reglementering en beheer - Kruispunt Migratie-Integratie

VOORUITGANGSTRAAT 323 BUS 1 – 1030 BRUSSEL – T 02/205 00 50 – F 02/205 00 60 – INFO@VMC.BE - REK N° 853-8822581-75
Pleisterplaatsen, doortrekkersterreinen en residentiële
woonwagenterreinen
________
reglementering en beheer
juni 2000
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 1 van 1
2/08/2005

1. inleiding
2. begrippenomschrijving
Pleisterplaatsen, doortrekkersterreinen en residentiële
woonwagenterreinen
____________________
Reglementering en beheer
3. statuut van een pleisterplaats en woonwagenterrein
3.1. verblijf van woonwagenbewoners op een privaat terrein
3.2. verblijf van woonwagenbewoners op openbaar domein
4. beheer en handhavingsbeleid
4.1. gemeentelijke bevoegdheden
4.2. politie en huishoudelijk reglement
4.3. onderhoud en herstelling
4.4. handhaving en sanctionering
5. inschrijving in het bevolkingsregister
6. verkeersreglementering
7. ruimtelijke ordening
8. milieuwetgeving
9. wooncode
10. openluchtrecreatieve verblijven
Bijlage 1. Toelichting van de reglementering van toepassing op woonwagenterreinen
1. gemeenschapsvoorziening of voorziening van openbaar nut
2. openbare weg of openbare plaats
3. openbaar of privaat domein
4. gebruik van het openbaar of privaat domein
5. recht van gebruik en bewoning
6. recht op natrekking
7. gemeentelijke bevoegdheden
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 2
van 2 2/08/2005

8. handhaving en sanctionering
9. reglementering op de inschrijving in de bevolkingsregisters
10. verkeersreglementering
11. ruimtelijke ordening
12. milieuwetgeving
13. wooncode
14. openluchtrecreatieve verblijven en weekeindverblijfparken
15. rechten van de mens
16. gelijkheidsbeginsel
17. bestraffing van bepaalde door racisme of xenofobie ingegeven daden
18. vergaderen in openlucht
19. onschendbaarheid van eigendom
20. kadastraal inkomen
Bijlage 2. Vlaams standplaatsenbeleid
Bijlage 3. Basisgegevens woonwagenbevolking
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 3
van 3 2/08/2005

1. INLEIDING
Bij de oprichting van een woonwagenterrein wordt veel aandacht besteed aan de infrastructuur. Er wordt gestreefd naar een
aangepaste, gebruiksvriendelijke, betaalbare en duurzame inrichting van het woonwagenterrein.
Naast de aandacht voor de infrastructuur, ‘hardware’, is evenveel aandacht nodig voor de ‘software’: de communicatie tussen
gemeentebestuur, bevolking, omwonenden en de woonwagenbewoners en de organisatie en implementatie van het
toezicht, het onderhoud en het beheer van het woonwagenterrein .
Rond beheer en toezicht van woonwagenterreinen bestaat er veel onduidelijkheid: hoe omschrijf je een woonwagenterrein,
een woonwagen ? Wie heeft welk mandaat om op te treden ? Wat is het juridisch statuut van een woonwagenterrein ?
welke procedures moet een bestuur voor een goed beheer hanteren ? Welke reglementeringen gelden op een
woonwagenterrein ?
Het uittekenen en beheren van een woonwagenterrein is bovendien een voortdurend zoeken naar een evenwicht tussen de
noodwendigheden en belangen van een goed bestuur enerzijds en de behoeften van de woonwagenbewoners anderzijds .
In de loop van de jaren is veel ervaring opgedaan met de inrichting en beheer van woonwagenterreinen.
De nota ‘pleisterplaatsen, doortrekkersterreinen en residentiële woonwagenterreinen: reglementering en beheer’ wil een
antwoord geven op een aantal vragen.
In het eerste deel wordt de reglementering toegelicht die op pleisterplaatsen, residentiële woonwagenterreinen en
doortrekkersterreinen van toepassing is.
In het tweede deel wordt de toepassing gekaderd in de terzake geldende algemene reglementering .
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 4
van 4 2/08/2005

2. BEGRIPPENOMSCHRIJVING
◊ woonwagenbewoners :
Personen met een nomadische cultuur, die zich legaal in België bevinden en die traditioneel in een woonwagen wonen of
gewoond hebben, in het bijzonder de autochtone voyageurs en de zigeuners, en degenen die met deze personen
samenleven of er in de eerste graad van afstammen. 1
Onder woonwagenbewoners verstaan we Rom-zigeuners, Manoesj-zigeuners en voyageurs. Rom-zigeuners overwinteren
meestal op vaste plaatsen en trekken gedurende een groot deel van het jaar rond. Manoesj-zigeuners en voyageurs hebben
hun hoofdverblijf het ganse jaar op eenzelfde plaats en trekken periodiek rond, vooral in de zomerperiode. Een aantal trekt
niet meer.
Woonwagenbewoners hechten veel belang aan het familie- en groepsverband en een zelfstandigheid en flexibiliteit t.a.v.
plaats, tijd, beroep, relaties.
Een aantal woonwagenbewoners woont in huizen, maar met behoud van hun eigenheid, cultuur en relaties. Dikwijls leven
zij in een sociaal en maatschappelijk isolement. Een aantal van hen wil terug naar een woonwagen.
Foorreizigers en circuslui zijn als trekkende beroepsbevolking gekend.
◊ woonwagen :
Een woonwagen is een woongelegenheid, gekenmerkt door flexibiliteit en verplaatsbaarheid, bestemd voor permanente en
niet-recreatieve bewoning, waarbij een verkeerswaardige woonwagen een voertuig is dat in overeenstemming met de
verkeerswetgeving in het wegverkeer kan worden gebracht. 2
De woonwagens hebben een evolutie gekend van een houten of platen woonwagen naar een rijcaravan (vanaf de jaren ’60) .
Bewoners die lange tijd op eenzelfde standplaats verblijven, verruimen de caravan dikwijls met een aanbouw of vervangen
hem door een stacaravan.
We zien de stacaravans verder evolueren naar een grote woonwagen, met of zonder aanbouw, of naar twee gekoppelde
woonwagens die slechts in delen en met een dieplader vervoerd kunnen worden.
◊ residentieel woonwagenterrein :
Een residentieel woonwagenterrein voor woonwagenbewoners is een terrein bestemd en ingericht voor het sedentair wonen
in woonwagens en waarop een beperkte ambachtelijke en/of commerciële activiteit kan plaatsvinden in overeenstemming
met de heersende wetgeving. 3
1 decreet d.d. 28.04.98 inzake het Vlaamse beleid ten aanzien van etnisch-culturele minderheden
2 Verslag van de Vlaamse Woonwagencommissie, dd. 15.10.98 , goedgekeurd door de Vlaamse regering , dd.
19.12.98
3 VWWC: o.c.
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 5
van 5 2/08/2005

Vlaanderen telt 27 gemeentelijke residentiële woonwagenterreinen . Deze bieden plaats aan ongeveer 400 gezinnen, dit is de
helft van de woonwagenbevolking die in woonwagens woont.
De anderen staan met de familie op eigen private residentiële woonwagenterreinen, meestal zonder de nodige vergunningen
en met beperkte voorzieningen.
◊ doortrekkersterrein :
Een doortrekkersterrein voor woonwagenbewoners is een terrein bestemd en ingericht voor het tijdelijk plaatsen van
verkeerswaardige woonwagens. 4
Vlaanderen kent geen enkel doortrekkersterrein. Rondtrekkenden verblijven tijdelijk , al dan niet met toelating van
gemeente of eigenaar op niet-erkende pleisterplaatsen : parkings, braakliggende gronden, doodlopende wegen, erven.
Sommige woonwagengezinnen verblijven kortstondig of langdurig op campings.
◊ pleisterplaats :
Een pleisterplaats voor woonwagenbewoners is een terrein dat normaal gezien niet bestemd is voor het plaatsen van
woonwagens, maar waarop voor een beperkte periode van enkele weken verkeerswaardige woonwagens kunnen staan. 5
Een enkele gemeente heeft een formele of informele regeling rond een pleisterplaats. Een aantal gemeenten heeft een
politieverordening die het stationeren verbiedt , beperkt tot 24 of 48 uren, of afhankelijk maakt van een voorafgaande
vergunning van de burgemeester.
◊ standplaats :
Een standplaats is een afgebakende ruimte op een terrein voor woonwagenbewoners, dienstig voor het plaatsen van een
woonwagen. 6
Op familiale terreinen zijn de plaatsen zelden afgebakend. De woonwagens, die het gemakkelijkst te verplaatsen zijn ,
schuiven op om plaats te geven aan een nieuwkomer of bezoeker.
De gemeentelijke woonwagenterreinen zijn ingedeeld in standplaatsen. De standplaatsen beschikken meestal over een
sanitaire unit (WC, douche, lavabo, ev. plaats voor wasmachine) met ev. een aparte bergruimte.
4 VWWC: o.c.
5 VWWC: o.c.
6 VWWC: o.c.
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 6
van 6 2/08/2005

3. STATUUT VAN EEN PLEISTERPLAATS
EN WOONWAGENTERREIN
3.1. Verblijf van woonwagenbewoners op een privaat terrein.
Niemand kan van zijn eigendom worden ontzet dan te algemenen nutte, in de gevallen en op de wijze bij de wet bepaald en
tegen billijke en voorafgaande schadeloosstelling. 7
Eigendom is anderzijds het recht om op de meest volstrekte wijze van een zaak het genot te hebben en daarover te
beschikken, mits men er geen gebruik van maakt dat strijdig is met de wetten of met de verordeningen 8
Het is de gemeente dan ook niet toegelaten, zonder wettelijke basis, het gebruik te beperken op een privaat stuk grond.
Wel kan de gemeenteraad en de burgemeester maatregelen nemen betreffende de openbare orde, veiligheid en hygiëne bvb.:
♦ De gemeente kan een politieverordening opstellen met voorwaarden die de openbare orde, veiligheid en hygiëne
verzekeren (bvb. de installatie van een watervoorziening)
♦ voor een openbare samenkomst, d.i. wanneer in principe iedereen toegelaten is (eventueel iedereen van de doelgroep)
kan de burgemeester een voorafgaande toestemming eisen zodat hij in de mogelijkheid is vooraf de nodige maatregelen
te nemen en afspraken te maken.
♦ De burgemeester kan bij politieverordening dringende maatregelen nemen bij ernstige stoornis van de openbare rust of
andere onvoorziene gebeurtenissen, waarbij het geringste uitstel gevaar of schade zou kunnen opleveren voor de
inwoners
In het kader van de wet op de ruimtelijke ordening is een voorafgaande toestemming van het college van burgemeester en
schepenen vereist voor het gewoonlijk gebruik van een grond of voor het plaatsen van een vaste constructie zoals een
stacaravan of een sanitaire unit.
3.2. Verblijf van woonwagenbewoners op openbaar domein.
◊ openbaar nut
7 Burgerlijk Wetboek, artikel 544
8 Grondwet, artikel 19
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 7
van 7 2/08/2005

De oprichting van een woonwagenterrein door een gemeentebestuur of een openbare instelling, of het treffen van een
regeling voor het verblijf op een pleisterplaats is een zaak van openbaar nut, omdat het een middel is voor de gemeenschap
om nomaden of woonwagenbewoners in behoorlijke omstandigheden op te vangen. De overheid treedt op omdat -
klaarblijkelijk - zonder haar optreden de voorziening niet of op onvoldoende wijze tot stand komt .
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 8
van 8 2/08/2005

In de mate dat een overheid een woonwagen ter beschikking stelt als middel om woonwagenbewoners in behoorlijke
omstandigheden op te vangen, zonder als hoofddoel het maken van winst én in de mate dat dit terrein in principe voor alle
woonwagenbewoners toegankelijk is, kan deze plaats als een gemeenschapsvoorziening worden beschouwd, ten behoeve
van het openbaar nut.
Het principe toegankelijk te zijn voor alle woonwagenbewoners betekent niet dat er geen selectie mag gebeuren, maar er
mag geen verschillend stelsel worden toegepast op personen die zich in eenzelfde algemene, objectieve en onpersoonlijke
toestand bevinden.
◊ openbaar domein
Woonwagenterreinen worden door de overheid ter beschikking gesteld vanuit een openbaar nut - leefbaarheid, gezondheid,
hygiëne, .. - en behoren daardoor tot het openbaar domein.
Om alle onduidelijkheid en discussie te vermijden is het aan te raden dat de overheid uitdrukkelijk besluit dat het
woonwagenterrein tot het openbaar domein behoort
◊ openbare plaats
Pleisterplaatsen en woonwagenterreinen zijn bestendig toegankelijk voor o.m. bewoners, leveranciers en bezoekers, en
kunnen daarom als openbare plaatsen beschouwd worden. De openbare wegenis – die openstaat voor openbaar verkeer -
wordt best opgenomen in de gemeentelijke wegenatlas.
Op pleisterplaatsen en doortrekkersterreinen worden de standplaatsen waar de gezinnen met hun woonwagens kunnen staan
vooral indicatief afgebakend, om de beheerder en gebruiker duidelijkheid te geven wie waar kan staan. Deze plaatsen
kunnen eveneens als openbare plaatsen beschouwd worden.
De duidelijk afgebakende en mogelijks omheinde standplaatsen op residentiële woonwagenterreinen, die in gebruik zijn
gegeven voor het bestendig verblijf van een gezin, worden niet beschouwd als openbare plaatsen, hoewel ze wel behoren tot
het openbaar domein. Deze standplaatsen zijn in principe slechts toegankelijk na toestemming van de bewoner.
◊ vergunning
Op het openbaar domein kan de toegang beperkt worden tot bepaalde categorieën van personen. Maar er mag geen
verschillend stelsel worden toegepast op personen die zich in eenzelfde algemene, objectieve en onpersoonlijke toestand
bevinden. Het is belangrijk dat een selectie uitvoerig gemotiveerd wordt
Goederen van het openbaar domein , zoals een standplaats kunnen in beginsel niet verhuurd worden. Zij kunnen evenwel
via gunning of een concessie privatief gebruikt worden. Een standplaats op een residentieel woonwagenterrein kan door
gunning of concessie door een woonwagengezin ten private titel gebruikt worden.
Het gebruik wordt meestal geregeld met een stationeervergunning. Op bepaalde residentiële woonwagenterreinen, waar
woonwagenbewoners zwaar investeren in bvb. dubbele woonwagens die moeilijker verplaatsbaar zijn, is het eerder
wenselijk te werken met een concessie. Een concessie is een contractuele verbintenis van een bestuur, die kan worden
ingetrokken omwille van het openbaar belang, maar de titularis heeft wel recht op een schadevergoeding. De titularis
verwerft op deze wijze een zekerheid van wonen .
De toestemming op een plaats te staan betekent dat de gebruiker een aantal rechten en plichten heeft.
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 9
van 9 2/08/2005

Hij mag er met zijn gezin wonen, maar het gebruiksrecht niet doorgeven aan een ander persoon, zonder toestemming.
Anderzijds kan de gemeente personen, die een vergunning hebben gekregen, niet beletten een gezin te vormen. Wel kan
omwille van bvb. overbevolking, hygiëne en veiligheid de vergunning ingetrokken worden.
De toestemming om een standplaats te gebruiken kan aan één of meerdere personen gegeven worden. Bij overlijden loopt
de vergunning gewoon door en de erfgenamen van de overledene nemen alle rechten en verplichtingen over.
Samenwonenden hebben er voordeel bij dat beide personen opgenomen zijn in de vergunning.
Als op een gemeentelijk residentieel woonwagenterrein de standplaatsen geprivatiseerd worden door verkoop of verhuur
onttrekt op dat ogenblik de overheid zich van haar bevoegdheid het goed volgens de behoeften en het belang van de
gemeenschap te regelen en te wijzigen. Het goed gaat dan van openbaar domein over naar privaat domein. Bij verhuur
kunnen voorschriften slechts na wederzijds akkoord gewijzigd worden.
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 10
van 10 2/08/2005

