De negatief-polaire uitdrukkingen van het Nederlands Inleiding en ...

variant van de poes: Het Vlaamsch
Komiteit heeft den Heer L. een wederantwoord
gezonden dat niet van de poes is
(Het Volksbelang, 12-4-1913). Ook het
huidige Vlaams kent deze variant nog,
getuige bijv. De audities waren niet van de
poes, want het creatieve team wou ook wat
de kinderrollen betreft geen compromissen
sluiten (www.nieuwsblad.be, 2-10-2008).
Zie ook van de kat.
546. polonaise aan het/zijn lijf: overlast
van lichamelijke of andere aard. Meestal
met als trigger geen: Aan mijn lijf geen
polonaise. Ze wilde geen polonaise aan
haar lijf. Verder ook: Maar hij wil zichzelf
slechts gelukkig prijzen dat er aan zijn lijf
nooit polonaise is geweest (De Volkskrant,
31-8-1996). Stugge, kordate vrouwen
waren het, wars van polonaise aan het lijf
(id., 21-8-1993). Geen polonaise aan het
lijf, geen gehannes voor de spiegel (id.,
12-8-1995).
547. pompstok: ook maar iets, uitdrukking
van minimale hoeveelheid, thans verouderd.
De arme Kerel begreep er geen
pompstok van (Pim Pernel, Zilte verhalen
[1925], 22). Te oordelen naar de citaten in
het WNT werd deze uitdrukking vooral in
nevenschikkingen gebruikt: Hier had ik
altyd bestige bierdragers, en boeren van
een rekkelyke conscientie, op myn hand,
die me 't goed in huis bezorgden, zonder
dat ik van akzyns of pompstok wist (Justus
van Effen, De Hollandsche Spectator, dl 5,
50). Die goede man wist van Paus noch
pompstok (A. Fokke, Boertige reis door
Europa, dl. 1, 78).
548. een poot aan de grond krijgen:
mhu, enigerlei houvast krijgen, in een
stabiele positie terechtkomen. Inchoatieve
variant van een poot om op te staan
hebben. Zoals andere mhu's heeft deze
uitdrukking een breed scala aan triggers,
waarbij negatie overweegt. En zonder
doorslaande bewijzen zou ik dan ook tegen
haar geen poot aan de grond krijgen (H.
105
Voordewind, De commissaris vertelt over
donker Amsterdam, 688). Ontslag
betekent dat ik nergens meer een poot aan
de grond krijg (Gerrit-Jan Zwier, Allemaal
projectie, 67). Gezinsvoogden krijgen in
die gezinnen geen poot aan de grond
(Nieuwsblad van het Noorden, 13-12-
1996). Denk je, dat we daar ooit een poot
aan de grond krijgen? (Theun de Vries, De
laars, 52).
549. een poot kunnen trekken: zich
kunnen verroeren, zijn kont kunnen
keren. Geen algemeen-gangbare
uitdrukking (Twents?). Je kunt hier ook
geen poot trekken.
550. een poot om op te staan hebben: in
een stabiele, of gunstige positie verkeren.
Statische variant van een poot aan de
grond krijgen. Verliest de ondernemer
Berlusconi macht, dan heeft ook de
politicus Berlusconi geen poot meer om op
te staan (De Volkskrant, 3-6-1995). Als
het tot een rechtzaak komt, hebben deze
huizenmelkers geen poot om op te staan
(Loeks, 27-2-1996).
551. een poot uitsteken: mhu, iets doen,
met name (maar niet uitsluitend) om te
helpen. Variant van een vinger uitsteken,
een vin verroeren, e.d. Iedereen heeft het
gehoord, maar niemand stak een poot uit
(De Groninger Gezinsbode, 28-6-1996).
Zij hoeven geen poot uit te steken (Trouw,
5-9-1996).
552. een pot hebben om in te pissen: ook
maar enig bezit hebben. Minimale hoeveelheidsuitdrukking.
Een vergelijkbare
uitdrukking is: een nagel hebben om zijn
kont te krabben. De onderhavige
uitdrukking is waarschijnlijk aan het
Engels ontleend, waar het idioom ouder en
gebruikelijker is: If Sean drops first, you
go home without a pot to piss in (Faye
Kellerman, Serpent's Tooth, 361). Voor ik
'm deze klus gaf, had hij geen pot om in te
pissen (Net-5, 16 juni 2001).