De negatief-polaire uitdrukkingen van het Nederlands Inleiding en ...

608. slag: mhu, ook maar iets. Net als een
klap en een ruk behoort het tot een kleine
groep van naamwoorden die snelle heftige
acties aanduiden en die gebruikt kunnen
worden om een minimale hoeveelheid aan
te duiden. Het minimale karakter zit hem
wellicht in oorsprong in de korte tijd die
snelle bewegingen in beslag nemen. Ik
voer geen slag meer uit (Willy van der
Heide, Drie jongens op een onbewoond
eiland, 156).
609. kunnen slapen van: de slaap niet
kunnen vatten vanwege. Pappa, ik kan
niet slapen van dat lawaai, zei Alissa op
slaperige toon (Peter Andriesse, Zuster
Belinda en het geheim van dokter Dushkind,
111). Dokter, ik kan niet slapen van
de buikpijn (Hannes Meinkema, En dan is
er koffie, 85).
610. slapende honden wakker maken:
ongewenste aandacht op zich richten.
Vooral gebruikt in combinatie met
gebiedende wijs, het hulpwerkwoord
moeten, soms ook willen en andere modale
elementen. Je moest geen slapende honden
wakker maken (Jules Deelder, Drukke
dagen, 340). De politici doen er alles aan
om geen slapende honden wakker te maken
(De Volkskrant, 16-4-1998). Slapende
honden wakker maken is in niemands
belang (Trouw, 31-1-2003). Zonder
modale elementen is deze uitdrukking niet
negatief-polair: Maar met hun onderling
gekibbel maken de zandwinners slapende
honden wakker (ibidem, 1-8-1998). Zo
vindt de VVD dat Mulder slapende honden
wakker maakt (ibidem, 18-9-1999). Een
minder gebruikelijke variant op de
uitdrukking is slapende honden wekken:
De meeste voorzitters vinden nog steeds
dat Van den Herik geen slapende honden
had moeten wekken (ibidem, 11-4-1998).
611. snars: mhu, iets. De etymologie van
deze uitdrukking is in nevelen gehuld. Arie
verstond zowat geen snars van dat neusklankige
Amerikaans (Willy van der
117
Heide, Avonturen in de Stille Zuidzee,
138). Ik geloof geen snars van wat je zegt
(Annie van den Oever, De broer van God,
144). Dat [..] kon toen niemand, en de
ontwerpers in de laatste plaats, een snars
schelen (De Volkskrant, 31-7-1993). Want
van die katteogen had hij in den beginne
geen snars begrepen (F. Bordewijk, Bij
gaslicht, 50). Snars is een wat beschaafdere
variant van taboe-NPUs als bal, zak,
flikker etc., beschaafder wellicht ook
omdat zijn etymologie niet meer te
achterhalen is. Verder geldt voor deze
uitdrukking ook wat over een aantal
vergelijkbare uitdrukkingen kan worden
opgemerkt: dat hij kan worden voorafgegaan
door ene (Daar heb ik nooit ene
snars van geloofd) en door ook maar:
Denk je, dat zoiets me ook maar een snars
kan schelen? Deze uitdrukking wordt
vooral in combinatie met cognitieve
werkwoorden zoals geloven, begrijpen,
snappen, etc. gebruikt (zie Hoeksema
1997).
612. snik: goed snik, bij zijn verstand. Een
zeldzame korte variant van goed snik.
Je lijkt wel niet snik! (Willem van Iependaal,
Lord Zeepsop, 249). Vroeger woonde
er in onze buurt een jongen die niet helemaal
snik was (Hugo Raes, De vadsige
koningen, 87).
613. sodeflikker: mhu. Zeldzame contaminatie
(blend) van sodemieter en
flikker. Endt (1972) meldt ook sodemekraai
en sodemelaars als "speelse vervormingen"
van sodemieter. Bij laars kan
aan een contaminatie van geen sodemieter
en geen laars gedacht worden (zie laars).
614. soep kunnen koken/maken van:
minder bekende variant van chocola
kunnen maken van. Dat waren de klankmassa’s
waar Vestdijk geen soep van kon
koken (Nieuwsblad van het Noorden, 2
mei 1997). Het komt uit mijn liefdesroman
Verkeerde Nachten, maar heeft een