4. BEHEER EN HANDHAVINGSBELEID
4.1. Gemeentelijke bevoegdheden
◊ bevoegdheden
De gemeenteraad regelt alles wat van gemeentelijk belang is. De gemeenteraad maakt de gemeentelijke reglementen van interne
orde en de gemeentelijke politieverordeningen.
De burgemeester is in het bijzonder belast met de uitvoering van de politiewetten, de politiedecreten, de politieverordeningen
en de politiebesluiten.
De gemeenteraad beslist over het beheer van haar goederen en inrichtingen en belast het college van burgemeester en schepenen
met de uitvoering van dit beheer. Het is dus aan het college van burgemeester en schepenen om de toewijzing van
standplaatsen te doen en toe te zien op de modaliteiten van gebruik. Hiertoe kan het college een toezichter aanduiden. Deze
toezichter heeft echter niet het statuut van een door een wet of decreet aangewezen toezichter. Het college van
burgemeester en schepenen is belast met het voeren van rechtsgedingen waarbij de gemeente hetzij als eiser, hetzij als
verweerder betrokken is.
Het college van burgemeester en schepenen is belast met het beheer van de inkomsten en het toezicht op de boekhouding.
De gemeenteontvanger heeft tot taak om, alleen en onder zijn verantwoordelijkheid, de ontvangsten of erkende vorderingen van
de gemeente te innen.
◊ beheersstructuur
a) de beheerder en de coördinator
Het is van cruciaal belang dat er een afstemming is van het beleid en de acties t.o.v. de doelgroep. Er moet een goede
doorstroming zijn van informatie, ook tussen bewoners en beheerder. Een optimale voorlichting en begeleiding van de
bewoners is noodzakelijk voor een goed beheer.
Gezien de culturele eigenheid van de doelgroep vergt het communicatieaspect belangrijke inspanningen. Daarom is het
aangewezen een coördinator aan te stellen die voor deze opdracht voldoende ruimte krijgt om regelmatig formeel en
informeel overleg te plegen en voldoende armslag heeft om beleidsvoorstellen uit te werken en te formuleren. De
coördinator kan ook optreden als secretaris van de lokale woonwagencommissie.
b) de toezichter
Het toezicht omvat het geheel van handelingen die ertoe strekken zich ervan te vergewissen of de reglementen worden
geëerbiedigd. Hiervoor is het wenselijk een toezichter aan te duiden . Deze is te onderscheiden van een door een wet of
decreet aangewezen toezichtambtenaar (bvb. milieuambtenaar of bouwpolitie).
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 11
van 11 2/08/2005

De functie van toezichter omvat zowel technische, bouwkundige als sociale aspecten. Een zeer nauwe opvolging van het
terrein is noodzakelijk. De persoon die als toezichter wordt aangesteld dient specifiek voor het uitvoeren van die taak te
worden aangewezen en voldoende arbeidstijd ter beschikking te krijgen om regelmatig het terrein te bezoeken.
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 12
van 12 2/08/2005

De taak van de toezichter omvat een aantal functies
♦ contact:
de toezichter moet een gekend gezicht worden op het woonwagenterrein en een veld- en doelgroepkennis opbouwen.
♦ communicatie:
de toezichter is brugfunctie tussen de bewoners en de diensten . Hij duidt vraag en aanbod. Hij onderhoudt de dialoog met
de terreinbewoners en verzorgt de communicatie met allerlei instellingen: wijkambtenaar, milieudienst, technische dienst,
woonwagenwerk, college, politie, OCMW, …
♦ toezichtfunctie :
de toezichter waakt over de naleving van het huishoudelijk reglement en op het correcte gebruik van de
terreininfrastructuur. Hij zal wijzen op het belang van de naleving van de reglementeringen en de nodige informatie
hierover verschaffen.
♦ signaalfunctie:
de toezichter registreert klachten en signaleert de noodzakelijke onderhouds- of herstelwerkzaamheden aan de hiervoor
verantwoordelijke diensten.
Hij signaleert inbreuken op het huishoudelijk reglement, in bijzonder deze die gevolgen hebben voor een goed beheer,
nabuurschap en de naleving van de wetgeving.
♦ gezagsfunctie:
de toezichter waakt over de naleving van het huishoudelijk reglement en wijst op het correcte gebruik van de aanwezige
voorzieningen . Hij volgt maatregelen en sancties van de betreffende overheden op.
♦ administratieve functie
de toezichter zal het administratief beheer van het terrein opvolgen.
♦ begeleidingfunctie:
de toezichter doet een eerste verwijzing en kan specifieke projecten (helpen) opstarten, ondersteunen en begeleiden.
c) de lokale gemeentelijke woonwagencommissie
In gemeenten met een gemeentelijk woonwagenterrein is het wenselijk een woonwagencommissie op te richten. Een lokale
woonwagencommissie is een adviesgroep van beleidsverantwoordelijken en deskundigen. Ze heeft als opdracht de
beheerder te adviseren m.b.t. het beleid t.a.v. de doelgroep, de toewijzing van de standplaatsen, het beheer van het
woonwagenterrein, incl. de sanctionering bij niet-naleving van de reglementen.
4.2. Politie en huishoudelijk reglement
De regelgeving van toepassing op een woonwagenterrein kan vastgelegd worden in één globaal huishoudelijk reglement of
gespreid over verschillende reglementen naargelang de specifieke luiken die er in geregeld worden: het politionele, het
huishoudelijke of interne reglement, de bezoekersregeling, het retributiereglement of het belastingsreglement.
a) toelatingsvoorwaarden
Woonwagenterreinen zijn specifiek bestemd voor de huisvesting van de woonwagenbevolking. Enkel personen die onder
de definitie van woonwagenbewoner vallen kunnen toegelaten worden tot de woonwagenterreinen.
Aanvragen kunnen gegroepeerd worden op een wachtlijst. Voor de toewijzing van specifieke standplaatsen op residentiële
woonwagenterreinen kan rekening worden gehouden met de plaats van de kandidaat op de wachtlijst, met de
verwantschapsband en sociale relaties met de gezinnen die er reeds gevestigd zijn en met de integratiemogelijkheid in de
gemeenschap op het woonwagenterrein.
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 13
van 13 2/08/2005

WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 14
van 14 2/08/2005

Bij de toewijzing dient het gelijkheidsbeginsel toegepast: diegenen die in dezelfde toestand verkeren moeten op dezelfde
wijze behandeld worden, wat niet uitsluit dat onderscheid gemaakt wordt aar bepaalde categorieën van personen, op
voorwaarde dat dit onderscheid niet willekeurig is en verantwoord wordt. Er mag geen verschillend stelsel worden toegepast
op personen die zich in eenzelfde algemene, objectieve en onpersoonlijke toestand bevinden.
De gebruiksovereenkomsten voor standplaatsen worden best per gezin afgesloten .
b) gebruik en onderhoud van de infrastructuur
Het huishoudelijk reglement heeft als bedoeling duidelijk de bestemming en de gebruiksvoorwaarden te omschrijven van de
infrastructuur.
Naar analogie met de huurwetgeving kan in het reglement worden bepaald wat tot de verplichtingen en de
verantwoordelijkheden van respectievelijk de gebruiker en de beheerder behoren, met betrekking tot het onderhoud, de
herstellingen en de verzekeringsplicht. Bij aanvang en einde van het gebruik wordt best een staat van bevinding gemaakt.
c) leefbaarheid
Een huishoudelijk reglement bevat o.m. bepalingen omtrent het houden van dieren, op het terrein toegelaten en verboden
stoffen en installaties, geluidsoverlast, huisvuilomhaling, waarborgen van de elementaire privacy, verkeersvoorschriften op
het terrein, de voorschriften i.v.m. het plaatsen van mobiele en vaste constructies op de standplaats en op de
gemeenschappelijke delen van het residentieel terrein.
d) vergoedingen
In de concessieovereenkomst, het huishoudelijk reglement, het retributiereglement of het belastingsreglement kunnen
bepalingen worden opgenomen over de betalingsmodaliteiten en de gebruikersprijs, de waarborg, de betaling van andere
kosten zoals onroerende voorheffing, verbruik van water, gas en elektriciteit.
4.3. Onderhoud en herstelling
De herstellingen tot onderhoud , de verdere inrichting en de belastingen vallen ten laste van de gebruiker, tenzij anders
overeengekomen. Concreet betekent dit dat de gebruiker de standplaats en nutsgebouw moet onderhouden. Dit houdt
onder meer voorzorgsmaatregelen in (bv. het isoleren van de leidingen opdat deze niet bevriezen), onderhoudswerken (bv.
ontstoppen van lavabo), evenals kleine herstellingswerken (bv. vervangen van gebroken ruit of deurklink).
De eigenaar moet de grote herstellingswerken voor zijn rekening nemen. Schade die ontstaan is ten gevolge van overmacht
of ouderdom zijn ten laste van de eigenaar. Met ouderdom wordt schade bedoeld die ontstaan is door normaal gebruik van
de woning door de huurder. Zo moet de gebruiker bvb. niet opdraaien voor afgesleten tegels of kranen die door de
ouderdom niet goed meer sluiten. Met overmacht worden onverwachte gebeurtenissen of situaties bedoeld die volledig
buiten de wil van de huurder om gebeuren. Zo kan er bvb. schade ontstaan door een ontploffing in de buurt.
De eigenaar moet eveneens instaan voor de verborgen gebreken, terwijl de gebruiker de plicht heeft de eigenaar in te lichten
over de herstellingswerken die moeten worden uitgevoerd.
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 15
van 15 2/08/2005

De gebruiker van een standplaats op een residentieel woonwagenterrein spaart vaak moeite noch kosten om zijn standplaats
verder in te richten. Hij moet zich echter bewust zijn van zijn positie: de grond is niet van hem en de eigenaar kan bij zijn
vertrek eisen dat alles terug in de oorspronkelijke staat wordt hersteld.
Anderzijds wordt de eigenaar verplicht de waarde van de materialen en het arbeidsloon van uitgevoerde werken te betalen
aan de gebruiker, indien deze behouden blijven.
Indien bvb. de bewoner bij het in bezit nemen van zijn standplaats op een gemeentelijk woonwagenterrein nog essentiële
inrichtingswerken heeft moeten uitvoeren (bvb. opvullen en egaliseren van het terrein, aanbrengen van een meterkast e.d.) ,
zou bij vertrek de bewoner de kosten hiervan kunnen terugvorderen van de gemeente.
Beide partijen moeten dus zeer goed weten wat ze willen en daar bij het verlenen van toelating of het gedogen van werken
terdege rekening mee houden.
4.4. Handhaving en sanctionering
De uitvoering van de reglementen en voorschriften hangt af van enkele belangrijke factoren:
♦ is de reglementering duidelijk en overzichtelijk ?
♦ is er de politieke wil om de reglementen uit te voeren en te doen controleren.
♦ is er iemand die kan toezien op de correcte naleving
Het beheer van een openbaar woonwagenterrein gebeurt via privaatrechtelijke, bestuursrechtelijke of strafrechtelijke
handhaving.
De privaatrechtelijke en de bestuurlijke sanctionering zijn gericht op het beëindigen van de handeling en op herstel. Een
strafrechtelijke sanctie is eerder gericht op bestraffing
◊ privaatrechtelijke sanctionering
Wie schade lijdt of beweert te ondervinden kan zich , privaatrechtelijk, tot de burgerlijke rechtbank wenden. Hij kan een
vergoeding krijgen voor de geleden schade, de rechter kan een verbod opleggen of herstelmaatregelen vorderen.
Naargelang de aard van de zaak zal ofwel de vrederechter, ofwel de rechtbank van eerste aanleg bevoegd zijn om uitspraak
te doen. De vrederechter doet algemeen uitspraak over geschillen waarvan de waarde niet meer bedraagt dan 75.000 fr.
Bovendien zal hij ongeacht de waarde van de vordering uitspraak kunnen doen over een aantal burgerlijke geschillen:
geschillen tussen buren, schade aan velden en gewassen, onteigeningen.
De rechtbank van eerste aanleg is bevoegd voor alle geschillen die niet aan één of ander bijzonder rechter zijn toevertrouwd.
Zo zullen alle geschillen die een waarde van 75.000 fr. overstijgen voor de rechtbank van eerste aanleg komen, en in graad
van beroep behandelt deze rechtbank de zaken die in eerste instantie door de vrederechter zijn gevonnist.
Bij een acute verstoring kan een onmiddellijke ingreep van een rechter nodig zijn om erger te voorkomen. De voorzitter van
de rechtbank van eerste aanleg, zetelend in kort geding, kan onmiddellijk en voorlopig uitspraak doen. Het grote voordeel
van een kort geding is tweeërlei: men bekomt zéér snel - meestal reeds na enkele dagen - een bevelschrift van de rechtbank
en de voorzitter kan voorlopige maatregelen van diverse aard opleggen.
◊ bestuursrechtelijke sanctionering
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 16
van 16 2/08/2005

a) veiligheidssancties
De gemeenteraad maakt de gemeentelijke politieverordeningen. Een politiereglement bevat duidelijke maatregelen
betreffende de openbare orde, veiligheid en hygiëne. De naleving van het politiereglement kan afgedwongen worden op
basis van een uitspraak van een politierechter.
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 17
van 17 2/08/2005

De burgemeester kan ambtshalve maatregelen nemen die onontbeerlijk zijn om een gevaar te vermijden voor de openbare
orde, veiligheid en hygiëne. De burgemeester heeft een ruime bevoegdheid terzake. Hij kan de politie of ambtenaren,
bedienden en werklieden van de gemeente inzetten om de materiële uitvoering van de wetten of van de administratieve
politieverordeningen te verzekeren.
b) administratieve sanctie
De wet van 13 mei 1999 (artikel 119 bis van de nieuwe gemeentewet) biedt de gemeenten de mogelijkheid om
administratieve sancties te voorzien die worden afgehandeld door de gemeente zelf, via een bijzondere administratieve
procedure, en die ten voordele van de gemeente worden geïnd. Het is voorlopig wachten op de uitvoeringsbesluiten om
deze wet te kunnen toepassen.Vanaf dan zal sneller en kordater kunnen opgetreden worden.
Het bestuur kan dan zelf een initiatief nemen tot een administratieve sanctie op grond van zijn bevoegdheden en zal
kunnen beschikken over terzake bevoegde ambtenaren. Om in overeenstemming te zijn met de noodzaak van behoorlijk
bestuur, zal het bevelschrift voldoende gemotiveerd moeten zijn en de gesanctioneerde de nodige tijd moeten geven zijn
voorzorgen te nemen, in evenredigheid met de noodzaak voor het bestuur om op te treden.
De gesanctioneerde kan enkel verweer instellen bij de rechtbanken in het kader van de wettigheid en rechtmatigheid. De
maatregelen moeten immers beantwoorden aan de beginselen van behoorlijk bestuur:.
De administratieve sancties worden in deze wet limitatief opgesomd. Het betreft: de administratieve geldboete met een
maximum van 10.000 fr. , de schorsing van de vergunning, de intrekking van een vergunning en de sluiting van een
instelling.
Om elke willekeur vanwege de optredende overheid tegen te gaan, blijft een rechterlijk toezicht achteraf steeds mogelijk.
Zowel de Raad van State, als de hoven en rechtbanken kunnen de genomen administratieve sancties op hun wettigheid en
rechtmatigheid toetsen en ze desgevallend vernietigen of de toepassing ervan weigeren.
De Raad van State kan het bevel zelf vernietigen, de andere hoven en rechtbanken kunnen de onwettelijkheid van het
betrokken besluit inroepen.
In kortgedingprocedure kan de Raad van State de onmiddellijke schorsing bevelen van elke administratieve akte, vergunning
of reglement. Evenwel kan de Raad van State geen voorlopige maatregelen bevelen, hetgeen de voorzitter van de rechtbank
van eerste aanleg in een privaatrechtelijke procedure wel kan doen.
Gemeenten kunnen ook administratieve sancties treffen in het kader van o.a. de wetgeving op de ruimtelijke ordening en het
milieu.
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 18
van 18 2/08/2005

