HISTORISCH ONDERZOEK STEENHOVE 16 JULI 2010 STICHTING PHB 14 Afb. 3.5 Een van de altaars<strong>te</strong>nen opgedragen aan de godin Nehalennia die op S<strong>te</strong>enhove heeft gestaan. Deze altaars<strong>te</strong>en was 5 januari 1647 gevonden op <strong>het</strong> strand van D<strong>om</strong>burg. Afb. overgen<strong>om</strong>en uit M. Gargon, Walchersche Arkadia (Middelburg 1715- 1717) deel II, <strong>te</strong>genover p. 11. Afb. 4.1 “Het Huys S<strong>te</strong>enhoven bij Middelburg, 1710”. Tekening, gewassen in sepia, 1729. Z.A., Z.I. II, nr. 166.
HISTORISCH ONDERZOEK STEENHOVE 16 JULI 2010 STICHTING PHB tusschen de 4 à 5 voe<strong>te</strong>n hoog, en 2 breed, is Nehalennia sit<strong>te</strong>nde, met een Windhond <strong>te</strong>r rech<strong>te</strong>r, en een mandeken met freui<strong>te</strong>n <strong>te</strong>r slijnkker hand; waer onder dit opschrift; DEAE NEHALENNIAE SERVATUS THERONIS FILIUS V.S.L.M. bui<strong>te</strong>n aen beide zijden staet een bloempot met loofwerkken. d’Andere S<strong>te</strong>en heeft de beel<strong>te</strong>nissen van drie Godinnen nevens malkander, op gestoel<strong>te</strong>n sit<strong>te</strong>nde; gelijk de Maen drievoudige benamingen heeft. Het opschrift daer onder is soo seer vergaen, dat men <strong>het</strong> geensins kan lesen. Daer beneden staet een Pries<strong>te</strong>r met eenen Dienaer, die geheiligde Wijn uit een kroes op den Autaer giet. Aen beide zijden is eenen hoorn des overvloeds. Dese S<strong>te</strong>en is ontrent 4 voe<strong>te</strong>n hoog en ontrent 2. voe<strong>te</strong>n breed”. Het grand canal van S<strong>te</strong>enhove is mogelijk <strong>het</strong> eers<strong>te</strong> grand canal op Walcheren. 9 De overige door lanen <strong>om</strong>geven bo<strong>om</strong>gaarden <strong>te</strong>r weerszijden van <strong>het</strong> centrale gedeel<strong>te</strong> (met voorplein, huis, siertuinen en grand canal) zijn als elkaars ge<strong>om</strong>etrisch vrijwel perfec<strong>te</strong> pendan<strong>te</strong>n weergegeven. Uit la<strong>te</strong>re kaartbeelden blijkt dat <strong>hier</strong> de wens de werkelijkheid overs<strong>te</strong>eg en perceel een onregelmatiger vorm had dan volgelvlucht suggereert. Desalniet<strong>te</strong>min zal de aanleg van S<strong>te</strong>enhove met zijn grand canal en uitgestrek<strong>te</strong> broderiepar<strong>te</strong>rres tot de fraais<strong>te</strong> van Walcheren hebben behoord. De aanleg is met duidelijk <strong>te</strong> karak<strong>te</strong>riseren als een tuin in Hollands-classicistische stijl, een stijl die populair was in de periode 1620-1680 en gekenmerkt wordt door: • Een rechthoekige aanleg doorsneden door een leng<strong>te</strong>-as; • De aanleg is <strong>om</strong>geven door bo<strong>om</strong>singels en /of grach<strong>te</strong>n; • De aanleg is s<strong>te</strong>rk naar binnen gericht; • Lanen en slo<strong>te</strong>n verdelen de aanleg in vierkan<strong>te</strong> en of rechthoekige vakken. 10 Juist door deze naar binnen gerich<strong>te</strong> aanleg waarbij de as over <strong>het</strong> grand canal begrensd wordt met een koepel met een <strong>het</strong> zicht afslui<strong>te</strong>nde laan <strong>te</strong>n zuiden daarvan, onderscheidt deze aanleg van <strong>het</strong> Frans-classicisme (circa 1680-1720) waarbij dergelijke belangrijke assen in <strong>het</strong> landschap worden voortgezet. 