'CAW's en vrijwillige terugkeer' - Kruispunt Migratie-Integratie

2. CAW’s en kennis over vrijwillige terugkeer
Vrijwillige terugkeer
Van de tien bevraagde CAW‟s zijn er zes REAB-partner van IOM. Vrijwillige terugkeer is echter ook min of
meer bekend bij de medewerkers van niet-REAB-partners.
De meeste eerstelijnswerkers kwamen doorheen de werkpraktijk in aanraking met vrijwillige terugkeer.
CAW‟s die zich profileren met een uitdrukkelijke vluchtelingen- of vreemdelingenwerking komen uiteraard
makkelijker met de doelgroep voor vrijwillige terugkeer in aanraking. Maar ook andere eerstelijnsdiensten
krijgen mensen over de vloer voor wie dit thema van belang kan zijn.
Zowat de helft van de bevraagde medewerkers heeft dagelijks, zoniet wekelijks met terugkeer te maken. De
andere helft krijgt slechts (zeer) sporadisch terugkeervragen.
Kennis over de spelers en het aanbod
De meeste eerstelijnsmedewerkers weten wat het REAB-programma inhoudt (al bekennen ze soms dat de
cliënten zélf vaak nog beter op de hoogte zijn). Voor drie van de tien bevraagden (alledrie niet-REABpartners)
waren zowel „REAB‟ als „reïntegratiefonds‟ onbekende begrippen.
Kort na de lancering van het reïntegratiefonds (augustus 2006) werden de REAB-partners hierover
ingelicht op de REAB-vergadering (oktober 2006). Wie afwezig was kreeg de nieuwe formulieren
doorgestuurd. De meeste terugkeerbegeleiders konden tot op vandaag het reïntegratiefonds nog niet in
praktijk brengen: men kreeg sinds de lancering nog geen aanvragen hiervoor binnen, of men bracht het
(nog) niet ter sprake. Een uitzondering hierop is CAW De Terp (Protestants Sociaal Centrum) dat sinds de
invoering van het fonds meer dan 60% van de terugkeerders met de extra ondersteuning zag vertrekken.
IOM is bij de meeste eerstelijnswerkers gekend als uitvoerder van het REAB-programma.
De rol van Fedasil en de cel vrijwillige terugkeer is nauwelijks gekend.
Enkel REAB-medewerkers hebben weet van het aanbod van de NGO’s (reïntegratieprojecten van
Caritas en Vluchtelingenwerk Vlaanderen). Ze hebben evenwel geen zicht op de concrete uitwerking
ervan. Sommige werkers kennen een project van vroeger (IOM in Congo, Kosovo), daarnaast
werden 2 projecten van Caritas vermeld (Armenië, Oekraïne).
Geïnformeerd blijven over het aanbod en de procedures
Terugkeerbegeleiders geven aan dat ze voor het kwaliteitsvol uitoefenen van hun functie over heel wat
informatie moeten kunnen beschikken. Bovendien moet deze informatie vlot toegankelijk zijn, wegens de
vaak dringende hulpvraag waarmee kandidaat-terugkeerders langs komen.
Slechts een minderheid van de CAW-medewerkers die terugkeerders begeleiden volgt de actuele
ontwikkelingen met betrekking tot vrijwillige terugkeer actief op de voet. Men stelt vast dat het enkel de
moeite loont om de basisinformatie goed te beheersen. Nood aan gedetailleerde informatie (bvb. bij
bijkomende vragen, of voor een reïntegratiedossier) manifesteert zich immers ad hoc, afhankelijk van elk
nieuw dossier en elke nieuwe vraag. Een ander knelpunt hierbij is het feit dat de informatie zeer verspreid
zit (bij verschillende spelers, via verschillende kanalen) en niet gemakkelijk terug te vinden (beperkte
toegankelijkheid van websites of bereikbaarheid via telefoon) 6 .
De grote meerderheid van de bevraagde hulpverleners voelt zich onvoldoende geïnformeerd over het
aanbod van vrijwillige terugkeer. REAB-partners met veel terugkeerders per jaar voelen zich beter
geïnformeerd. Zij die de kennis het vaakst moeten toepassen hebben blijkbaar manieren gevonden om goed
op de hoogte te blijven. REAB-partners met minder dossiers ervaren moeilijkheden bij het up-to-date
houden van hun kennis (vanwege het tijdsverloop tussen twee begeleidingen).
6 De bevraging gebeurde voor de publicatie van het bureaublad (nvdr).
10