'CAW's en vrijwillige terugkeer' - Kruispunt Migratie-Integratie

5. Vrijwillige terugkeer: naar een structurele inbedding?
Als besluit van de bevraging formuleerden we nog een aantal fundamentele vragen aan de hulpverleners.
Zou het opnemen van het aanbod vrijwillige terugkeer een meerwaarde betekenen binnen het
hulpverleningsaanbod van een CAW?
Moet het structureel deel gaan uitmaken van de dienstverlening van een CAW?
Zou, met andere woorden, elk CAW REAB-partner moeten worden?
Hulpverleners stellen dat vrijwillige terugkeer moet besproken en aangeboden worden op plaatsen waar de
doelgroepen zich bevinden of langskomen (gemeenten, OCMW, LOI, opvangcentra, CAW‟s…); „dan
weten ze al dat het bestaat en wordt het minder een taboe‟. Men bedenkt wel dat binnen de context van een
overheidsgebonden voorziening (vb: OCMW‟s, opvangcentra) de notie ‘vrijwilligheid’ misschien minder
gegarandeerd is.
Een CAW ziet soms ook maar een fractie van de doelgroep. Het zou ook geen zin hebben om vrijwillige
terugkeer aan te bieden wanneer een CAW niet met de doelgroepen in contact komt.
Vrijwillige terugkeer moet steeds een onderdeel van een bredere oriëntatie zijn, en steeds ingebed zijn in
een uitgebreid aanbod waar de doelgroep op afkomt.
Men kan CAW‟s niet verplichten om vrijwillige terugkeer aan te bieden, maar ze beschikken hiervoor wel
over een aantal troeven:
de geografische spreiding
de laagdrempeligheid van het hulpverleningsaanbod
de deskundigheid bij de begeleiding
Wat volgt is een ruim overzicht van troeven en knelpunten voor wat betreft de structurele inbedding van het
aanbod vrijwillige terugkeer bij CAW‟s.
1. Troeven
EXPERTISE
CAW‟s die REAB-partner zijn, zijn gespecialiseerd in de materie
De aanwezigheid van een „terugkeerspecialist‟ in het team zorgt voor het opbouwen, bewaren en
doorgeven van de expertise binnen het CAW
SPREIDING, NETWERK EN TOEGANKELIJKHEID
De grote regionale spreiding van CAW‟s en hun deelwerkingen/vestigingsplaatsen zorgt voor een
grote bekendheid en toegankelijkheid
CAW‟s beschikken over een zeer laagdrempelig hulpverleningsaanbod en methodieken
(deelwerkingen onthaal, inloophuis)
CAW‟s functioneren binnen een breed netwerk (formeel en informeel) van andere diensten en
voorzieningen, die ook met de doelgroep in contact komen (dispatching en toeleidingsmogelijkheden
– opvang en financiële ondersteuning)
NEUTRALITEIT – BEMIDDELENDE ROL
Een CAW is onafhankelijk en kan „neutraliteit‟ waarmaken
Beroep doen op de dienstverlening heeft een grote graad van vrijblijvendheid (veiligheid voor de
cliënt, geen voorwaarden qua statuut… )
CAW kan de rol van bemiddelaar opnemen: tussen cliënten en de overheid…
KWALITEITSVOLLE BEGELEIDING
Er is aandacht voor het kwaliteitsvol omgaan met mensen, zelfs wanneer de rol van de hulpverlener
eerder beperkt blijft tot het „ambtelijke‟ aspect (zoals bij het invullen van een REAB-dossier).
Er is binnen een CAW ruimte en tijd voor het bespreekbaar maken van gevoelens en ambivalenties
die bij het thema „terugkeer‟ komen kijken (psychosociale aspecten van begeleiding).
Er wordt in de begeleiding veel belang gehecht aan de vertrouwensband met de cliënt
Er is in sommige CAW‟s een expertise in interculturele communicatie, kennis van de culturele
gevoeligheden in de omgang met cliënten van niet-Belgische origine.
22