11 4 EERSTE HELFT 18 E EEUW In 1692, na de dood van Nicolaas Honigh k<strong>om</strong>t S<strong>te</strong>enhove in bezit van Abraham van Vierssen, broer van Nicolaas Honighs echtgeno<strong>te</strong> Hillegonda. Van Vierssen verkocht S<strong>te</strong>enhove in april 1713. Het veilingbiljet van de openbare verkoop <strong>om</strong>schrijft de bui<strong>te</strong>nplaats als “een schoone en playsan<strong>te</strong> en welgelegen HOF-STEDE, met sijn Heeren-huis, S<strong>om</strong>er-huis, Stallinge, Koets-Huys, Hoveniers- en Landmans Wooninge, Schuure, Stallinge, Plantage verderen opstal daar toe gehoorende genaamd S<strong>te</strong>enhove, met de hovenier, wey en zaay-landen”. In totaal bedroeg <strong>het</strong> goed ruim 76 gemet waarvan de bui<strong>te</strong>nplaats “speelhof en plantagie” ruim 15 gemet uitmaak<strong>te</strong>. 12 S<strong>te</strong>enhove werd gekocht door Adriaan Vel<strong>te</strong>rs (?-1728) en zijn echtgeno<strong>te</strong> Hillegonda Catharina Schorer (?-1745). Uit 1729 is een <strong>te</strong>kening bewaard gebleven die de situatie in 1710 weergeeft. Deze <strong>te</strong>kening toont S<strong>te</strong>enhove vanaf de Koudekerseweg. Duidelijk zichtbaar is <strong>het</strong> door muren <strong>om</strong>slo<strong>te</strong>n voorplein. Rechts van <strong>het</strong> herenhuis bevindt zich in de nieuwe aanbouw <strong>het</strong> koetshuis. De oudere linkervleugel bevat vermoedelijk de hovenierswoning. Het door Smallegange geroemde uurwerk in de toren lijkt inmiddels verdwenen. De vroegs<strong>te</strong> 18 e -eeuwse vermelding in de li<strong>te</strong>ratuur van S<strong>te</strong>enhove stamt uit 1717 wanneer Mattheus Gargon in zijn Walchersche Arkadia zijn karak<strong>te</strong>rs een rondrit op Walcheren laat maken. De tocht voerde langs S<strong>te</strong>enhove. Ter hoog<strong>te</strong> van Zwanenburg laat Gargon een van zijn karak<strong>te</strong>rs uitroepen “Daar ach<strong>te</strong>r ons legt <strong>het</strong> Wit<strong>te</strong>hof; daar op zijde <strong>het</strong> huis S<strong>te</strong>enhove, een zeer wellustige Lusthof, daar gebouw en gebo<strong>om</strong><strong>te</strong> <strong>om</strong> ’t keurigst is, en ’t oog verlokt, door schoone kamers, heerlijke schilderijen, groo<strong>te</strong> en vruchtbaare bo<strong>om</strong>gaarden, vermaaklijke wandelaarijen, en alles wat een hof verçieren kan”. 13 Van de klok in <strong>het</strong> torentje die Smallegange nog uitgebreid beschrijft, meldt Gargon dat deze klok niet meer aanwezig is. Op 18 november 1717 verkopen Adriaan Vel<strong>te</strong>rs en zijn echtgeno<strong>te</strong> Hillegonda Catharina Schorer aan de Middelburgse burgemees<strong>te</strong>r mr. Pie<strong>te</strong>r Boddaert “de Hofs<strong>te</strong>ede (…) genaamt S<strong>te</strong>enhove, leggende inden Eijlande van Walcheren onder Coudekerk aande Sandtwegh, buij<strong>te</strong>n de langevijle poort der stadt Middelburgh met <strong>het</strong> Heere en boerehuijs, stallen etc. en plantage daar aangehoorende strekkende vande voorn. Landtwegh en k<strong>om</strong>ende met een nieuwe dreef aan de groene wegh midtsgaad- 15
Change language