'CAW's en vrijwillige terugkeer' - Kruispunt Migratie-Integratie

soms komen (zogenaamde) „tolken‟ mee, waarvan de hulpverlener zich in het gesprek
afhankelijk voelt (vb: CAW Sonar)
er is bij hulpverleners een grote nood aan het uitwisselen van goeie praktijkervaringen
rond sociaal tolken.
- de terugkeer-procedure plaatst mensen opnieuw in een afhankelijke positie – ze moeten vaak
opnieuw wachten op een beslissing…
- confrontatie met de eigen dilemma‟s: „wanneer en hoe praten over terugkeer?‟ Sommigen willen het
thema niet te vroeg aansnijden „om het vertrouwen niet te schaden‟. “We willen dicht bij de mensen
staan, en niet de indruk geven dat ze terug moeten. Enkel indien er hier geen enkel
toekomstperspectief meer is, vertellen we heel kort over vrijwillige terugkeer. Daarna geven we
informatie, enkel indien er interesse is, en steeds op vraag van de mensen zelf.” (CAW De Terp –
PSC)
3. Behandeling van de terugkeervraag
De bevraagde REAB-partners onderscheiden twee types kandidaat-terugkeerders (zie hierboven bij
„tijdsbesteding‟):
1. de grootste groep heeft al een beslissing genomen en komt met een concrete terugkeervraag
aankloppen; meestal zijn deze terugkeerders „onbekenden‟ voor de hulpverlener.
2. een kleine minderheid zijn „bekenden‟, waarmee de hulpverlener over een zekere periode contact
heeft gehad. Vanwege het lange begeleidingstraject groeit er meestal een vertrouwensband tussen
hulpverlener en cliënt. Deze mensen komen met allerlei soorten hulpvragen; soms komt daar dan
ook vrijwillige terugkeer ter sprake.
In het licht van bovenstaande vaststelling wijzen sommige REAB-partners op een ander knelpunt: hun rol als
‘reisbureau’ en de vrees voor ‘misbruik’ van de terugkeermiddelen. Het gaat hier over
terugkeeraanvragen door mensen zonder wettig verblijf (categorie C), die voor een eerste keer langskomen,
reisdocumenten voorleggen en zo snel mogelijk willen vertrekken. Omdat de REAB-medewerkers deze
kandidaat-terugkeerders niet kennen, hebben ze ook geen zicht op hun financiële situatie.
Sommige CAW‟s beslissen naar aanleiding hiervan dat voor terugkeerders categorie C geen
terugkeerpremie meer aangevraagd wordt. Ze brachten IOM hierover op de hoogte. De
medewerkers zijn er zich bewust van dat deze kandidaat-terugkeerders dan misschien een andere
REAB-partner gaan opzoeken, die de premie wel nog geeft.
Andere CAW‟s berusten in de mogelijkheid tot ‘misbruik’, omdat deze inherent verbonden is aan
de vrijblijvendheid van het terugkeeraanbod. Zij kiezen ervoor om de kandidaat-terugkeerders niet
nog eens uit te horen over hun situatie („dat is hen al zo vaak gebeurd‟). Soms groeit er doorheen
het contact over het terugkeerdossier wel meer vertrouwen, soms ook niet.
Hulpverleners voelen zich in elk geval onvoldaan bij vrijwillige terugkeer als een puur administratieve
afhandeling (wanneer men de mensen helemaal niet kent).
Behandeling van de REAB-procedure
REAB-partners onderscheiden de volgende stappen in een REAB-terugkeerbegeleiding:
Stap 1: eerste gesprek: informatie over REAB (en reïntegratiefonds) en peilen naar interesse
Stap 2:
indien interesse: vragen naar geldige reisdocumenten
o indien geldige reisdocumenten:
REAB-aanvraag invullen
IOM contacteren om vluchtgegevens door te krijgen
indien
o indien geen geldige reisdocumenten: bezoek aan de ambassade organiseren
al dan niet geld meegeven voor vervoer en documenten
begeleidende brief opstellen
wegbeschrijving meegeven
Stap 3: ticket aangekomen: cliënt wordt uitgenodigd voor een gesprek (bij de REAB-partner, soms bij de
sociale dienst die de cliënt begeleidt, vb: LOI)
18