'CAW's en vrijwillige terugkeer' - Kruispunt Migratie-Integratie

De plaats: categoriaal of inclusief?
Categoriale inbedding
Bij vijf van de zes CAW‟s die REAB-partner zijn, zit het aanbod vrijwillige terugkeer ingebed in een apart
onthaal of een specifieke deelwerking voor de doelgroepen. „Vrijwillige terugkeer‟ maakt deel uit van
een uitgebreid hulpverleningsaanbod (zie verder). Uitgangspunt voor dit aanbod zijn de specifieke
hulpvragen van vluchtelingen en allochtonen.
Medewerkers benoemen de volgende voordelen van een categoriale deelwerking binnen een CAW:
er is één dienst die alles op de voet volgt wat betreft specifieke thema‟s zoals vreemdelingenrecht,
asielwetgeving… (vb: 'Indien het aanbod vrijwillige terugkeer ingebed zou zijn bij een algemeen
onthaal, zouden enkele medewerkers zich daar wel moeten in specialiseren.‟ - CAW De Viersprong)
mogelijkheid tot opbouw en behoud van kennis en expertise
een categoriale werking is positief in grote steden (met aanzienlijke populatie van de doelgroep)
een categoriale werking is minder haalbaar in regio‟s met kleine populatie van de doelgroep: kennis
van het thema is zeer specifiek + evolueert snel, niet op te volgen wanneer er maar weinig gevallen
zijn…
de aanwezigheid van een categoriale werking kan binnen de organisatie het bewustzijn + meer
aandacht voor de specifieke doelgroepen doen groeien
er ontstaat een complementariteit met andere deelwerkingen
een categoriale dienst kan stilaan uitgroeien naar een integrale hulpverlening voor allochtonen (vb:
CAW Middenkust heeft hiervoor een stafmedewerker aangeworven)
Inclusieve inbedding
CAW Sonar vormt als REAB-partner een uitzondering: zij kozen er bewust voor om geen apart
„vreemdelingenonthaal‟ te hebben, maar om het aanbod vrijwillige terugkeer in te bedden in hun
deelwerking ‘integraal welzijnswerk’. Uitgangspunt is hier „kansarmoede‟, zowel bij autochtonen als
allochtonen. Vrijwillige terugkeer is dan een onderdeel van de administratieve hulpverlening voor kansarme
groepen in het algemeen.
De realiteit leert wel dat, behalve binnen het team integraal welzijnswerk (dat dus REAB in zijn takenpakket
heeft), andere deelwerkingen van CAW Sonar niet of nauwelijks met de doelgroepen te maken krijgen.
Beoordeling
Categoriaal of inclusief, alle REAB-partners zijn positief over de plaats waar het aanbod vrijwillige terugkeer
in hun organisatie ingebed zit. Ze hadden geen suggesties voor wijzigingen.
Personeel: specialisten of generalisten?
1. Generalisten:
alle personeelsleden van de dienst hebben hetzelfde takenpakket en begeleiden dus
terugkeerdossiers: gesprek + administratieve afhandeling (vb: CAW Sonar, CAW De Viersprong,
CAW De Mare)
meestal volgt één personeelslid de REAB-bijeenkomsten van IOM, en brieft hierover de collega‟s
bij CAW Sonar (inclusieve inbedding) kan elke medewerker van het team „integraal welzijnswerk‟
(verspreid over 5 vestigingsplaatsen in Limburg) een REAB-dossier begeleiden
2. Specialisten:
één personeelslid van de dienst begeleidt de REAB-dossiers (REAB-medewerker) en is daarin
een beetje gespecialiseerd (vrijwillige terugkeer is voor die medewerker een belangrijk deel
van het takenpakket)
andere teamleden zijn ook op de hoogte van de grote lijnen m.b.t. terugkeer
de REAB-medewerker doet het gesprek en…
o krijgt ondersteuning van iemand anders voor de administratieve afhandeling (vb:
Vluchtelingendienst Mechelen, CAW de Terp)
o doet zelf de administratieve afhandeling (vb: CAW Middenkust)
Het onderscheid tussen generalisten en specialisten is niet strikt te maken. Ook voor de zogenaamde
„specialisten‟ is vrijwillige terugkeer slechts een onderdeel van een veel breder „generaal‟ takenpakket. Voor
de manier waarop een terugkeerbegeleiding inhoudelijk en praktisch gebeurt is deze opdeling eveneens van
weinig belang. We konden wel vaststellen dat „specialisten‟ relatief meer cases behandelen, en dat ze
13