'CAW's en vrijwillige terugkeer' - Kruispunt Migratie-Integratie

daardoor iets „geroutineerder‟ werken. Ze beschikken doorgaans over meer parate kennis met betrekking tot
vreemdelingenrecht, ambassades, terugkeerlanden, enz…
Een bekend gezicht
Het REAB-partnerschap is voor de CAW‟s een „erfenis‟ van het fusieproces na het decreet van 1997. De
meeste bevraagde REAB-medewerkers in CAW‟s waren voor de fusie werkzaam in een sociale dienst die al
REAB-partner was. Hun overgang naar het CAW betekende het binnenbrengen van ervaring en expertise
met betrekking tot het begeleiden van vrijwillige terugkeer. Deze ervaring en expertise zijn vaak zeer nauw
verbonden met de persoon van de hulpverlener. Een ‘bekend gezicht’ wekt vertrouwen. De bevraagde
REAB-medewerkers wijzen erop dat continuïteit (in het personeelsbestand) belangrijk is voor het begeleiden
van een dergelijke specifieke procedure. Het is opvallend vast te stellen dat, wanneer een „bekende‟ REABmedewerker
een bepaalde periode afwezig is (wegens ziekte…), ook het aantal aanvragen gevoelig daalt 8 .
Nieuwe personeelsleden die terugkeerbegeleiding in hun takenpakket krijgen hebben nood aan
ondersteuning (van hun teamleden of voorgangers) en vorming over het thema.
Tijdsinvestering
De tijd die aan het behandelen van een terugkeervraag besteedt wordt is zeer uiteenlopend.
De meeste mensen die binnen een CAW begeleid worden bij terugkeer, hebben hun beslissing al genomen
en komen met een rechtstreekse terugkeervraag aankloppen. Ze willen zo snel mogelijk geholpen
worden. Vaak zijn deze mensen „onbekenden‟ voor de terugkeerbegeleiders.
1. Wanneer zij geldige reisdocumenten hebben bestaat de begeleiding gemiddeld uit twee
persoonlijke contacten en eventueel nog telefonisch contact.
2. Wanneer er geen geldige reisdocumenten zijn, of andere documenten vereist zijn (vb:
toestemming van één van de ouders om de kinderen terug mee te nemen naar het land van
herkomst…) kan de procedure heel wat langer duren.
Slechts een zeer kleine groep van terugkeerders hebben een langer begeleidingstraject bij een CAW
achter de rug. Vaak „overleefden‟ deze mensen al langer in een illegale situatie, en hebben ze veel meer tijd
nodig gehad voor een kosten-baten-analyse van een eventuele terugkeer. Zo‟n beslissingsproces kan weken
of maanden duren. Er worden in die periode verschillende gesprekken gevoerd met de hulpverlener, waarbij
steeds bijkomende vragen beantwoord moeten worden.
De bevraagde REAB-partners vinden dat ze voldoende tijd kunnen vrijmaken voor de begeleiding van een
terugkeervraag. Maar ze verwachten dat met de invoering van het reïntegratiefonds de werklast aanzienlijk
hoger zal worden. De meeste van hen hadden op het moment van de bevraging (al dan niet gewild) nog
geen ervaring met het begeleiden van reïntegratieprojecten.
Financiële aspecten
REAB-partners krijgen van IOM een vergoeding van 50 euro per teruggekeerde persoon.
Er zijn een aantal knelpunten met betrekking tot deze vergoeding.
1. 50 euro per teruggekeerde persoon is voldoende voor het begeleiden van overtuigde terugkeerders
met geldige reisdocumenten, maar te weinig voor langere begeleidingen en wanneer er geen
reisdocumenten zijn.
2. Kandidaat-terugkeerders kunnen tijdens de verwerking van hun aanvraag nog steeds van mening
veranderen. Om verschillende redenen besloten in 2005 812 personen (17,8% van de aanvragers)
hun aanvraag in te trekken en niet te vertrekken 9 . Voor deze personen krijgt de REAB-partner die de
aanvraag begeleidde en indiende geen vergoeding. Soms werden er echter wel al uitgaven gemaakt
in functie van de aanvraag (naast de tijdsinvestering). Het gaat dan vooral om kosten voor het
verkrijgen van reisdocumenten (paspoort of laisser-passer), vervoerskosten naar de ambassade…
3. Gemaakte onkosten zonder bewijsjes worden door IOM niet terugbetaald. Soms is het moeilijk om
een bewijsje voor een gemaakte kost te verkrijgen.
8 Zoals in 2006 het geval was in CAW Middenkust en CAW De Terp (Protestants Sociaal Centrum).
9 Voor 1998 was het aandeel niet-vertrekkers nog groter. Toen kon men, na een negatieve beslissing van de dienst Vreemdelingenzaken, intekenen
voor REAB en op die manier een maand langer steun verwerven. Velen dienden een aanvraag in, maar vertrokken niet. Nu zijn er minder aanvragen,
maar ook minder niet-vertrekkers. (CAW Middenkust)
14