5. INSCHRIJVING IN HET BEVOLKINGS-
REGISTER
In beginsel worden alle Belgen en vreemdelingen die toegelaten of gemachtigd zijn om zich op ons grondgebied te vestigen,
ingeschreven in de bevolkingsregister van de gemeente waar zij hun hoofdverblijf hebben, ongeacht of zij er aanwezig zijn
dan wel tijdelijk afwezig zijn.
Personen die in een mobiele woning verblijven, zoals een caravan, worden ingeschreven op het adres van de plaats waar zij
langer dan 6 maanden per jaar verblijven . De gemeente is verplicht dergelijke plaats van een adres te voorzien.
Indien een persoon met zijn mobiele woning nergens langer dan 6 maanden per jaar op een vaste plaats verblijft , wordt hij
ingeschreven op een referentieadres. Een referentieadres is het adres van een natuurlijk persoon (bvb. een vriend, een
familielid), die op dit adres vast verblijft én die bereid is de post te ontvangen en te bezorgen aan een persoon die in een
mobiele woning woont.
De woonwagenbewoner kan met alle middelen bewijzen dat hij in een woonwagen woont.
Een woonwagenbewoner die in een stacaravan woont worden geacht op een vast adres te verblijven. Voor hem geldt de
gewone regeling: de inschrijving op het adres van de plaats van verblijf gebeurt binnen de acht dagen na adreswijziging.
Indien het verblijf illegaal is, kan betrokkene voorlopig ingeschreven worden en wordt van de gemeente verwacht dat zij een
procedure instelt om de illegale toestand op te heffen, hetzij het verkrijgen van de nodige vergunningen, hetzij door
beëindiging van het illegale verblijf.
Het voorlopige karakter van de inschrijving is louter indicatief: de betrokkene wordt erop attent gemaakt dat hij illegaal staat
en dat de gemeente maatregelen zal nemen om het illegale karakter van het verblijf te doen beëindigen. Ondanks het
voorlopige karakter is de betrokkene rechtsgeldig ingeschreven in de bevolkingregister.
Bij betwistingen over de inschrijving kan beroep worden betekend bij de Minister van Binnenlandse Zaken. Na onderzoek
zal de minister een beslissing nemen en in de plaats treden van het college van burgemeester en schepenen .
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 19
van 19 2/08/2005

6. VERKEERSREGLEMENTERING
Rijwaardige caravans en woonwagens kunnen volgens de verkeerswetgeving beschouwd worden als aanhangwagens. Zij
kunnen slechts vierentwintig uren op de openbare weg blijven staan en moeten dan verplaatst worden. Het
gemeentebestuur kan slechts op basis van een gemeentelijk reglement een tijdelijke private ingebruikname van de openbare
weg of het openbaar domein toestaan. Naargelang de bepalingen van het gemeentelijk reglement kan dit toegestaan worden
door het College van Burgemeester en Schepenen of door de burgemeester. De burgemeester blijft altijd verantwoordelijk
voor de openbare orde, veiligheid en hygiëne.
Auto’s en aanhangwagens kunnen op basis van de verkeersreglementering van de openbare weg versleept worden indien zij
het verkeer hinderen. Indien ze enkel foutief geparkeerd staan kan hierover enkel proces verbaal worden opgesteld.
Dit belet echter niet dat de aanhangwagens/caravans op basis van politiemaatregelen in het kader van de openbare orde,
veiligheid en hygiëne op bevel van de burgemeester of zijn afgevaardigde kunnen verwijderd worden of het verblijf aan
voorwaarden onderworpen wordt.
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 20
van 20 2/08/2005

7. RUIMTELIJKE ORDENING
.
◊ bestemmingsplannen of uitvoeringsplannen (nieuwe decreet)
In het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen wordt gesteld dat de woonwagenterreinen integraal deel moeten uitmaken van
de woonstructuur van het stedelijk gebied. Voor de afweging van een (toekomstige) inplanting van een residentieel
woonwagenterrein gelden dezelfde principes als voor de inplanting van een woonwijk. Dit betekent dat een residentieel
woonwagenterrein gelegen moet zijn in een gezonde omgeving, dat een basismobiliteit (qua openbaar vervoer) wordt
gegarandeerd en dat onderwijsvoorzieningen, sociale en culturele infrastructuur en winkels voor dagelijks voorzieningen
aanwezig zijn.
In de huidige gewestplannen komen de woonzones, woonuitbreidingsgebieden, reservegebieden voor woningen en
pleisterplaatsen voor nomaden en woonwagenbewoners als eerste in aanmerking. Voor woonuitbreidingsgebieden en
reservegebieden zal een woonbehoefteonderzoek moeten aantonen dat de beschikbare woonzones niet aangesneden kunnen
worden. Een ruimtelijk uitvoeringsplan (RUG) of een structuurplan zal de inplanting van een woonwagenterrein in relatie
brengen met de toekomstige functies van de omgeving.
◊ bouwvergunning
a) vaste constructies
Niemand mag zonder voorafgaande en schriftelijke vergunning van het college van burgemeester en schepenen bouwen, op
een grond één of meer vaste inrichtingen plaatsen, een bestaande vaste inrichting of bestaand bouwwerk afbreken,
herbouwen, verbouwen of uitbreiden , met uitzondering van instandhoudings- of onderhoudswerken.
Onder bouwen en plaatsen van vaste inrichtingen wordt verstaan: het oprichten van een gebouw of een constructie of het
plaatsen van een inrichting, zelfs uit niet-duurzame materialen, die in de grond is ingebouwd, aan de grond is bevestigd of
op de grond steun vindt ten behoeve van de stabiliteit, en bestemd is om ter plaatse te blijven staan, al kan zij ook uit elkaar
genomen of verplaatst worden. Het behelst ook het aanbrengen van verhardingen.
AROHM 9 stelt dat een stacaravan een vaste, maar verplaatsbare inrichting is die voor bewoning kan worden gebruikt. Ze is
bouwvergunningsplichtig omdat men de bedoeling heeft dat ze ter plaatse blijft staan, maar omdat ze verplaatsbaar is, is de
bouwaanvraag vrijgesteld van de medewerking van de architect. Voor de plaatsing van een stacaravan geldt volgens
AROHM een vereenvoudigde dossiersamenstelling.
Constructies die niet in zelfstandige delen , maar enkel via een demontage verplaatst kunnen worden zijn niet als
verplaatsbaar te beschouwen en een bouwaanvraag vereist dus de medewerking van een architect, tenzij het om constructies
van geringe omvang gaat.
Doordat een stacaravan als een vaste constructie wordt beschouwd kan er door de fiscus ook een kadastrale belasting op
worden geheven.
9 brief Arohm - afd.stedenb.vergunningen, brief aan VCW, dd. 12.04.99
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 21
van 21 2/08/2005

) mobiele constructies
Een rijcaravan heeft geen bouwvergunning nodig. Dit zou ook moeilijk zijn, omdat veronderstelt mag worden dat op een
standplaats regelmatig andere caravans staan. Wel is voor het gebruik van een grond een vergunning nodig, indien de grond
gewoonlijk gebruikt, aangelegd of ingericht wordt voor het plaatsen van een mobiele constructie zoals een caravan, een
tent, enz.
Het gewoonlijk gebruik impliceert een aanwending die, indien ze niet ononderbroken hoeft te zijn, toch een zekere
regelmaat vertoont en een zekere tijd duurt . 10
c) kleine constructies
Voor sommige kleine constructies als opritten, terrassen, tuinhuisjes (met een maximum van 6m²), tuinmeubilair e.d. is geen
bouwvergunning meer nodig, wel uiteraard toestemming van de eigenaar van de grond.
10 VEKEMAN, Ruimtelijke Ordening en Stedenbouw, Antwerpen, Kluwer Rechtswetenschappen, 1983, pg.117
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 22
van 22 2/08/2005

8. MILIEUWETGEVING
Op woonwagenterreinen komen vooral volgende situaties voor die met milieuwetgeving te maken hebben:
◊ economische bedrijvigheid:
Mogelijke activiteiten situeren zich in de aan- en verkoop van auto’s, stockage van auto’s in afwachting van verkoop,
opknappen tot herstellen van auto’s, stockage van wrakken voor wisselstukken of heropmaak, sortering en opslag van
schroot.
Een aantal activiteiten vallen onder het klasse-3 vergunningenstelling (VLAREM), waarvoor een melding aan het college van
burgemeester en schepenen nodig is.
♦ Opslag van 3 tot en met 10 wrakken, resp. ton schroot
♦ opslag van afvalolie van 200 l tot 1000 l
♦ al dan niet overdekte ruimte waarin gestald worden : 3 tot en met 25 autovoertuigen, andere dan personenwagens en/of
aanhangwagens,
♦ werkplaatsen voor nazicht, herstellen en onderhoud van motorvoertuigen, met max. één schouwput of brug. Voor
deze werkplaatsen gelden strenge VLAREM-voorschriften.
◊ energievoorziening
♦
Het betreft vnl. de opslag van gas en stookolie voor huishoudelijk gebruik. De plaatsing van gas- of stookolieopslag dient
te gebeuren door een gemachtigd installateur of onder toezicht van een erkend technicus, in bezit van een geldig en erkend
attest inzake controle en onderhoud. In overeenkomst met de Vlarem-wetgeving dient de eigenaar het College van
Burgemeester en Schepenen de plaatsing te melden. Voor stookolietanks , geplaatst na 01.08.95, moet de plaatsing binnen
de maand aan de afdeling Waters van Aminal gemeld te worden. Binnen de 10 jaar moet een eerste controle gebeuren,
gevolgd door vijf-jaarlijkse controles.
◊ afval
Uiteraard kan afval op een woonwagenterrein slechts op geordende en tijdelijke wijze opgeslagen worden. Meestal is de
lokale regeling van huisvuilomhaling voldoende om de afvalproblematiek op een woonwagenterrein te regelen. Bij misbruik
of zwerfvuil kunnen de publiekrechtelijke handhavingmiddelen toegepast worden.
Het is wenselijk dat een huisvuilregeling erop voorzien is dat grofvuil regelmatig weggehaald kan worden of weggebracht
naar het lokale containerpark. De bewoners hebben immers zeer weinig stockageruimte.
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 23
van 23 2/08/2005

9. WOONCODE
In artikel 3 van de wooncode wordt gesteld dat iedereen recht heeft op menswaardig wonen. Daartoe moet de beschikking
over een aangepaste woning, van goede kwaliteit, in een behoorlijke omgeving, tegen een betaalbare prijs en met
woonzekerheid worden bevorderd.
In de wooncode wordt onder woning verstaan: elk onroerend goed of het deel ervan dat hoofdzakelijk bestemd is voor de
huisvesting van een gezin of alleenstaande.
Stacaravans of caravans die de bestemming hebben vast te blijven staan kunnen als onroerend goed worden beschouwd en
vallen dus onder de toepassing van de wooncode.
Het meest concreet vertaalt zich dit in de toepassing van de kwaliteitseisen en het isolatiedecreet.
Door de gefaseerde invoering van de kwaliteitsbewaking is deze reglementering voorlopig nog niet van toepassing op
woonwagens.
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 24
van 24 2/08/2005

10. OPENLUCHTRECREATIEVE VERBLIJVEN
Het decreet op de openluchtrecreatieve verblijven (de zgn. kampeerwet) gebruikt niet langer de algemeen gangbare termen
“kamperen” en “kampeerterrein”, maar wel de eerder ongebruikelijke begrippen “openluchtrecreatieve verblijven” en
“terreinen voor openluchtrecreatieve verblijven”.
Een terrein voor openluchtrecreatief verblijf is ieder terrein waarop ten minste drie openluchtrecreatieve verblijven staan of
kunnen staan en dat ingericht is met het oog op of bestemd voor het openluchtrecreatief verblijven. Kamperen is het als
overnachtingsgelegenheid gebruiken van de voornoemde “mobiele openluchtrecreatieve verblijven” voor vakantie en
recreatie door andere personen dan kermisexploitanten of nomaden die als dusdanig handelen
Openluchtrecreatieve verblijven zijn niet bedoeld om er vast in te verblijven. Zij zijn bestemd voor een recreatief verblijf.
De reglementering voor openluchtrecreatieve verblijven en weekeindverblijfparken is niet van toepassing op woonwagens
en woonwagenterreinen .
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 25
van 25 2/08/2005

BIJLAGE 1.
TOELICHTING VAN DE REGLEMENTERING VAN
TOEPASSING OP WOONWAGENTERREINEN
1. Gemeenschapsvoorziening of voorzieningen van openbaar nut
◊ gemeenschapsvoorziening
In het Koninklijk Besluit betreffende de toepassing van het gewestplan wordt in artikel 20 bepaald dat bouwwerken voor
openbare diensten en gemeenschapsvoorzieningen als uitzonderingsregel ook buiten de daarvoor speciaal voorziene
gebieden kunnen worden voorzien.
In arresten terzake oordeelde de Raad van State dat een gemeenschapsvoorziening een voorziening is bestemd voor het
publiek, die door het publiek kan worden gebruikt, ervoor toegankelijk is of ten dienste staat van het publiek. 11.
In diverse arresten beoordeelde de Raad van State of het betrokken project werkelijk een dienst verleende aan de
gemeenschap , of het essentieel bestemd was tot het bevorderen van het algemeen belang. 12
Het criterium van de publieke toegankelijkheid werd niet in alle arresten gehanteerd. Het is eerder een bijkomend
beoordelingselement waarmee de vergunningverlenende overheid kan onderlijnen dat een bepaald project ten dienste van de
gemeenschap staat.
De vraag of de betrokken voorziening wordt uitgebaat door een overheid dan wel door een privé-persoon of privé-instelling
is volgens de Raad van State niet ter zake.
De uitbater van een gemeenschapsvoorziening mag winst maken, maar de verwezenlijking van winst mag alleen niet het
(hoofd)doel zijn van de aangeboden voorziening. Het project moet primair ten dienste van het algemeen belang staan.
Bvb. zouden pylonen en zendmasten van een openbare televisieomroep gemeenschapsvoorzieningen zijn, maar dezelfde
constructies of installaties opgericht door een commercieel televisiestation zouden dit niet zijn, omdat laatstgenoemde
privaatrechtelijke rechtspersoon in hoofdzaak winst nastreeft.
In een arrest van 01.10.86 oordeelde de Raad van State 13 dat de bestemming, door het gemeentebestuur van Mons, van een
grond om er een nomadenkamp op te richten, een middel is voor de gemeenschap om nomaden in behoorlijke
omstandigheden op te vangen. Deze functie is bijgevolg als gemeenschapsvoorziening te beschouwen.
11 Raad van State, dd. 17.09.73
12 Raad van State, dd .01.10.86, 23.11.77, 15.10.86, 26.05.89, 02.12.93 en 05.10.86
13 Raad van State, d.d. 01.10.86, zie ook: noot van B.Roelandst, in artikel ‘zonevreemde
gemeenschapsvoorzieningen en openbare diensten, ‘ in Tijdschrift voor ruimtelijke ordening en stedenbouw,
maart 1998
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 26
van 26 2/08/2005

