 29-1-1998).
Ach meisje, wat stelt dit nou helemaal
voor? (Trouw, 29-10-1998). Dat jood-zijn
stelt helemaal geen ene moer voor
(Elsevier, 10-9-1988).
756. vooruit te branden: in beweging te
krjigen. Negatief-polair predikaat dat
vooral in sportverslagen populair is. Op 30
voorkomens waren er 27 in combinatie
met niet en drie met amper of nauwelijks
als trigger. Volendam was in de met 20
duizend kijkers redelijk gevulde Kuip
nauwelijks vooruit te branden (De
Volkskrant, 9-9-1993). Tot het moment dat
de met een oranje pet getooide staatssecretaris
op het tennispark van Stone
Mountain Park de tribunes van court één
beklom, waren Paul Haarhuis en Jacco
Eltingh niet vooruit te branden (Nieuwsblad
van het Noorden, 1-8-1996). Een
zeldzame variant is voort te branden: de
wielen stond niet meer recht tegenover
elkaar, waardoor de fiets op het laatst niet
meer voort te branden was (Joop Waasdorp,
Welkom in zee, 179).
757. van voren weten dat je van
achteren leeft: een enigszins
overzichtelijk bestaan hebben. Ken je een
mooi, deftig – (latijnsch?) - woord voor
menschen die van voren niet weten dat ze
van achteren leven? (E. du Perron,
Brieven, deel II, 245); de lullen wisten van
voren niet dat ze van achteren leefden
(Stephen King, Christine, 98). Op het