De negatief-polaire uitdrukkingen van het Nederlands Inleiding en ...

1995) of met affirmatief wel. Zover liet het
goed verdedigende Feyenoord het echter
niet meer komen (Trouw, 16-9-1998). Als
het ooit zover komt, met nadruk op als,
dan moeten we de ontwikkelingskosten van
Benus betalen (Nieuwsblad van het
Noorden, 5-9-1998). Hoe het zover kon
komen wordt door Paulie vervolgens in
geuren en kleuren verteld (Trouw, 30-7-
1998). Maar het blijft onwaarschijnlijk dat
het zover zal komen (ibidem). Is het zo ver
gekomen dat werkers in het veld geen
andere oplossingen meer zien dan
zwichten voor geweld? (De Volkskrant
19-6-1993). Positief: Ik hoop dat het ooit
zo ver komt (ibidem, 26-11-1993). Het
komt nog wel eens een keer zo ver (ibidem,
28-5-1993). Zover is het anno 1993 al
gekomen in ons beschaafde land, mort hij
(ibidem, 6-5-1993).
711. zullen verbazen: als een verrassing
komen. Deze uitdrukking wordt op twee
manieren gebruikt: (a) als een irrealisuitdrukking,
in combinatie met een
conditionele zin, en met de irrealis
verleden tijd zou of (b) als een realisuitdrukking,
doorgaans met een dat-zin als
onderwerp, eventueel ook een nominale
constituent. Type (b) is strikt negatiefpolair,
het meer gebruikelijke type (a)
daarentegen heeft alleen een zekere
voorkeur voor negatie als context (ca. 75%
van de voorkomens) maar daarnaast kan
het ook goed positief worden gebruikt.
Type a: Het zou me niet verbazen als dat
het bureau van Hendrik Ansing is geweest
(J.J. Voskuil, Het A.P. Beerta Instituut,
766). Het zou me niet verbazen als ze me
nu even in mijn wang knijpt (Joost
Zwagerman, Gimmick!, 219). Het zou mij
hogelijk verbazen als er een cao-akkoord
uitrolt (De Telegraaf, 17-2-2001). Type b:
Het zal niemand verbazen dat de
huisspecialiteiten Cuba Libre’s en bananediaquiries
zijn (Sue Grafton, C staat voor
Crimineel, 58). Die snelle omslag zal
conservatieven niet verbazen (Trouw, 17-
2-2001).
137
712. iets aan de verbeelding overlaten:
de details van iets in het midden laten.
Hoort samen met o.m. aan het toeval
overlaten, (aan duidelijkheid) te wensen
overlaten tot een klein groepje negatiefpolaire
uitdrukkingen met overlaten als
kern. Wordt doorgaans gecombineerd met
de indefiniete negatieve uitdrukkingen
weinig, niets, niet veel. Voorbeelden:
Zeven jaar later is er ‘La Mort’, een titel
die weinig aan de verbeelding overlaat
(Johan Anthierens, Jacques Brel – de
passie en de pijn [1998], 100). Lieten
Isabels kleren op het werk al meestal
weinig aan de verbeelding over, in deze
strakke glimmende schaatsbroek kwamen
haar lange benen helemaal tot hun recht
(Nieuwsblad van het Noorden, 29-1-2000).
713. verblijf weten met: raad weten met,
weten waar [iets] blijven moet. Het WNT
laat weten dat deze uitdrukking gewestelijk
is, met name Brabants, en geeft o.a.
de volgende vindplaats: Ze doet haar vier
dochters komen, beschaamde meiskes, die
met hun handen geen verblijf weten (Felix
Timmermans, Anna-Maria, 82). Zie ook de
variant blijf weten met.
714. verblikken of verblozen: van kleur
veranderen. Met negatie een uitdrukking
die onverstoorbaarheid aanduidt. Vgl. ook
blikken of blozen. Ik groette hem minzaam,
en verblikte noch verbloosde, toen
een van de heren luidkeels uitriep, dat hij
daar nou al jaren op had zitten wachten
(J.A. Deelder, Gemengde gevoelens, 101-
2). Bij de goedkoopste steenhouwers
waren de nabestaanden voor 4.600 gulden
klaar, terwijl de duurste zonder te verblikken
of te verblozen daarvoor 12.000
gulden durfde te vragen (Intermediair, 25-
9-1997).
715. kunnen verblotekonten: uitmaken,
kunnen schelen. (Zie voor een korte
discussie van deze uitdrukking ook
Sanders 2008). De uitdrukking dateert