◊ een voorziening tot openbaar nut
Dit is een voorziening met een nut voor allen, voor de gemeenschap, zonder onderscheid van persoon, wat niet wil zeggen
dat het niet gericht kan zijn tot bepaalde doelgroepen.
◊ openbare dienst
Een openbare dienst is een dienst door de overheid opgericht en geleid om te voorzien in één of
meer collectieve behoeften. Het is een orgaan belast met een openbare opdracht.
2. Openbare weg en openbare plaats
◊ openbare weg
Volgens artikel 1. van het wegenverkeersreglement is een openbare weg elke weg die voor het openbaar verkeer openstaat,
zelfs indien de bedding ervan privé-eigendom is en naar slechts één of enkele woningen leidt. 14
Naar recht verantwoord is de beslissing dat een weg een openbare weg is, in de zin van art. 1. van het
wegenverkeersreglement , wanneer zij in feite vaststelt dat de weg toegankelijk is voor het publiek.. Een parkeerterrein dat
toegankelijk is voor alle weggebruikers is een openbare weg in de zin van artikel 1. 15
◊ openbare plaats
In de wegenverkeerswet 16 wordt onder openbare plaats verstaan “ de openbare weg, de terreinen toegankelijk voor het
publiek en de niet-openbare terreinen die voor een zeker aantal personen toegankelijk zijn. Deze laatste zijn terreinen met
een groot aantal wegen die bestendig toegankelijk zijn voor het personeel, de leveranciers en bezoekers, zelfs indien deze
terreinen afgesloten zijn en er voor de toegang een toegangskaart of, voor sommigen, een andere toelating nodig is”
3. Openbaar en privaat domein
14 Cass.3.12.74, Cass.1.10.74 en Cass.15.01.68
15 Cass.14.04.81 en Cass.18.02.82
16 artikel 28 van het KB van 16.03.68 tot coördinatie van de wetten betreffende de politie over het wegverkeer
(BS. 27.03.68)
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 27
van 27 2/08/2005

De recente Belgische rechtsleer van administratief recht hanteert voor het onderscheid tussen openbaar of privaat domein
volgende opvatting 17 :
Tot het openbaar domein behoort elk goed dat aan een openbare rechtspersoon toebehoort en hetzij omwille van zijn aard,
hetzij wegens het historisch of wetenschappelijk belang ervan, nodig is voor een openbare dienst of voor een
tegemoetkoming aan een openbare noodwendigheid en in die functie door geen enkel ander kan vervangen worden.
Het goed wordt in het openbaar domein opgenomen door zijn affectatie, en door desaffectatie komt hieraan een einde.
Affectatie kan al dan niet uitdrukkelijk zijn. Zij is stilzwijgend wanneer zij voortvloeit uit feitelijke omstandigheden waarover
de rechter oordeelt. Uitdrukkelijke affectatie kan zijn bv. de inschrijving van een weg in de legger der buurtwegen. Een
goed dat ten gevolge van een beslissing van de bevoegde overheid tot het openbaar domein behoort, kan zijn status van
openbaar domein slechts verliezen door een uitdrukkelijke beslissing van deze overheid die het zijn bestemming ontneemt
of door een handeling in hoofde van deze overheid die noodzakelijkerwijs een dergelijke beslissing veronderstelt.
4. Gebruik van het openbaar en privaat domein
◊ bestemming
Een goed behorende tot het openbaar domein kan niet worden vervreemd zolang het voor gebruik door het publiek of voor
de werking van een openbare dienst bestemd is. Wanneer echter zodanige affectatie verdwijnt komt het goed in privaat
domein terecht en is het vatbaar voor vervreemding.
Goederen van het openbaar domein kunnen in beginsel niet verhuurd worden. Het bestuur kan evenwel bij overeenkomst
de private inbezitneming van een deel van het openbaar domein toestaan.
De onbeschikbaarheid van het openbaar domein betekent dat particulieren op die goederen geen rechten kunnen verkrijgen
waardoor afbreuk kan gedaan worden aan hun bestemming of aan de bevoegdheid van het bestuur om het gebruik van het
goed volgens de behoeften en het belang van de burgers in het algemeen te regelen en te wijzigen.
◊ ingebruikneming van goederen van het openbaar domein.
♦ a) collectieve ingebruikneming
Van goederen van het openbaar domein, die ter beschikking staan van allen, kan iedereen, zonder onderscheid van
persoon, gebruik maken mits hij de bestemming ervan in acht neemt en zich gedraagt naar de bepalingen die er het collectief
gebruik van regelen. Het gaat hier als het ware om de uitoefening van een openbare vrijheid welke aan eenieder moet
toekomen.
♦ b)privatieve ingebruikneming
Tegenover de collectieve ingebruikneming staat de privatieve ingebruikneming, waarbij de administratie aan een persoon het
recht verleent om een gedeelte van het openbaar domein blijvend en op een wijze die het recht van anderen uitsluit, in
gebruik te nemen.
17 A.MAST / J.DUJARDIN / M.VAN DAMME / J.VANDE LANOTTE, Overzicht van het Belgisch admini
stratief recht, Kluwer rechtswetenschappen, Deurne, 1996 , pg. 238 - 249.
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 28
van 28 2/08/2005

De privatieve ingebruikneming van een goed van het openbaar domein kan door een eenzijdige handeling toegestaan
worden door een stationeervergunning of door een wegvergunning. Dit impliceert een bepaalde oppervlakte, een
wegvergunning (fr.: voirie) een gedeelte, ruimte of plaats van het openbaar domein (bvb. pompstation)
De houder van een stationeervergunning of wegvergunning kan tegenover derden de vergunning inroepen die hij bij een
eenzijdige administratieve rechtshandeling heeft verkregen; tegenover het bestuur echter kan hij geen subjectief recht op het
behoud van de vergunning doen gelden. De toegestane gunst is precair en herroepbaar. De overheid oordeelt op
discretionaire wijze (naar eigen inzicht) of het openbaar belang waarvan zij het beheer heeft, de intrekking wettigt, en dit
geeft geen recht op schadevergoeding.
De privatieve ingebruikneming van een goed van het openbaar domein kan ook resulteren uit een domeinconcessie en
krijgt dan een contractueel karakter.
De domeinconcessie doet tussen overheid en concessiehouder rechten van contractuele aard ontstaan die in geval van
geschil tot de bevoegdheid van de hoven en rechtbanken behoren. Deze rechten zijn geen zakelijke rechten want het
openbaar domein is onvervreemdbaar. Een concessie is geen overeenkomst van burgerlijk recht . 18
De overheid is bij het geven van de domeinconcessie gehouden door de regelen die een behoorlijke besluitvorming moeten
bevorderen, zowel in het belang van de overheid als in het belang van de gegadigden van de concessie. Een
domeinconcessie kan eenzijdig ingetrokken worden om redenen ontleend aan het openbaar belang waarvoor de
administratieve overheid moet zorgen, maar de titularis is alsdan gerechtigd om de geleden schade te doen vergelden.
◊ ingebruikneming van goederen van het privaat domein
Goederen van het privaat domein kunnen in de handel gebracht worden, zijn vatbaar voor erfdienstbaarheden,
hypothekering en verhuring. De verhuring van goederen van de Staat, van de gemeenten en van de openbare instellingen is
aan bijzondere reglementen onderworpen. 19. De regelen inzake beheer, verkrijging en vervreemding van goederen door een
gemeente, een provincie of een openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn zijn respectievelijk vastgesteld in de
gemeentewet, de provinciewet en de organieke wet betreffende de OCMW’s.
18 Cass. 27.05.83
19 Burgelijke wetboek, artikel 1712
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 29
van 29 2/08/2005

5. Recht van gebruik en bewoning
De gebruiker en hij die een recht van gebruik en bewoning heeft, moeten als een goed huisvader genieten. Wanneer de titel,
waarbij het gebruik en recht van bewoning worden geregeld, geen aanwijzingen omtrent de omvang van die rechten bevat,
worden die rechten als volgt geregeld:
♦ de gebruiker kan zijn recht niet aan anderen afstaan of verhuren.
♦ hij die het recht van bewoning in een huis heeft, mag daar met zijn gezin wonen, zelfs al was hij niet gehuwd toen dit
recht hem werd verleend.
♦ het recht van bewoning is beperkt tot hetgeen als woning noodzakelijk is voor hem aan wie dat recht is verleend, en
voor zijn gezin
♦ wanneer de gebruiker alle vruchten van het erf geniet is hij verplicht de kosten van bebouwing, de herstellingen tot
onderhoud en de belastingen te dragen. 20
In de wetgeving op de inschrijving in de bevolkingregister wordt het begrip ‘bij een gezin horen’ begrepen als het
samenleven van twee of meer personen. Samenleven moet beschouwd worden als het beslissend criterium om te bepalen of
personen al dan niet een gezin vormen. Dat criterium kan afgebakend worden dank zij feitelijke elementen (inrichting van de
plaatsen, telefoonrekeningen, staten van energieverbruik, huurvermeldingen enz. )
6. Recht op natrekking
De eigendom van de grond bevat in zich de eigendom van hetgeen op en onder de grond is. Alle bouwen, beplantingen en
werken op of onder de grond van een erf, worden vermoed door de eigenaar, op zijn kosten, te zijn tot stand gebracht en
hem toe te behoren, tenzij het tegenovergestelde bewezen is.
Indien de beplantingen, gebouwen en werken tot stand zijn gebracht door een derde met zijn eigen materialen, heeft de
eigenaar van het erf het recht die voor zich te behouden, ofwel de derde te verplichten ze weg te nemen.
Indien de eigenaar van het erf de wegruiming vordert van de beplantingen en gebouwen, geschiedt deze op kosten van
degene door wie zij zijn tot stand gebracht, zonder enige vergoeding . Hij kan zelfs, indien daartoe reden is, veroordeeld
worden tot schadevergoeding wegens het nadeel dat de eigenaar van het erf mocht hebben geleden.
Indien de eigenaar verkiest de beplantingen en gebouwen te behouden, moet hij de waarde van de materialen en het
arbeidsloon vergoeden, zonder dat de min of meer belangrijke vermeerdering van de waarde, die het erf kan hebben
verkregen, in aanmerking komt.
20 Burgerlijk Wetboek, artikel 627 en volgende.
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 30
van 30 2/08/2005

7. Gemeentelijke bevoegdheden
◊ gemeentelijke bevoegdheden
Tot de bevoegdheden van de gemeenten behoren inzonderheid 21: het beheer van de goederen en inkomsten van de
gemeenten, …., het ontwerpen en het doen uitvoeren van de openbare werken die ten laste van de gemeente vallen, …, het
beheer van de inrichtingen die aan de gemeente toebehoren, die op haar kosten worden onderhouden of die in het bijzonder
bestemd zijn voor het gebruik van haar bewoners.
De gemeenten hebben ook tot taak het voorzien, ten behoeve van de inwoners, in een goede politie, met name over de
zindelijkheid, de gezondheid, de veiligheid en de rust op openbare wegen en plaatsen en in openbare gebouwen.
Meer bepaald, en voor zover de aangelegenheid niet buiten de bevoegdheid van de gemeenten is gehouden, worden de
volgende zaken van politie aan de waakzaamheid en het gezag van de gemeenten toevertrouwd.
1° alles wat verband houdt met een veilig en vlot verkeer op openbare wegen, straten, kaden en pleinen, hetgeen omvat
de reiniging, de verlichting, de opruiming van hindernissen, het slopen of herstellen van bouwvallige gebouwen, ..;
voor zover de politie over het wegverkeer betrekking heeft op blijvende of periodieke toestanden, valt zij niet onder
de toepassing van dit artikel.
2° het tegengaan van inbreuken op de openbare rust, zoals vechtpartijen en twisten met volksoploop op straat, tumult
verwekt in plaatsen van openbare vergadering, nachtgerucht en nachtelijke samenscholingen die de rust van de
inwoners verstoren;
3° het handhaven van de orde op plaatsen waar veel mensen samenkomen, zoals op jaarmarkten en markten, bij
openbare vermakelijkheden en plechtigheden, vertoningen en spelen, in drankgelegenheden, kerken en andere
openbare plaatsen;
4° …
5° het nemen van passende maatregelen om rampen en plagen, zoals brand, epidemieën en epizoötieën te voorkomen en
het vertrekken van de nodige hulp om ze te doen ophouden.
6° ….
21 J.DUJARDIN, J.VANDE LANOTTE , De nieuwe gemeentewet, coördinatie van alle bepalingen geldend vanaf
1 juni 1989, Die Keure, Brugge, De nieuwe gemeentewet, artikel 135 §1 en §2
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 31
van 31 2/08/2005

◊ gemeentelijke organen
a) de gemeenteraad 22
De gemeenteraad regelt alles wat van gemeentelijk belang is. Hij beraadslaagt over elk ander onderwerp dat de hogere
overheid hem voorlegt. De gemeenteraad maakt de gemeentelijke reglementen van interne orde en de gemeentelijke
politieverordeningen.
Deze besluiten kunnen worden geschorst of vernietigd door de provinciegouverneur of door de Vlaamse regering.
b) burgemeester 23
De burgemeester is hoofd van de administratieve politie. Hij is belast met de uitvoering van de wetten, de decreten, de
ordonnanties, de verordeningen en de besluiten van de Staat, de Gewesten, de Gemeenschappen, de
Gemeenschapscommissies, de provincieraad en de bestendige deputatie, tenzij zulks uitdrukkelijk aan het college van
Burgemeester of aan de gemeenteraad is opgedragen.
Hij is bijzonder belast met de uitvoering van de politiewetten, de politiedecreten, de politieordonnanties, de
politieverordeningen en de politiebesluiten. Hij kan echter onder zijn verantwoordelijkheid zijn bevoegdheid geheel of ten
dele overdragen aan één van de schepenen.
In geval van oproer, kwaadwillige samenscholing, ernstige stoornis van de openbare rust of andere onvoorziene
gebeurtenissen, waarbij het geringste uitstel gevaar of schade zou kunnen opleveren voor de inwoners, kan de burgemeester
politieverordeningen maken, onder verplichting om daarvan onverwijld aan de gemeenteraad kennis te geven met opgave
van de redenen waarom hij heeft gemeend zich niet tot de raad te moeten wenden. Die verordeningen vervallen dadelijk,
indien zij door de raad in de eerstvolgende vergadering niet worden bekrachtigd.
De burgemeester mag voor de handhaving een beroep doen op de gewapende macht en beschikt over een opeisingsrecht en
het recht om waarschuwingen te geven.
c) het College van Burgemeester en Schepenen 24
Het College van Burgemeester en Schepenen is belast met:
1° de uitvoering van de wetten, de decreten, de ordonnanties, de reglementen en de besluiten van de Staat, de Gewesten,
de Gemeenschappen, de Gemeenschapscommissies , de provincieraad en de bestendige deputatie, wanneer zulks
bepaaldelijk aan het college is opgedragen.
2° de bekendmaking en uitvoering van de gemeenteraadsbesluiten
3° het beheer van de gemeentelijke inrichtingen
4° …,
5° …,
6° …,
7° …,
8° het voeren van de rechtsgedingen waarbij de gemeente hetzij als eiser, hetzij als verweerder
betrokken is.
9° het beheer van de eigendommen van de gemeente, alsmede de vrijwaring van haar rechten.
10° …,
11° .…
22 J.DUJARDIN, o.c. artikel 117 en 119
23 J.DUJARDIN, o.c. artikel 133 en 134
24 J.DUJARDIN, o.c. artikel 123
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 32
van 32 2/08/2005

WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 33
van 33 2/08/2005

◊ gemeentelijke ontvangsten
De gemeentelijke ontvangsten kunnen in zes groepen ondergebracht worden:
♦ inkomsten uit het gemeentelijk patrimonium/schenkingen: bv. huurgelden, opbrengst uit concessie,..
♦ opbrengsten van gemeentelijke diensten: retributies. Dit zijn rechten die door de gemeente worden geheven ter
vereffening of betaling van een dienst die de gemeente aan een derde heeft bewezen, zonder dat deze laatste enige
verplichting had om op die gemeentelijke dienstverlening een beroep te doen. Bv. staan- en parkeergeld, toegangsgeld,..
Retributies zijn geen belastingsgelden.
♦ toelagen van de hogere overheden
♦ het gemeentelijk aandeel in bepaalde Fondsen : bv. gemeentefonds, SIF, ..
♦ gemeentebelastingen: om haar uitgaven te dekken kan de gemeente overgaan tot het heffen van belastingen. Het is een
eenzijdige maatregel van de gemeente waardoor aan de burgers een verplichting wordt opgelegd. Na de beslissing van
de gemeenteraad om een belasting te heffen, moet een voorafgaand onderzoek de commodo et incommodo geopend
worden.
♦ leningen
Het College van Burgemeester en Schepenen is belast met het beheer van de inkomsten en het toezicht op de boekhouding.
De gemeenteontvanger heeft tot taak om, alleen en onder zijn verantwoordelijkheid, de ontvangsten of erkende vorderingen
van de gemeente te innen.
◊ de algemene administratieve politiemachten
De algemene administratieve politiemachten van de gemeente zijn de politie (commissaris en agenten) en de
(hoofd)veldwachter. Zij staan onder toezicht van de burgemeester en zijn belast met de materiële uitvoering en het doen
naleven van de beslissingen van de administratieve politieoverheden, zowel reglementaire als met individuele draagkracht,
en vervullen tijdens hun opdracht van uitvoeringsagent, enkel de materiële akten of verrichtingen die op zichzelf geen enkele
wijziging brengen aan de van kracht zijnde juridische reglementering.
◊ aangewezen toezichtsambtenaren
De bevoegdheden van de burgemeester en de door de Vlaamse gemeenschap aangewezen toezichtambtenaren (afhankelijk
van het wetsdomein) hebben betrekking op de bewijswaarde van hun processen-verbaal, het toegangsrecht, het verstrekken
van raadgevingen, aanmaningen en bevelen, de bijstandsvordering en de monsterneming.
Aan de vaststellingen van burgemeester en de aangewezen toezichtsambtenaren wordt een bijzondere bewijswaarde gehecht:
hun processen-verbaal hebben bewijswaarde tot het tegendeel is bewezen. De bijzondere bewijswaarde geldt uitsluitend
voor de materiële vaststellingen die de verbalisant persoonlijk en binnen de perken van zijn toezichtsopdracht op
regelmatige wijze heeft gedaan.
Voorts zullen er bepaalde vormvoorschriften moeten nageleefd worden, naargelang de regelgeving. Gebeurt dit niet, dan is
het proces-verbaal niet ipso facto nietig. Weliswaar verliest het zijn bijzondere bewijswaarde, maar blijft het voor de rechter
hoe dan ook gelden als een eenvoudige inlichting.
Het verstrekken van raadgevingen, aanmaningen of bevelen (mondeling of schriftelijk) behoort evenzeer tot de klassieke
toezichtsbevoegdheden van de burgemeester en toezichtsambtenaren. Om te voorkomen dat ondoordacht
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 34
van 34 2/08/2005

dwangmaatregelen met verstrekkende gevolgen zouden worden genomen, moeten die raadgevingen, aanmaningen of
bevelen voorafgaan aan het opleggen van dwangmaatregelen.
8. Handhaving en sanctionering 25
◊ handhaving: privaatrechtelijk , bestuursrechtelijk en strafrechtelijk
Een regelgeving over het gebruik van een pleisterplaats en woonwagenterrein is noodzakelijk, maar onvoldoende als de
afdwingbaarheid en sanctionering niet verzekerd wordt. .
Handhaving kan gebeuren met behulp van enerzijds privaatrechtelijke of anderzijds de publiekrechtelijke handhaving:
bestuursrechtelijk of strafrechtelijk.
◊ de privaatrechtelijke handhaving
Wie schade lijdt of beweert te ondervinden kan zich tot de burgerlijke rechtbank wenden. Hij kan een vergoeding krijgen
voor de geleden schade, de rechter kan een verbod opleggen of herstelmaatregelen.
Naargelang de aard van de zaak zal ofwel de vrederechter, ofwel de rechtbank van eerste aanleg bevoegd zijn om uitspraak
te doen. De vrederechter doet algemeen uitspraak over alle mogelijke geschillen waarvan de waarde van de geëiste
schadevergoeding niet meer bedraagt dan 75.000 frank. Bovendien zal hij ongeacht de waarde van de vordering uitspraak
kunnen doen over een aantal burgerlijke geschillen: geschillen tussen buren, schade aan velden en gewassen ,
onteigeningen..
De rechtbank van eerste aanleg is bevoegd voor alle geschillen die niet aan één of ander bijzonder rechter zijn toevertrouwd.
Zo zullen alle geschillen die een waarde van 75.000 fr. overstijgen voor de rechtbank van eerste aanleg komen, en in graad
van beroep behandelt deze rechtbank de zaken die in eerste instantie door de vrederechter zijn gevonnist.
Bij een acute verstoring kan een onmiddellijke ingreep van een rechter nodig zijn om erger te voorkomen. De voorzitter van
de rechtbank van eerste aanleg, zetelend in kort geding, kan onmiddellijk en voorlopig uitspraak doen. Het grote voordeel
van een kort geding is tweeërlei: men bekomt zéér snel - meestal reeds na enkele dagen - een bevelschrift van de rechtbank
en de voorzitter kan voorlopige maatregelen van diverse aard opleggen.
◊ de bestuurlijke handhaving
Onder bestuursrechtelijke middelen verstaan we de uitoefening van toezicht of controle, de aanwending van alle daaraan
verbonden rechten en bevoegdheden en de eventuele toepassing van administratieve sancties of het opleggen van een
administratieve boete. Dergelijke vormen van administratieve handhaving stralen in de eerste plaats een preventief effect
uit.
De bestuurlijke handhaving heeft onmiskenbaar grote voordelen. Doorgaans is een sneller en kordater optreden vanwege
het bestuur mogelijk. Zonder dat een tussenkomst van politie of rechter moet worden afgewacht, kan het bevoegde bestuur
25 W.SOMERS, A.VERHOEVEN, J.HEYMAN, Milieurecht in kort bestek, Die Keure, Brugge, 1998, pg 173 ev.
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 35
van 35 2/08/2005

al onmiddellijk overgaan tot het nemen van welbepaalde, concrete maatregelen of sancties. Op grond van zijn discretionaire
macht (d.i. overgelaten aan eigen inzicht) , en binnen de contouren van een toepasselijke wetgeving of reglementering, zal
het bestuur de ernst van de aangeklaagde situatie beoordelen om te besluiten of, en zo ja, welke administratieve maatregelen
zich opdringen.
Administratieve handhavingsmiddelen zullen in het ene geval de aard hebben van een administratieve sanctie (bv.
administratieve geldboete), terwijl in het andere geval ze dan weer meer thuishoren onder de categorie van de
veiligheidsmaatregelen.
a) De administratieve sanctie
De wet van 13 mei 1999 (artikel 119 bis van de nieuwe gemeentewet) biedt de gemeenten de mogelijkheid om, naast
strafrechtelijke sancties, ook administratieve sancties te voorzien die worden afgehandeld via een bijzondere administratieve
procedure en die ten voordele van de gemeente worden geïnd. De administratieve sancties worden limitatief opgesomd in de
wet. Het betreft: de administratieve geldboete met een maximum van 10.000 fr. , de schorsing van de vergunning, de
intrekking van een vergunning en de sluiting van een instelling.
Het is voorlopig wachten op de uitvoeringsbesluiten om deze wet te kunnen toepassen.
Een administratieve sanctie wordt door een administratieve overheid getroffen om de niet-naleving van een reglement of
voorschrift te bestraffen. De maatregel gaat dus niet uit van een strafrechter, want dan zou er sprake zijn van een
strafrechtelijke sanctie. Omdat een administratieve sanctie geen straf is in de betekenis van een door de rechter uitgesproken
strafrechtelijke veroordeling, is ze zelfs mogelijk bij vrijspraak of bij buitenvervolgingstelling op strafrechtelijk vlak.
Een belangrijk verschilpunt is de wijze waarop de besluitvorming moet gebeuren. In heel zijn handelen moet het bestuur
zich voornamelijk laten leiden door de beginselen van behoorlijk bestuur. Dat wil zeggen: eerbiediging van het
gelijkheidsbeginsel, inachtname van de redelijkheid en de evenredigheid, en tenslotte, de plicht om de genomen maatregel
pertinent en volledig te motiveren. De strafrechter van zijn kant zal vooral oog moeten hebben voor essentiële beginselen
van het strafrecht zoals bv. de wettigheid, de rechtmatigheid van de bewijsvoering en de eerbiediging van de rechten van de
verdediging.
Om elke willekeur vanwege de optredende overheid tegen te gaan, blijft natuurlijk een rechterlijk toezicht achteraf steeds
mogelijk. Zowel de Raad van State, als de hoven en rechtbanken kunnen de genomen administratieve sancties op hun
wettigheid en rechtmatigheid toetsen en ze desgevallend vernietigen of de toepassing ervan weigeren.
In kortgedingprocedure kan de Raad van State de onmiddellijke schorsing bevelen van elke administratieve akte, vergunning
of reglement. Evenwel kan de Raad van State geen voorlopige maatregelen bevelen, hetgeen de voorzitter van de rechtbank
van eerste aanleg in een privaatrechtelijke procedure wel kan doen.
Daarnaast kunnen de gemeenten ook maatregelen treffen in het kader van de wetgeving op de ruimtelijke ordening en het
milieu.
b) Veiligheidsmaatregelen
Dit zijn noch administratieve maatregelen (de rechter kan ze ook opleggen) noch een strafsanctie.
Het zijn vrijheidsbeperkende maatregelen, maar veronderstellen géén fout in hoofde van de persoon tot wie ze zijn gericht.
Ze hebben evenmin tot doel te straffen. Wat bij een veiligheidsmaatregel primeert is het algemeen belang waaronder wordt
verstaan de vrijwaring van de openbare orde, de rust en de veiligheid. De maatregelen zijn bedoeld om een gevaar of risico te
voorkomen of te verkleinen en kunnen dus ook mensen treffen die op geen enkele manier zelf aanleiding geven tot een risico.
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 36
van 36 2/08/2005

◊ de strafrechtelijke handhaving
Wordt het preventie-oogmerk door de bestuursrechtelijke handhaving niet of slechts nauwelijks bereikt, dan zal de
strafrechtelijke handhaving duidelijk op het voorplan moeten treden. Hierbij wordt het gestelde objectief een aangepaste
opsporing en bestraffing door het gerechtelijk apparaat. Onmiskenbaar vertoont dergelijk handhavingsvorm een repressieve
werking, al gaat er evenzeer een voorkomingseffect van uit.
De strafrechtelijke handhaving gaat ervan uit dat bepaalde maatschappelijke waarden en belangen zo waardevol worden
geacht dat ze juridisch moeten beschermd worden. Temeer omdat het bestuurlijk en burgerrechtelijk handhavingsmodel
niet altijd werkt.
Als elke veroorzaker van schade burgerrechtelijk aansprakelijk zou worden gesteld en verplicht de aangerichte schade te
vergoeden, zou dit voldoende zijn om de potentiële schadeveroorzaker ertoe te bewegen zich anders te gedragen.
In vele gevallen zal de schade echter verder reiken dan één geïndividualiseerd slachtoffer of zal het heel moeilijk zijn de
schade (ook die op lange termijn) te bewijzen, in het bijzonder het oorzakelijk verband. Het strafrecht heeft vooral een
ondersteunende betekenis voor regelingen van administratiefrechtelijke aard.
In de strafrechtelijke handhaving is er een strikt onderscheid tussen controle en opsporing .
Het eigenlijk opsporingsonderzoek (opsporen, vaststellen, bewijzen en voor de rechter brengen) gebeurt door de procureur
des Konings, hierin bijgestaan door algemene als bijzondere politiediensten.
De procureur des Konings kan na afloop van het opsporingsonderzoek de zaak zonder gevolg klasseren, een minnelijke
schikking voorstellen , onmiddellijk tot dagvaarding overgaan of een gerechtelijk onderzoek vorderen met tussenkomst van
een onderzoeksrechter.
Het klassieke strafrecht kent als hoofdstraffen gevangenisstraf en geldboete. Probleem is dat deze straffen in feite niet
gericht zijn op het herstel of de beëindiging van de handeling. Andere mogelijke straffen zijn bv. : veroordeling tot herstel in
natura, verbeurdverklaring, verwijdering en onttrekking van voorwerpen aan het maatschappelijk verkeer, ontneming van
het wederrechtelijk verkregen voordeel, publicatie van het vonnis
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 37
van 37 2/08/2005

9. reglementering op de inschrijving in de bevolking- en
vreemdelingenregisters.
◊ inschrijving in de bevolkingregisters
In beginsel worden alle Belgen, alsook die vreemdelingen die toegelaten of gemachtigd zijn om zich op ons grondgebied te
vestigen, ingeschreven in de bevolkingregisters van de gemeente waar zij hun hoofdverblijf hebben, ongeacht of zij er
aanwezig zijn dan wel tijdelijk afwezig zijn.
De hoofdverblijfplaats van een persoon is de plaats waar hij als alleenstaande gewoonlijk leeft of, als de persoon met andere
personen een gemeenschappelijke huishouding voert, de plaats waar de leden van een huishouden dat uit verscheidene
personen is samengesteld, gewoonlijk leven, ongeacht of die personen al dan niet door verwantschap verbonden zijn.
De bepaling van de hoofdverblijfplaats is gesteund op een feitelijke situatie, d.w.z. de vaststelling van een effectief verblijf in
een gemeente gedurende het grootste deel van het jaar. Deze vaststelling gebeurt op basis van verscheidene elementen, met
name de plaats waarheen de betrokkene gaat na zijn beroepsbezigheden, de plaats waar zijn kinderen naar school gaan, de
arbeidsplaats, het energieverbruik en de telefoonkosten, het gewone verblijf van de echtgenoot of van andere leden van het
huishouden.
◊ voorlopige inschrijving
Er mag geen enkel inschrijving in de bevolkingregister als hoofdverblijfplaats geweigerd worden louter omwille van
problemen inzake de veiligheid , de gezondheid of de ruimtelijke ordening. In zulke gevallen wordt de persoon voorlopig
ingeschreven. De gemeente moet in deze situaties bijzondere aandacht besteden aan de controle van de hoofdverblijfplaats.
De gemeente verwittigt betrokken persoon dat de inschrijving in de toekomst opnieuw in vraag kan gesteld worden en geen
verworven rechten creëert. De persoon moet een verklaring ondertekenen volgens welke hij ervan op de hoogte is dat hij er
zijn hoofdverblijfplaats niet mag vestigen. De gemeente wordt geacht een administratieve, respectievelijk gerechtelijke
procedure te starten om een einde te stellen aan de onregelmatige toestand van bewoning . Indien deze procedure niet
binnen de drie maanden is opgestart, wordt de inschrijving definitief. Eveneens wordt de inschrijving definitief als binnen de
drie jaren geen einde is gesteld aan de onregelmatige toestand.
◊ referentieadres
Personen die in een mobiele woning verblijven worden ingeschreven in de bevolkingregister van de gemeente waar zij ten
minste zes maanden per jaar verblijven op een vast adres.
Indien zij niet ten minste zes maanden per jaar op een vast adres verblijven, worden zij op hun aanvraag, door de gemeente
waar zij gewoonlijk vertoeven, ingeschreven op een referentieadres 26.
Onder referentieadres wordt verstaan: het adres van een natuurlijk persoon, die is ingeschreven in het bevolkingsregister
op de plaats waar hij zijn hoofdverblijfplaats heeft gevestigd en waar een persoon zonder verblijfplaats (bv. die verblijft in
een mobiele woning) is ingeschreven, met de toestemming van deze natuurlijk persoon.
26 Wet van 24.01.1997 houdende wijziging van de wet van 19.07.91 betreffende de bevolkingregister
KB van 21.02.1997 tot wijziging van het koninklijk besluit van 16.07.1992 betreffende de bevolkingregister.
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 38
van 38 2/08/2005

