De negatief-polaire uitdrukkingen van het Nederlands Inleiding en ...

denken, u een stroo in den weg te leggen
(Jacob van Lennep, Elizabeth Musch,
121). De oorspronkelijke, en enig logische,
vorm van de uitdrukking is een stro in de
weg leggen. Immers, een strootje kan
gezien worden als een minimale
belemmering, terwijl een afstandsmaat als
strobreed weliswaar geschikt is voor
werkwoorden van beweging (zoals een
strobreed wijken), maar niet als object van
in de weg leggen (Hoeksema 2002b).
645. de/zijn strot uit krijgen: kunnen
zeggen of zingen, kunnen uitbrengen. Ik
krijg die afgelebberde ouwe nummers m’n
strot niet meer uit (Gerben Hellinga,
Mensch durf te leven, in: Drie theaterstukken,
246). Woorden als gemak en
voordeel kunnen techneuten nauwelijks uit
hun strot krijgen (De Volkskrant, 29-3-
1993).
646. door de/zijn strot krijgen: kunnen
drinken, drinkbaar achten. Hij kreeg de
sportdrank ‘niet door de strot’ (De
Volkskrant, 16-8-1993. Nog triester is het
gesteld met het immer gestoofde middageten
dat geen normaal mens door de strot
krijgt (Humo, 23 maart 1999).
647. te stuiten: in toom te houden. Lid van
de uitgebreide klasse van negatief-polaire
modale infinitieven. Vgl. ook onstuitbaar
dat als een morfologische NPU kan
gelden, wegens het ontbreken van het
basiswoord stuitbaar (zie ook Van der
Wouden 1995b voor een bespreking van
dergelijke on-woorden). Er is een sterke
voorkeur voor negatie als trigger: van 33
voorkomens was 85% (28) in combinatie
met niet, 6% (2 stuks) met geen en 9% (3
stuks) met nauwelijks of amper. Zijn
opmars is niet te stuiten (De Volkskrant,
19-1-1993). Sinds diens tussentijdse
transfer is de ploeg van manager Alex
Ferguson nauwelijks te stuiten (id., 11-1-
1993), toen hij alle camera's op zich
gericht wist, was hij amper te stuiten (id.,
21-1-1993).
124
648. stuiver: mhu. Munt van geringe
waarde, en kort voor de komst van de euro
de munt met de geringste waarde omdat de
cent was afgeschaft. Maar ondertussen
had hij nog geen stuiver afbetaald aan
Jacob Fugger (Louis Paul Boon, Het
Geuzenboek, 59). In de derde klasse C van
het zaterdagvoetbal had een paar weken
geleden niemand waarschijnlijk ook maar
een stuiver gegeven voor de kansen van
Grijpskerk (Nieuwsblad van het Noorden,
5-5-1997). Toen ik al begon te twijfelen of
ik er ook maar een stuiver van zou zien,
nam iemand van het personeel een jampot
met mijn lening uit de dienstlift (A.F.Th.
van der Heijden, Vallende Ouders, 139).
Ook in gebruik in de combinatie rooie/
rode stuiver: Hij heeft geen rode stuiver en
z'n huis heeft ie aan z'n ex en de 3 kinderen
moeten geven (www.liefdesverdriet.info).
649. in het stuk voorkomen: een rol van
betekenis spelen. Typisch sportjargon: de
uitdrukking komt bijna uitsluitend voor in
verslagen van voetbalwedstrijden, wielrennen,
e.d. Als triggers fungeren niet,
nauwelijks, amper en een enkele keer
weinig of zelden. Tegen Juventus was hij
goed, tegen FC Groningen kwam hij niet
in het stuk voor (Voetbal International, no
41, 1997). Ook de vleugelaanvallers Laros
en Reuser kwamen amper in het stuk voor
(Trouw, 4-11-1998). De Nederlandse
coureurs komen in het stuk niet meer voor
(De Volkskrant, 11-8-1993). Dit is
eigenlijk een van de weinige momenten dat
Zidane in het stuk voorkomt (Ned-2, 16-6-
2000). Een minder gebruikelijke variant is
in het verhaal voorkomen: De andere
Nederlanders, Rintje Ritsma en Jeroen
Straathof, kwamen niet in het verhaal voor
(Trouw, 10-3-2001). Het volgende
voorbeeld laat bovendien zien dat de
uitdrukking ook een enkele keer buiten
sportcontexten opduikt, zij het wel alleen
dan wanneer er sprake is van competitie,
zodat er dus een overeenkomst is in het
type situatie dat beschreven wordt. Philips,