'CAW's en vrijwillige terugkeer' - Kruispunt Migratie-Integratie

Stap 4: tweede gesprek: alle praktische gegevens uitschrijven: details van het reisplan en peilen naar
wensen voor bijkomende begeleiding: opvang/huisvesting voor de eerste dagen na aankomst in land
van herkomst
Behandeling van een aanvraag bij het reïntegratiefonds
De invoering van het reïntegratiefonds en het fonds voor kwetsbare groepen (augustus 2006) ging in eerste
instantie gepaard met de introductie van een aantal nieuwe formulieren. Dit lokte bij de REAB-partners
gemengde reacties uit:
1. REAB-partners met weinig dossiers per jaar raakten ontmoedigd bij het zien van de omslachtige
nieuwe procedure. Voor hen leek de nieuwe procedure:
te tijdrovend (een verhoogde tijdsinvestering)
te ingewikkeld: de medewerker kan op basis van een gering aantal dossiers geen
expertise opbouwen, de materie is telkens zeer specifiek en altijd opnieuw op te
zoeken. Vooral kleine REAB-partners hebben te weinig dossiers om de specifieke
kennis op te bouwen.
te duur: 50 euro per dossier/vertrekker is te weinig om de reële kost van een
terugkeerbegeleiding met het reïntegratiefonds te dekken.
Men hanteert verschillende oplossingsstrategieën:
Sommigen beslisten om het reïntegratiefonds (nog) niet ter sprake te brengen, en
gewoon de klassieke REAB-procedure te blijven hanteren
Sommigen deden een beroep op een medewerker van een service provider die ter
plaatse komt om met de kandidaat-terugkeerder het reïntegratiedossier op te maken
(o.a. CAW De Mare, CAW De Terp, Vluchtelingendienst Mechelen)
2. Andere REAB-partners (met meer dossiers) zien in de lancering van de nieuwe fondsen nieuwe
kansen tot een kwaliteitsvolle uitbreiding van hun hulpverleningsaanbod. Vb: CAW De Terp - PSC:
sinds de lancering van het reïntegratiefonds vertrok meer dan 60% van de terugkeerders met extra
ondersteuning: “Wij hebben voor bepaalde problemen geen oplossing, maar dankzij het
reïntegratiefonds heb je wel iets te bieden, en hoeven mensen niet met lege handen naar hun land
van herkomst.”
De bevraagde REAB-partners hadden nog weinig of geen ervaring in het begeleiden van terugkeer
met extra ondersteuning van het reïntegratiefonds. Indien wel, werd hiervoor meestal de
ondersteuning van een service provider (IOM, Caritas) ingeroepen.
4. Voorwaarden voor een kwaliteitsvolle terugkeerbegeleiding
De bevraagde REAB-medewerkers onderscheiden twee belangrijke aspecten bij het begeleiden van vrijwillige
terugkeer. Er is enerzijds de praktische kant van de zaak: het voorbereiden van de concrete
terugkeerreis. Maar hieraan voorafgaand, en ondersteunend, is er het psycho-sociale aspect: het
ondersteunen van het moeizame beslissingsproces, de beleving van de terugkeer bij de cliënt, en het
erkennen van alle ambivalente gevoelens die daarbij komen kijken.
REAB-medewerkers beseffen dat dit tweede aspect soms te weinig aandacht krijgt, en worstelen met de
vraag hoe zij een dergelijke „ambtelijke‟ begeleiding toch kwaliteitsvol kunnen maken. Welke meerwaarde
kan een sociale hulpverlener geven aan de begeleiding van vrijwillige terugkeer?
Men benoemt volgende voorwaarden voor een kwaliteitsvolle begeleiding:
PRAKTISCHE aspecten
Cliënt heeft nood aan:
- een kwaliteitsvol aanbod van begeleiding en ondersteuning bij terugkeer
- een laagdrempelig netwerk van sociale diensten die hen bij terugkeer kunnen begeleiden
- duidelijke informatie over aanbod en procedure
- een duidelijk zicht op alle consequenties van een bepaalde keuze, zodat ze zelf een overwogen
beslissing kunnen nemen
- een vlotte en correcte afhandeling van de procedure
- ondersteuning bij het afhandelen van administratieve zaken: opzeg appartement, gas en electriciteit
- opvang in de laatste dagen/weken voor het vertrek
19