De natuurlijk persoon die op zijn adres de inschrijving van een persoon zonder verblijfplaats aanvaard, als referentieadres,
verbindt er zich toe daar alle voor die persoon bestemde post of alle administratieve documenten te laten toekomen. De
inschrijving wordt in voorkomend geval uitgebreid tot de gezinsleden .
10. Verkeersreglementering
◊ toepassingsveld wegcode 27
De wegcode geldt voor het verkeer op de openbare weg van voetgangers, van voertuigen, van
trek-, last- of rijdieren en van vee .
Onder voertuig wordt verstaan: elk middel van vervoer te land, alsmede alle verrijdbaar landbouw- of bedrijfsmaterieel. Een
aanhangwagen is elk voertuig dat bestemd is om door een ander te worden voortbewogen.
◊ hinderen van verkeer 28
Het is verboden het verkeer te hinderen of onveilig te maken door voorwerpen of stoffen op de openbare weg te werpen, te
plaatsen , achter te laten of te laten vallen, .., hetzij door er enige belemmering aan te brengen.
◊ parkeren 29
Het is verboden op de openbare weg motorvoertuigen die niet meer kunnen rijden en aanhangwagens langer dan
vierentwintig uur na elkaar te laten parkeren .
11. Ruimtelijke ordening
◊ bestemming van het terrein
a) structuurplanning
Het Vlaams, provinciaal of gemeentelijk structuurplan duidt het kader aan waarbinnen de gewenste ruimtelijke ontwikkeling
in de respectievelijke gebieden de komende jaren zullen plaatsvinden. Het structuurplan bestaat uit een bindend,
richtinggevend en informatief gedeelte.
In het Vlaams Structuurplan zijn de bepalingen gegroepeerd volgens vier structuurbepalende elementen: de stedelijke
gebieden, het buitengebied, concentratiegebieden voor economische activiteiten en bepalingen betreffende de
lijninfrastructuur.
27 wegenverkeerswet: Koninklijk Besluit van 16.03.68 tot coördinatie van de wetten betreffende de politie over het
wegverkeer (BS 27.03.68) , artikel 1 , artikel 2.13 en artikel 2.21
28 wegenverkeerswet, o.c. artikel 7.1.
29 wegenverkeerswet, o.c. artikel 27.5.1
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 39
van 39 2/08/2005

Op basis van de structuurplannen worden belangrijke ruimtelijke opties genomen, die hun weerslag zullen vinden in
wijzigingen van gewestplannen en opmaak van bijzondere plannen van aanleg. Structuurplannen van een lager niveau
richten zich naar deze van een hoger niveau.
b) gewestplan
Alle gewestplannen samen bestrijken heel Vlaanderen. Ze vormen een kleurrijke mozaïek, waarvan de kleuren aangeven of
je op deze of gene strook mag bouwen, een industriële bedrijvigheid mag uitoefenen, een woonwagenterrein mag vestigen.
Een gewestplan kan gewijzigd worden, maar dit vereist een lange procedure en openbaar onderzoek.
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 40
van 40 2/08/2005

c) ruimtelijke uitvoeringsplannen
In het nieuwe decreet op de ruimtelijke ordening wordt het stelsel van gewestplannen en gemeentelijke plannen van aanleg
vervangen door gewestelijke, provinciale en gemeentelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen (de zgn. RUP’s)
De uitvoeringsplannen hebben een verordend karakter en vormen de basis van het vergunningenbeleid. Ze kaderen in een
beleidsvisie: ze voeren de structuurplannen uit. De stedenbouwkundige voorschriften van de uitvoeringsplannen kunnen
betrekking hebben op bestemming, en inrichting maar ook – en dat is nieuw – op het beheer. De voorschriften kunnen
bovendien gefaseerd worden ingevoerd.
◊ stedenbouwkundige vergunning
a) verkavelingsvergunning
Het decreet betreffende de ruimtelijke ordening legt een vergunning op voor verkavelingen, dit wil zeggen het opdelen van
een groot terrein in verschillende percelen waarop dan woningen gebouwd worden. De eigenaar die wil overgaan tot de
gehele of gedeeltelijke verkoop van kavels moet beschikken over een verkavelingsvergunning.
b) stedenbouwkundige vergunning voor vaste constructies 30
Niemand mag zonder voorafgaande en schriftelijke vergunning van het college van burgemeester en schepenen bouwen, op
een grond één of meer vaste inrichtingen plaatsen, een bestaande vaste inrichting of bestaand bouwwerk afbreken,
herbouwen, verbouwen of uitbreiden, instandhoudings- of onderhoudswerken uitgezonderd.
Onder bouwen en plaatsen van vaste inrichtingen wordt verstaan: het oprichten van een gebouw of een constructie of het
plaatsen van een inrichting, zelfs uit niet-duurzame materialen, die in de grond is ingebouwd, aan de grond is bevestigd of
op de grond steun vindt ten behoeve van de stabiliteit, en bestemd is om ter plaatse te blijven staan, al kan zij ook uit elkaar
genomen of verplaatst worden.
c) stedenbouwkundige vergunning voor verplaatsbare inrichtingen die voor bewoning kunnen
worden gebruikt 31
Niemand mag zonder voorafgaande schriftelijke en uitdrukkelijke vergunning van het college van burgemeester en
schepenen een grond gewoonlijk gebruiken, aanleggen of inrichten voor het plaatsen van één of meer verplaatsbare
inrichtingen die voor bewoning kunnen worden gebruikt, zoals woonwagens, kampeerwagens, afgedankte voertuigen en
tenten.
Het gewoonlijk gebruik impliceert een aanwending die, indien ze niet ononderbroken hoeft te zijn, toch een zekere
regelmaat vertoont en een zekere tijd duurt . 32
♦ aanvraagprocedure voor een stedenbouwkundige vergunning 33
Voor het plaatsen van één of meer verplaatsbare inrichtingen die voor bewoning kunnen worden gebruikt zoals
woonwagens, kampeerwagens , afgedankte voertuigen of tenten volstaat een aanvraag op basis van een eenvoudige
dossiersamenstelling. Er is geen medewerking vereist van een architect.
30 decreet betreffende de ruimtelijke ordening, o.c. artikel 99, §1 1°
31 decreet betreffende de ruimtelijke ordening, gecoördineerd op 22.10.96, artikel 99 §1. 5°
32 VEKEMAN, Ruimtelijke Ordening en Stedenbouw, Antwerpen, Kluwer Rechtswetenschappen, 1983, pg.117
33 besluit van de Vlaamse regering, dd. 16.03.99 tot bepaling van de werken en de handelingen die vrijgesteld zijn
van ofwel de bemoeiing van de architect, ofwel van de bouwvergunning,
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 41
van 41 2/08/2005

WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 42
van 42 2/08/2005

Dit geldt ook voor o.m. volgende constructies. :
♦ verhardingen, wegen, opritten of parkeerplaatsen, het plaatsen van een bovengrondse gastank van max. 2000 liter
inhoud, afsluitingen met een maximumhoogte van 2,6m met uitzondering van betonplaten en betonblokken.
♦ een hok voor dieren met bijbehorende afrastering, een tuinhuisje, bergplaats, garage of carport, een veranda of overdekt
terras, op voorwaarde dat het een maximumoppervlakte heeft van 21m², een kroonlijsthoogte heeft van max. 2,5m en
een nokhoogte tot 3m. en aangebouwd zijn aan een vergund woongebouw of binnen een straal van 30 meter buiten de
uiterste grenzen van dat vergund woongebouw liggen
Voor sommige constructies is géén stedenbouwkundige vergunning nodig (maar misschien wel een vergunning van de
eigenaar !):
♦ de aanleg van een oprit of een tuinpad in de onmiddellijke omgeving van een vergunde woning
♦ een terras in de onmiddellijke omgeving van een vergunde woning met een maximum oppervlakte van 50 m², niet
gelegen in de voortuinstrook en min. 1 meter van de zijdelingse en achterste percelen
♦ een draadafsluiting van maximum 2 meter hoogte (niet in agrarisch gebied)
♦ een voortuinmuurtje in metselwerk met een hoogte van maximum 50 cm (niet in agrarisch gebied)
♦ een ijzeren poort met twee kolommen in metselwerk en een maximumhoogte van 2 meter (niet in agrarisch gebied)
♦ de plaatsing in de onmiddellijke omgeving (30m) van een vergund gebouw van maximum één houten tuinhuisje van
maximum 6 m² (een volière: 10m²), met een nokhoogte van 3 meter. Het tuinhuisje moet op min. 1 meter van de
perceelsgrens staan of aanleunen tegen een bestaande vergunde muur (bvb. tuinmuur of garagemuur). Het mag niet in
de voortuin staan.
♦ de plaatsing in de onmiddellijke omgeving (30m) van een vergund gebouw van tuinuitrustingen zoals barbecue,
siervijver, speeltoestellen enz.
12. Milieuwetgeving
◊ milieurecht
Binnen het milieurecht maakt men gewoonlijk een onderscheid tussen het milieuhygiënerecht en het milieu- of
natuurbeschermingsrecht. Het milieuhygiënerecht betreft de zorg voor de grote componenten van ons milieu, water, lucht
en bodem, dat wil zeggen het behoud en het herstel daarvan en het tegengaan van negatieve effecten op die componenten.
Zo ressorteert onder het milieuhygiënerecht het milieuvergunningsdecreet.
Daarnaast zijn er een aantal rechtsgebieden die bij het milieurecht aanleunen, zoals het ruimtelijk ordeningsrecht en het
veiligheidsrecht (arbeidsbescherming en Seveso-wet).
In het Vlaamse Gewest is het algemeen reglement voor de arbeidsbescherming (ARAB) voor het aspect milieuhinder
ondertussen vervangen door het milieuvergunningsdecreet.
De milieuwetgeving is vooral te situeren na 1980 : het afvalstoffendecreet (1981 en 1994) het milieuvergunningsdecreet
(1985), het bodemsaneringsdecreet (1995) . Minder van toepassing op woonwagenterreinen zijn: het decreet
grondwaterbeheer (1984), het bosdecreet (1990), het mestdecreet (1991, 1995 en 1999), het duinendecreet (1993) en het
natuurdecreet (1997).
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 43
van 43 2/08/2005

Als voornaamste uitvoeringsbesluiten hebben we:
♦ VLAREM I : het Vlaams reglement betreffende de milieuvergunning (1991)
♦ VLAREM II: het besluit algemene en sectorale bepalingen inzake milieuhygiëne (1995)
♦ VLAREBO: het Vlaams reglement betreffende de bodemsanering (1996)
♦ VLAREO: het Vlaams reglement inzake afvalvoorkoming- en beheer.
Als bron van milieurecht is er niet enkel de specifieke op milieu gerichte regelgeving, maar steunt het milieurecht ook op
bestaand recht of bouwt daarop verder:
♦ het burgerlijk recht dat de private belangen beschermt
♦ het strafrecht
Hierin treffen we slechts sporadisch bepalingen aan die aangewend kunnen worden ter bescherming van het
leefmilieu. Milieustrafrecht daarentegen bestaat uit strafbepalingen als onderdeel van het milieurecht.
♦ gemeentelijke en provinciale reglementen.
De Grondwet draagt de provincies en gemeenten de behartiging op van resp. de provinciale en gemeentelijke belangen.
Lokale overheden, gemeenten en provincies kunnen de milieuzorg wel tot hun taken rekenen en terzake reglementerend
optreden, in zoverre de hogere overheid op dat domein niet zelf regulerend is opgetreden.
◊ vergunningenstelsel hinderlijke inrichtingen
De vergunning is een individuele beslissing waarbij de overheid die daartoe bevoegd is een activiteit die hinderlijk is voor het
leefmilieu onder bepaalde voorwaarden toelaat.
De lijst van de als hinderlijk beschouwde inrichtingen is bij VLAREM I gevoegd. De inrichtingen zijn onderverdeeld in
rubrieken, de rubrieken zijn onderverdeeld in subrubrieken.
De inrichtingen zijn ingedeeld in drie klassen naargelang de aard en de belangrijkheid van de daaraan verbonden milieueffecten.
Voormelde lijst geeft de klasse van elke inrichting aan. De klasse bepaalt de vergunningsprocedure die van
toepassing is. Komen in het bedrijf meerdere hinderlijke inrichtingen of activiteiten voor dan is de inrichting met de hoogste
klasse bepalend voor de procedure die het bedrijf moet volgen.
In principe is de bestendige deputatie bevoegd voor de vergunningsaanvragen voor inrichtingen
klasse-1 .
Het college van burgemeester en schepenen is bevoegd voor de vergunningsaanvragen voor inrichtingen klasse-2 en voor
tijdelijke inrichtingen ongeacht de klasse waartoe ze behoren.
Voor vergunningsaanvragen van een openbaar bestuur of een door hen opgerichte instelling is de bestendige deputatie
bevoegd. Tegen de beslissing over de vergunning is administratief beroep mogelijk bij de hogere overheid.
Klasse-3 inrichtingen zijn niet onderworpen aan een vergunning, maar enkel aan een melding.
Het gaat om inrichtingen met een beperkte opslag of productie, met beperkte vermogens, of die algemeen genomen slechts
lichte hinder veroorzaken. De melding heeft een signaal- en controlefunctie. De bevoegde overheid voor de melding is het
college van burgemeester en schepenen van de gemeente van exploitatie. De melding gebeurt aan de hand van een
meldingsformulier. Er is een vereenvoudigde meldingsprocedure voor inrichtingen die onlosmakelijk verbonden zij met de
woonfunctie van een onroerend goed dat hoofdzakelijk wordt gebruikt voor bewoning, bvb. een stookolietank in een
woonhuis.
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 44
van 44 2/08/2005

Het college van burgemeester en schepenen neemt akte van de melding . De dag na datum van de melding mag de
exploitatie van de inrichting aanvangen of voortgezet worden overeenkomstig de gedane melding en overeenkomstig de
algemene of sectorale voorwaarden.
◊ milieuvoorwaarden voor inrichtingen zonder vergunning
Hier treden algemene regels in de plaats van een vergunning. Zonder dat daartoe enige melding of vergunning is vereist, zijn
in VLAREM II algemene voorschriften opgenomen voor onder meer kleinere particuliere stookolietanks, particuliere
verwarmingsinstallaties, de lozing van huishoudelijk afvalwater van woongelegenheden in openbare riolering, over
septische putten.
VLAREM II legt klasse-3 inrichtingen, die meldingsplichtig zijn, een aantal algemene en sectorale voorwaarden op.
Een algemene zorgplicht vinden we reeds terug in het milieuvergunningsdecreet en VLAREM I : ongeacht de verleende
vergunning moet de exploitant steeds de nodige maatregelen nemen om schade, hinder en zware ongevallen te voorkomen
en, om bij ongeval, de gevolgen ervan voor de mens en het leefmilieu zo beperkt mogelijk te houden.
De exploitant moet als normaal zorgvuldig persoon steeds de best beschikbare technieken (BBT) toepassen ter bescherming
van mens en milieu, en dit zowel bij de keuze vn de behandelingsmethodes op het niveau van de emissies, als bij de keuze
van bronbeperkende maatregelen.
Daarnaast is aan de exploitant ook opgelegd alle vereiste maatregelen te nemen tegen de risico’s en de gevolgen van brand
en ontploffing, en moet hij de onontbeerlijke voorzorgen nemen om de buurt niet te hinderen door uitwasemingen.
Een andere algemene verplichting betreft het beheer van afvalstoffen die regelmatig voor verwerking uit de inrichting
moeten worden afgevoerd.
Andere verplichtingen betreffen de opslag van gevaarlijke stoffen en de plicht om de toezichthoudende ambtenaren te
informeren over alle relevante gegevens van de inrichting.
◊ milieuvoorwaarden voor vergunningsplichtige inrichtingen
Algemene en sectorale voorwaarden , opgelegd door VLAREM II zijn regels die voor vergunningsplichtige inrichtingen
gelden naast de bijzondere voorwaarden die de bevoegde overheid heeft opgelegd in de vergunning.
a) algemene milieuvoorwaarden
De algemene voorwaarden die ook gelden voor niet vergunningsplichtige inrichtingen. (zie supra)
b) sectorale milieuvoorwaarden
Sectorale voorwaarden vallen niet samen met een bepaalde bedrijfssector en in een bedrijfssector kunnen verschillende
sectorale voorwaarden van toepassing zijn.
De sectorale voorwaarden omvatten normen omtrent de toelaatbare emissies, de constructie of de bedrijfsvoering. Ze
formuleren ook sectorale voorschriften, verbodsbepalingen en afstandsregels.
c) afwijkingen
Hetzij voor een bedrijfssector, hetzij voor een individuele inrichting kunnen afwijkingen voorzien worden van de algemene
regels die VLAREM II voor vergunde inrichtingen formuleert.
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 45
van 45 2/08/2005

13. Wooncode
◊ recht op menswaardig wonen
In artikel 3 van de wooncode wordt gesteld dat iedereen recht heeft op menswaardig wonen. Daartoe moet de beschikking
over een aangepaste woning, van goede kwaliteit, in een behoorlijke omgeving, tegen een betaalbare prijs en met
woonzekerheid worden bevorderd.
◊ omschrijving woning
Onder woning wordt verstaan: elk onroerend goed of het deel ervan dat hoofdzakelijk bestemd is voor de huisvesting van
een gezin of alleenstaande.
Goederen zijn onroerend, of uit hun aard, of door hun bestemming, of door het voorwerp waarop zij betrekking hebben. 34
Onroerend door bestemming zijn alle roerende voorwerpen die de eigenaar blijvend aan het erf verbonden heeft of door de
eigenaar daadwerkelijk ingeschakeld wordt bij de exploitatie van een van nature onroerend goed. De eigenaar wordt geacht
roerende voorwerpen blijvend aan zijn erf verbonden te hebben, wanneer zij daaraan met gips, kalk of cement zijn
bevestigd, of wanneer men deze voorwerpen niet kan losmaken zonder die zelf of het gedeelte van het erf waaraan zij
verbonden zijn, te breken of te beschadigen.
◊ sociale woonorganisaties
Het Vlaams woonbeleid schept de voorwaarden voor de verwezenlijking van het recht op menswaardig wonen. De Vlaamse
regering erkend sociale woonorganisaties om de realisatie ervan mogelijk te maken.
1° de Vlaamse huisvestingsmaatschappij , ook VHM genoemd, en de sociale huisvestingsmaatschappijen zijn de
bevoorrechte uitvoerders van het Vlaamse woonbeleid.
2° de cooperatieve vennootschap ‘Vlaams Woningsfonds van de Grote Gezinnen’ , ook VWF genoemd, moet in zijn
activiteiten voorrang geven aan de woonbehoeften van woonbehoeftige grote gezinnen.
3° de erkende huurdiensten behartigen de belangen van de meest behoeftige gezinnen en alleenstaanden op de privéhuurwoningmarkt
4° de sociale verhuurkantoren hebben als taak het inschakelen van privé-huurwoningen voor de huisvesting van
woonbehoeftige gezinnen en alleenstaanden. In het bijzonder huren ze met dit doel woningen op de private
huurwoningmarkt om ze aan de woonbehoeftige gezinnen en alleenstaanden onder te verhuren en ontwikkelen ze
initiatieven op het vlak van de woonbegeleiding om hun huurders in de praktijk vertrouwd te maken met de rechten
en plichten als huurder.
De sociale organisaties streven de realisatie van het recht op wonen na door hun activiteiten in te passen in de bijzondere
doelstellingen van de Vlaamse wooncode. Ze voeren alle verrichtingen uit die uitdrukkelijk verband houden met hun
opdracht en met de andere aspecten van het sociale woonbeleid, waaraan ze krachtens een decreet of een besluit van de
Vlaamse regering moeten of kunnen meewerken. 35
34 Burgerlijk Wetboek, art. 517
35 decreet houdende de Vlaamse wooncode, d.d. 09.07.1997, artikel 25
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 46
van 46 2/08/2005

WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 47
van 47 2/08/2005

◊ kwaliteitsnormen
De wooncode bepaalt dat elke woning aan bepaalde minimale kwaliteitsnormen moet voldoen. Deze normen situeren zich
onder meer op het vlak van de oppervlakte van de woning, de sanitaire voorzieningen, de stabiliteit, de verwarming enz..
De Vlaamse regering bepaalt de criteria en de procedure om de conformiteit van de woning met deze vereisten en de
mogelijkheid om de eventuele tekortkomingen via renovatie-, verbeterings- of aanpassingswerkzaamheden te verhelpen,
vast te stellen. Bij de bepaling van deze vereisten en normen kan de Vlaamse regering rekening houden met specifieke
woonvormen en met de situatie van specifieke bewonersgroepen.
Door een besluit van de Vlaamse Regering in 1998 36 worden een eerste reeks maatregelen ingesteld om de kwaliteit beter te
kunnen bewaken en verbeteren. De reglementering viseert vooral ongeschikte woningen, onbewoonbare woningen en
huurwoningen.
0ok de federale regering heeft kwaliteitsnormen opgesteld voor een onroerend goed dat als hoofdverblijfplaats wordt
verhuurd. 37
14.Openluchtrecreatieve verblijven en weekeindverblijfparken.
◊ openluchtrecreatieve verblijven
Het decreet op de openluchtrecreatieve verblijven (de zgn. kampeerwet) gebruikt niet langer de algemeen gangbare termen
“kamperen” en “kampeerterrein”, maar wel de eerder ongebruikelijke begrippen “openluchtrecreatieve verblijven” en
“terreinen voor openluchtrecreatieve verblijven”. Uit de toelichting van de minister blijkt dat bewust voor deze begrippen is
gekozen omdat het decreet beoogt “een wettelijk kader te scheppen voor zowel de kampeerterreinen, de verblijfsparken als
de zogenaamde vakantiedorpen”.
a) openluchtrecreatief verblijf.
Onder dit begrip wordt begrepen 38:
♦ de “mobiele” verblijfsvormen :
de tenten, caravans, mobilhomes, kampeerauto’s of iedere andere verblijfsvorm die
- niet ontworpen zijn om als vaste woonplaats te dienen of niet als dusdanig wordt gebruikt
waarvoor geen (bouw)vergunning overeenkomstig artikel 42 van de stedenbouwwet is
vereist.
♦ de “vaste” constructies:
36 besluit van de Vlaamse regering ‘ betreffende de kwaliteitsbewaking, het recht op voorkoop en het sociaal be
heersrecht op woningen’ (dd. 6.10.98, BS. 30.10.98)
37 KB tot vaststelling van de voorwaarden waaraan ten minste voldaan moet zijn wil een onroerend goed dat wordt
verhuurd als hoofdverblijfplaats in overeenstemming is met de elementaire vereisten inzake veiligheid,
gezondheid en bewoonbaarheid.
38 decreet op de openluchtrecreatieve verblijven, d. 3.03.1993, artikel 1, §1
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 48
van 48 2/08/2005

de chalets, bungalows, huisjes, paviljoenen of iedere andere verblijfsvorm die
- niet ontworpen zijn om als vaste woonplaats te dienen of niet als dusdanig gebruikt wordt
- waarvoor een (bouw)vergunning overeenkomstig artikel 42 van de stedenbouwwet is vereist
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 49
van 49 2/08/2005

) terrein voor openluchtrecreatief verblijf
Dit is ieder terrein waarop ten minste drie openluchtrecreatieve verblijven staan of kunnen staan en dat ingericht is met het
oog op of bestemd voor het openluchtrecreatief verblijven.
Het uitvoeringsbesluit 39 maakt onderscheid tussen kampeerterrein, kampeerverblijfpark, vakantiepark en een toeristische
kampeerplaats.
c) kamperen
Kamperen is het als overnachtingsgelegenheid gebruiken van de voornoemde “mobiele openluchtrecreatieve verblijven”
voor vakantie en recreatie door andere personen dan kermisexploitanten of nomaden die als dusdanig handelen
◊ de weekeindverblijfparken 40
a) een weekeindverblijfpark :
Een weekeindverblijfpark is een geheel van percelen begrepen in een voor de plaatsing van weekeindverblijven bestemde
verkaveling. Ieder perceel waarop een weekeindverblijf kan worden gebouwd kent derhalve een privatieve “eigenaar”,
minstens houder van het bouwrecht erop.
b) een weekeindverblijf
Weekeindverblijven zijn de volgende vaste of verplaatsbare verblijven, bedoeld in art.42 van de Stedenbouwwet, die op de
grond een oppervlakte beslaan van ten hoogste 60 m²:
♦ caravan, woonaanhangwagen of een ander soortgelijk verblijf
♦ chalet, bungalow, huisje paviljoen of een ander soortgelijk verblijf.
Hieruit blijkt derhalve dat in een weekeindverblijfpark vergunde of te vergunnen bouwwerken thuishoren, i.t.t. bv. een
kampeerverblijfpark, waar enkel niet-vergunningsplichtige verblijven thuishoren.
15. Rechten van de mens
◊ Universele Verklaring van de Rechten van de Mens
Na de tweede wereldoorlog is in de wereldgemeenschap een nieuw politiek streven ontstaan om een duurzame vrede te
verzekeren aan de mensheid als geheel en bescherming tegen willekeur en onderdrukking aan het individu.
Op 10.12.1948 nam de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties de Universele Verklaring van de Rechten van de
Mens aan. Met het aannemen van de Verklaring gaven de Verenigde Naties de idealen aan waarnaar de internationale
gemeenschap zou moeten streven. Het was in die tijd echter niet mogelijk een mechanisme voor de naleving in de stellen.
39 besluit van de Vlaamse regering van 23.02.95 betreffende de exploitatie van de terreinen voor openluchtrecrea-
tieve verblijven, art.1
40 Koninklijk Besluit van 30.10.1973 betreffende de weekeindverblijfparken.
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 50
van 50 2/08/2005

WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 51
van 51 2/08/2005

◊ Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens
Uit de overtuiging van de noodzaak dat een nieuw Europa moest worden gebouwd op basis van grotere eenheid en
onderling begrip werd in mei 1949 de Raad van Europa opgericht, de eerste Europese politieke instelling. Zijn doel is ‘een
grotere eenheid te bewerkstelligen tussen zijn Leden ten einde de idealen en grondbeginselen die hun gemeenschappelijk
erfdeel zijn te beschermen en te verwezenlijken en hun sociale en economische vooruitgang te bevorderen.’
Een andere doel van doorslaggevend belang is om bij te dragen tot het ‘handhaven en verwezenlijken van de rechten van de
mens en fundamentele vrijheden’.
Daartoe kwamen op 4.11.1950 de ministers van 15 Europese landen in Rome bijeen en ondertekenden het Europees
Verdrag voor de Rechten van de Mens.
Technische gesproken is het Europees Verdrag een internationaal verdrag, een overeenkomst waarbij staten jegens elkaar
bepaalde verplichtingen aangaan. Maar in dit geval hebben deze verplichtingen de bijzonderheid dat zij vooral bestaan uit
de erkenning van bepaalde rechten van de enkeling. De bepalingen van het verdrag maken het mogelijk voor een persoon
die meent dat zijn rechten geschonden zijn, een procedure voor verhaal aan te spannen voor de Europese instanties voor de
Rechten van de Mens in Straatsburg, tegen de regering die hij daarvoor verantwoordelijk acht. De regeringen zijn verplicht
erop toe te zien dat diegenen die zich onder hun rechtsmacht bevinden (bv. ingezetenen en buitenlanders op bezoek)
bescherming van hun rechten en vrijheden onder het verdrag genieten.
In sommige landen, waaronder België, is het Verdrag een deel van het nationale recht geworden, zodat iedereen zich met
een klacht of beroep, rechtstreeks op de verdragsbepalingen gebaseerd, tot een nationale rechter of andere instantie kan
wenden.
Zaken kunnen eerst dan bij de instanties in Straatsburg aanhangig gemaakt worden, als alle nationale rechtsmiddelen zijn
uitgeput.
Sedert het sluiten van het Verdrag zijn er nieuwe rechten en verplichtingen aan toegevoegd in de vorm van zogenaamde
Protocollen. De staten hebben de vrije keus al dan niet toe te treden, maar in de praktijk zijn de meeste Protocollen op
ruime schaal aanvaard.
Welke rechten worden beschermd ?
♦ het recht op leven, op vrijheid en persoonlijke veiligheid en op eerlijke rechtspraak
♦ eerbiediging van het privé- en familieleven, woning en briefwisseling
♦ vrijheid van gedachte, geweten en godsdienst
♦ vrijheid van meningsuiting (w.o. persvrijheid)
♦ vrijheid van vreedzame vergadering en vereniging
♦ recht op hoger beroep
♦ recht te huwen en een gezin te stichten
♦ gelijke rechten en verantwoordelijkheden voor echtgenoten
♦ recht op vreedzaam genot van eigendom
♦ bepaalde onderwijsrechten
♦ bepaalde rechten bij verkiezingen
♦ bewegingsvrijheid en vrijheid in het kiezen van een woonplaats
♦ vrijheid een land te verlaten, met inbegrip van het eigen land.
Verdere rechten worden gegarandeerd door het verbod van:
♦ foltering en onmenselijke of vernederende behandelingen of straf
♦ de doodstraf (6 e protocol)
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 52
van 52 2/08/2005

♦ slavernij, dienstbaarheid en dwangarbeid
♦ strafbepalingen met terugwerkende kracht
♦ discriminatie in het genot van rechten en vrijheden gewaarborgd door het verdrag
♦ uitwijzing van een onderdaan uit eigen land of hem het betreden daarvan te beletten, collectieve uitwijzing van
vreemdelingen.
De meeste van deze rechten kunnen niet onbeperkt uitgeoefend worden en beperkingen kunnen noodzakelijk zijn in het
belang van ‘s lands veiligheid of de openbare orde, om de economische welvaart van het land, de volksgezondheid en de
moraal te beschermen, om de rechten en vrijheden van anderen te waarborgen of om wanorde of misdaad te voorkomen.
Een land kan op bepaalde voorwaarden zijn verplichtingen opschorten in tijd van oorlog of in een andere algemene
noodtoestand. Echter niet wat betreft eerbiediging van het recht op leven en het verbod van foltering, doodstraf, slavernij
en strafbepalingen met terugwerkende kracht
De Europese Commissie voor de Rechten van de Mens heeft tot taak om klachten over vermeende schending van het
verdrag te onderzoeken, de feiten vast te stellen en te streven naar een minnelijke schikking. Het Europees Hof voor de
Rechten van de Mens moet uitspraak doen in zaken waar de Commissie geen minnelijke schikking heeft tot stand kunnen
brengen en die aan het Hof zijn voorgelegd door de Commissie of door een betrokken Staat.
16. Gelijkheidsbeginsel
De Belgen zijn gelijk voor de wet . Het genot van de rechten en vrijheden aan de Belgen toegekend moet zonder
discriminatie verzekerd worden 41.
In vele arresten heeft het Hof van Cassatie beslist dat bedoelde regel inhoudt dat al diegenen die in dezelfde toestand
verkeren op dezelfde wijze moeten behandeld worden, maar dit niet uitsluit dat onderscheid wordt gemaakt naar bepaalde
categorieën van personen, op voorwaarde dat dit onderscheid niet willekeurig is, d.w.z. , dat het kan worden verantwoord.
Er mag geen verschillend stelsel worden toegepast op personen die zich in eenzelfde algemene, objectieve en onpersoonlijke
toestand bevinden.
In een algemene politieverordening mogen geen afwijkingen worden toegestaan, wel mag de mogelijkheid voorzien worden
af te wijken door de burgemeester. De burgemeester mag slechts afwijken indien voorzien en indien de afwijkingen niet
arbitrair worden toegekend.
17. Bestraffing van bepaalde door racisme of xenofobie
ingegeven daden.
De antiracismewet 42 stelt niet discriminatie op zich strafbaar, maar enkel discriminatie om bepaalde redenen, met name:
ras, huidskleur, afstamming, afkomst of nationaliteit. Buiten de wet vallen: religieuze of godsdienstige overtuiging, seksuele
geaardheid, taal, vermogen, politieke overtuiging en geslacht.
41 Grondwet, artikel 6
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 53
van 53 2/08/2005

De antiracismewet bestraft enerzijds woorden of intenties en anderzijds daden of handelingen. Wat de woorden en intenties
betreft , gaat het alleen om uitlatingen die aanzetten (aansporen) tot discriminatie en die in het openbaar gebeuren of
uitlatingen waardoor je publiciteit geeft aan je bedoeling om te discrimineren en die in het openbaar gebeuren.
42 wet van 30.07.81 tot bestraffing van bepaalde door racisme en xenofobie ingegeven daden (BS 8.08.81)
en wet van 12.04.94 houdende wijziging van de wet van 30.07.81 tot bestraffing van bepaalde door racisme en
xenofobie ingegeven daden (BS 14.05.94)
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 54
van 54 2/08/2005

Wat daden of handelingen betreft gaat het enerzijds om het discrimineren bij de levering van een goed of dienst, in de
arbeidssfeer en bij de ambtsuitoefening door een ambtenaar en anderzijds om het behoren tot of medewerking verlenen aan
een groep of vereniging die kennelijk en herhaaldelijk in het openbaar discriminatie of segregatie bedrijft of verkondigt.
Een bijzonder kenmerk van de antiracismewet is dat de parketten en het slachtoffer niet de enigen zijn die in rechte kunnen
optreden opdat de strafrechter de antiracismewet zou toepassen. Sinds 1993 kan het Centrum voor gelijkheid van kansen en
voor racismebestrijding in rechte optreden 43
Daarnaast kunnen instellingen van openbaar nut en verenigingen die op de dag van de feiten vijf jaar rechtspersoonlijkheid
bezitten en die zich statutair tot doel hebben gesteld de mensenrechten te verdedigen of rassendiscriminatie te bestrijden in
rechte optreden in alle rechtsgeschillen waartoe de toepassing van deze wet aanleiding kan geven. De organisaties kunnen
pas in rechte optreden indien het slachtoffer hiertoe de toestemming heeft gegeven.
18. Vergaderen in openlucht
De Belgen hebben het recht vreedzaam en ongewapend te vergaderen, mits zij zich gedragen naar de wetten, die het
uitoefenen van dit recht kunnen regelen, zonder het echter aan een voorafgaand verlof te onderwerpen.
Wel kunnen openbare vergaderingen onderworpen worden aan preventieve maatregelen van administratieve politie.
Gemeentelijke reglementen kunnen voorzorgen treffen inzake veiligheid en gezondheid. De rechtspraak en rechtsleer stelt
dat de bevoegde overheid het recht heeft een vergadering te verbieden, niet alleen wanneer de openbare orde wordt
verstoord, maar ook wanneer deze orde gewoonweg wordt bedreigd. De bevoegde overheden moeten ten aanzien van de
samenscholingen in open lucht (openbare weg of een niet afgesloten ruimte en niet overdekte ruimte waar het publiek vrije
toegang heeft) alle maatregelen uitvaardigen die ze noodzakelijk achten om het behoud van de openbare veiligheid, rust of
gezondheid te verzekeren. In heel wat gemeenten wordt een voorafgaande vergunning vereist. 44
19. Onschendbaarheid van eigendom
Niemand kan van zijn eigendom worden ontzet dan te algemenen nutte, in de gevallen en op de wijze bij de wet bepaald en
tegen billijke en voorafgaande schadeloosstelling. 45
Eigendom is het recht om op de meest volstrekte wijze van een zaak het genot te hebben en daarover te beschikken, mits
men er geen gebruik van maakt dat strijdig is met de wetten of met de verordeningen 46
43 Wet van 15.02.93 tot oprichting van een Centrum voor gelijkheid van kansen en racismebestrijding (BS 19.02.93)
44 J.M. LEBOUTTE, o.c. , pg. 31
45 Burgerlijk Wetboek, artikel 544
46 Grondwet, artikel 19
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 55
van 55 2/08/2005

20. Kadastraal Inkomen
Een stacaravan is een gebouw, waarop onroerende voorheffing dient te worden betaald. Het begrip ‘gebouw’ wordt immers
ruim opgevat: wat aan de grond vastzit ten behoeve van de stabiliteit en wat bedoeld is om ter plaatse te blijven, is een
gebouw. 47
47 Hof van Beroep Gent , maart/april 2000
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 56
van 56 2/08/2005

BIJLAGE 2.
VLAAMS STANDPLAATSENBELEID
1. Vlaamse overheid
Binnen de Vlaamse regering is de Minister van Welzijn bevoegd voor het minderhedenbeleid.
Binnen de Administratie van de Vlaamse Gemeenschap is de Administratie Gezin en Maatschappelijk Welzijn, Afdeling
Algemeen Welzijnswerk bevoegd voor het minderhedenbeleid.
Vanuit een bekommernis om het woonwagenterreinenbeleid te optimaliseren is begin 1997, op vraag van de Vlaamse
regering en initiatief van de Vlaamse minister van Welzijn de Vlaamse Woonwagencommissie (VWWC) opgericht. Hiermee
gaf de Vlaamse overheid uitvoering aan project 7 uit het strategisch plan voor het Vlaamse minderhedenbeleid, dd. 1996,
met het oog op het creëren van voldoende duurzame en aangepaste woonwagenterreinen. In de Vlaamse
Woonwagencommissie zitten afgevaardigden van de ministers van Welzijn, Ruimtelijke Ordening en Huisvesting,
afgevaardigden van de administraties terzake, van de Vlaamse Huisvestingsmaatschappij, het Vlaams Woningfonds, de
Vereniging van Vlaamse Provincies, de Vlaamse Verenging van Steden en Gemeenten, het Vlaams Centrum
Woonwagenwerk (Vlaams Minderhedencentrum) en de woonwagenbewoners zelf.
Het minderhedenbeleid van de verschillende administratieve departementen wordt gecoördineerd in de
Interdepartementale Commissie voor Etnisch-Culturele Minderheden (ICEM).
2. Subsidiëring van woonwagenterreinen
Het eerste subsidiebesluit dat aan openbare besturen een subsidie verleent bij de inrichting van een woonwagenterrein
dateert van 29.06.83. Waar de subsidie oorspronkelijk 60% van de kostprijs van de verwerving, inrichting of uitbreiding van
het woonwagenterrein betrof, werd deze in 1990 tijdelijk verhoogd tot 90% In 1994 werd deze verhoging voor onbepaalde
tijd vastgelegd.
Uit de studie van Mens & Ruimte 48 blijkt dat de kwaliteit van de woonwagenterreinen gevoelig hoger ligt voor deze
terreinen die met een 90% subsidiëring werden aangelegd. De procedure voor de subsidiëring werd vastgelegd in het
ministerieel besluit van 12.12.83. 49
48 Mens & Ruimte : ‘Evaluatie van bestaande woonwagenterreinen en evoluties in de w oonvorm’, 19.12.97
49 Ministerieel besluit van 12.12.83 houdende vaststelling van de procedure inzake de betoelaging van de verwerving,
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 57
van 57 2/08/2005

Voor 1998 was een bedrag van 20,1 miljoen BF vastgelegd. Voor het begrotingsjaar 1999 en 2000 werd een bedrag
voorzien van 45.4 miljoen BF. Aanvragen voor subsidiëring in dit kader worden behandeld door de afdeling Algemeen
Welzijnsbeleid en de afdeling Gesubsidieerde Infrastructuur.
De Vlaamse regering gaf in december 1998 opdracht aan de Vlaamse Woonwagencommissie het subsidiereglement aan te
passen rekening houdende met de reflecties, richtlijnen en berekeningen weergegeven in het verslag van de Vlaamse
Woonwagencommissie, dd. 15.10.98.
In het besluit van de Vlaamse regering, dd. 12 mei 2000 houdende de subsidiëring van de verwerving, de inrichting, de
renovatie en de uitbreiding van woonwagenterreinen voor woonwagenbewoners worden de begunstigden van de subsidie
(gemeenten, OCMW’s, provinciebestuur ) uitgebreid met de Vlaamse Gemeenschapscommissie , de Vlaamse
Huisvestingsmaatschappij en de door haar erkende sociale huisvestingsmaatschappijen. Anderzijds wordt de procedure om
subsidies te bekomen aangepast aan de algemene regeling van de Vlaamse gemeenschap. Tevens wordt in het besluit
rekening gehouden met de richtinggevende bepalingen inzake lokalisering , inrichting en beheer van woonwagenterreinen ,
zoals goedgekeurd door de Vlaamse regering op 19.12.1998 (zie infra).
3. Vlaams Minderhedendecreet
In het decreet inzake het beleid ten aanzien van etnisch-culturele minderheden bepaalt de Vlaamse regering haar
doelstellingen, uitgangspunten, opdrachten en organisatie van het minderhedenbeleid.
In het bijzonder richt het minderhedenbeleid zich op allochtonen, vluchtelingen en woonwagenbewoners.
Het Vlaams minderhedenbeleid is een driesporenbeleid:
1° een emancipatiebeleid gericht op de integratie van de doelgroepen
2° een onthaalbeleid, gericht op het wegwijs maken en stimuleren van nieuwkomers om deel te nemen aan onze samenleving
3° een opvangbeleid, prioritair gevoerd op de beleidsdomeinen welzijn, gezondheidszorg en onderwijs en gericht op de opvang
en oriëntering van de doelgroep.
Het Vlaamse minderhedenbeleid gaat uit van een coördinatie van het beleid, van de organisatie van een inclusief beleid en
van het betrekken van de doelgroepen en hun organisaties.
♦ Ter ondersteuning van de categoriale sector erkent de Vlaamse regering het Vlaams Minderhedencentrum als
ondersteuningscentrum. Het heeft tot taak bij te dragen tot de uitvoering, de ondersteuning en de voortgangsbewaking
van het minderhedenbeleid voor wat betreft hun doelgroep.
♦ De Vlaamse regering erkent vijf provinciale integratiecentra , waaraan toegevoegd telkens een cel voor
vluchtelingenwerk en voor woonwagenwerk. Zij hebben als opdracht ertoe bij te dragen dat, binnen de provincie, het
provinciebestuur en de lokale besturen en andere relevante beleidsinstanties een gecoördineerd en inclusief
minderhedenbeleid voeren in overleg met de doelgroepen en hun organisaties.
inrichting en uitbreiding van woonwagenterreinen (BS 28.01.84)
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 58
van 58 2/08/2005

♦ Op lokaal niveau erkent de Vlaamse regering twee integratiecentra (in Gent en Aalst), lokale (gemeentelijke)
integratiediensten en lokale steunpunten. De lokale besturen zijn verantwoordelijk voor de uitwerking , de coördinatie
en de uitvoering van het inclusieve beleid en voor het betrekken van de doelgroepen bij dit beleid. De integratiecentra
en de steunpunten dienen dit beleid te analyseren, te evalueren, te ondersteunen en te stimuleren, in samenwerking met
de doelgroepen en de lokale actoren.
BIJLAGE 3.
BASISGEGEVENS WOONWAGENBEVOLKING
Woonwagenbewoners zijn personen met een nomadische cultuur die zich legaal in België bevinden en die traditioneel in
een woonwagen wonen of gewoond hebben, in het bijzonder de autochtone voyageurs en de zigeuners en degenen die met
deze personen samenleven of er in de eerste graad van afstammen (minderhedendecreet, artikel 2,3°).
Een 750-tal woonwagengezinnen (ongeveer drieduizend personen) woont in een woonwagen . Daarnaast woont een groot
aantal voyageurs of zigeuners in huizen zonder afstand te doen van hun eigen cultuur en met al dan niet de wens terug in
een woonwagen te gaan leven. De laatste jaren is de toestroom van Oost-Europese zigeuners in Vlaanderen sterk
toegenomen. Hun aantal in Vlaanderen en Brussel wordt op 10.000 geschat (bron: Vlaams Centrum Woonwagenwerk).
De meeste Oost-Europese zigeuners leven in de illegaliteit. Zij komen wel vaak als asielzoeker binnen.
De woonwagengezinnen die hoofdzakelijk in Vlaanderen verblijven zijn in de Belgische bevolkings- of
vreemdelingenregisters ingeschreven, hetzij op de plaats waar zij langer dan zes maanden per jaar staan, hetzij op een
referentieadres indien zij rondtrekken. Buitenlandse rondtrekkenden zijn in hun land van herkomst ingeschreven.
De gemeenschappelijke eigenheid van voyageurs en zigeuners is in de eerste plaats te vinden op het culturele vlak. Zo
ervaren zigeuners en voyageurs zichzelf als een zelfstandig volk dat leeft en zich ontwikkelt binnen maar los van de
meerderheidscultuur rondom hen. Een typisch kenmerk van de nomadische cultuur is het onderscheid tussen wij
(zigeuners, voyageurs) en zij (de burgers). Kenmerkend is ook dat er weinig gepland wordt op lange termijn .
Woonwagenbewoners hebben geleerd dat ze weinig greep hebben op hun –steeds wisselende- omgeving. Het komt erop
aan de omgeving goed te observeren, te onderhandelen en de grenzen af te tasten. Het familieleven is de basis en het
vangnet. Hun leven, werken en wonen vormen een eenheid. Vandaar dat de opdeling van de levenssferen in de
burgermaatschappij (school, werk, thuis, ontspanning, godsdienst, ...) weinig aansluiting vindt bij hun leefwereld. Op het
vlak van gezondheid vb. zal men er sterk op vertrouwen het geluk te hebben van gezond te blijven, terwijl preventieve
zorgen minder aandacht krijgen. Een ander typisch kenmerk is het begaan zijn met zuiverheid, zowel moreel als fysiek. Dit
uit zich o.m. in zeer propere woonwagens, nauwgezette voedselbereiding enz. Nog een ander kenmerk van voyageurs en
zigeuners is hun allround vakmanschap. Als een beroep vandaag niet meer loont schakelen ze morgen over op een ander.
Opvallend hierbij is dat zij zich nestelen in de zogenaamde niches van de economie. Uit werken gaan trekt hen hoegenaamd
niet aan, zelfstandige arbeid des te meer. Belangrijk is hierbij te vermelden dat deze cultuurtrekken gedeeld worden door alle
zigeuners ter wereld.
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 59
van 59 2/08/2005

De eigen culturele kenmerken van de woonwagenbevolking leiden er toe dat woonwagenbewoners een kwetsbare groep
zijn. Wanneer men vb. de inkomensstructuur analyseert van de woonwagenbevolking die in Vlaanderen in een woonwagen
verblijft, dan ziet men het volgende (bron: VWC):
− Inkomen
zelfstandige arbeid
uit 26,7 %
− inkomen uit loonarbeid 14,7 %
− vervangingsinkomen 52,9 %
− ander inkomen
5,7 %
De loon- en zelfstandige arbeid is ongeschoold of laaggeschoold. Loonarbeid is meestal van tijdelijke aard en wordt vooral
door jongere woonwagenbewoners uitgeoefend. De zelfstandige arbeid is verbonden met traditionele beroepen:
schroothandel, handel in tweedehandse auto’s, leurhandel, stoelenmatten, straatmuzikant, messenslijper, … De
vervangingsinkomens zijn werkloosheid, bestaansminimum, invaliditeit en pensioen. Als pensioen geldt in regel het
gewaarborgd minimumpensioen. Opmerkelijk is ook dat het aantal pensioengerechtigden bij de woonwagenbevolking in
verhouding veel lager ligt dan bij de Vlaamse bevolking. Dit heeft te maken met het feit dat de levensverwachting bij de
vrouwen 14 jaar lager en bij de mannen zelfs 20 jaar lager ligt dan bij de Vlaamse bevolking !
Woonwagengezinnen met een laag inkomen of vervangingsinkomen krijgen een reductie of vrijstelling op o.a. het kijk-
en luistergeld, provinciale en gemeentelijke rioleringsbelastingen en dergelijke. De meeste woonwagengezinnen
hebben recht op een studiebeurs voor hun kind(eren). Talrijke woonwagengezinnen vragen de sociale toelagen of
verminderingen waar zij recht op hebben evenwel niet aan omwille van onwetendheid of analfabetisme.
WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 60
van 60 2/08/2005

WETGEVING EN REGLEMENTERING TOEPASBAAR OP WOONWAGENTERREINENPagina 61
van 61 2/08/2005