Verslag workshop 'Deontologie in het onthaalbureau'

VOORUITGANGSTRAAT 323 BUS 1 – 1030 BRUSSEL – T 02/205 00 50 – F 02/205 00 60 – INFO@VMC.BE - WWW.VMC.BE
Datum : Donderdag 8 februari 2007, VUBrussel
Verslaggever :
Trefdag TREFzeker!
Verslag workshop ‘Deontologie in het
onthaalbureau’
Sprekers : De raad der wijzen bestaat uit
Sofie Michielsen van ONOV
Veerle Van Bouchout van onthaalbureau Limburg
Michèle De Baere van PINA
Cis Dewaele van VLASTROV (straathoekwerk)
Vanaf 1 juli moet elk onthaalbureau een kwaliteitshandboek hebben en in dit kwaliteitshandboek moet
ook een deontologische code opgenomen worden.
Op 1 februari 2007 is er een studiedag doorgegaan over beroepsgeheim en deontologie. Tijdens deze
studiedag werd duidelijk dat medewerkers binnen een onthaalbureau geen beroepsgeheim hebben.
Een dokter of een advocaat hebben wel beroepsgeheim. Als je iets in vertrouwen aan hen vertelt,
mogen zij deze informatie niet zomaar doorgeven. Medewerkers binnen het onthaalbureau hebben
deze bescherming niet. Als een nieuwkomer je iets in vertrouwen vertelt, moet je hem duidelijk
maken dat je niet kan beloven dat dit ‘onder ons’ zal blijven.
Het is dus belangrijk dat er binnen het onthaalbureau heel duidelijke afspraken gemaakt worden over
hoe je moet omgaan met cliëntinformatie.
Het is niet omdat je geen beroepsgeheim hebt, dat je zomaar informatie kan doorgeven of zomaar
gevoelige informatie over een bepaalde nieuwkomer met naam en toenaam uitgebreid kan bepreken
met een collega.
Medewerkers binnen het onthaalbureau hebben namelijk wel een discretieplicht. Dit wil zeggen dat je
voorzichtig omspringt met cliëntinformatie. Je geeft alleen die info door die iemand absoluut nodig
heeft om zijn job te kunnen uitoefenen. We noemen dit het principe van ‘need to know’ en niet ‘nice
to know’. Enkel hetgeen noodzakelijk is, niet hetgeen leuk is om te weten. Een ander deontologisch
principe is bijvoorbeeld dat wanneer je cliëntinfo anoniem kan bespreken, je dit ook doet.
De studiedag rond beroepsgeheim en deontologie heeft ons een aantal handvaten gegeven om te
werken aan deze deontologische principes. De volgende stap zal nu zijn om een gezamenlijke
deontologische code op te maken die een aantal principes zal bevatten waar elke medewerker van een
onthaalbureau zich moet aan houden.
Het is niet voldoende om de principes op papier te hebben, ze moeten ook echt wel toegepast en
nageleefd worden. Het zal niet altijd makkelijk zijn om de grens te trekken tussen wat kan en niet kan.
Maar het is wel belangrijk dat het bespreekbaar is, dat erover gepraat wordt. En daar willen we
vandaag al een eerste aanzet toe geven.
De bedoeling van de workshop is om een aantal cases te bespreken in kleine groepjes. Elke case bevat
een deontologisch dilemma. Bedoeling is dat jullie bekijken wat je zou doen, hoe je zou handelen in
dit bepaald geval. Wanneer jullie hierin overeengekomen zijn, ga je langs bij de ‘raad der wijzen’ en
lichten jullie je reactie toe. De ‘raad der wijzen’ zal feedback geven op deze reactie.

De raad der wijzen bestaat uit Sofie Michielsen van ONOV, Veerle Van Bouchout van onthaalbureau
Limburg, Michèle De Baere van PINA en Cis Dewaele van VLASTROV (dit is de koepelorganisatie
van het straathoekwerk).
Hieronder vind je de lijst met cases die besproken werden met bij elke case deontologische principes
en richtlijnen die door de ‘raad der wijzen’ gehanteerd werden.
CASE 1
Je hebt voor een nieuwkomer die bij jou in traject is een probleem met Belgacom opgelost. De
nieuwkomer is je zeer dankbaar en brengt een mooi cadeau voor je mee.
- cadeau = koekjes en/of bloemen
- cadeau = een klok
- cadeau = een mooie kookpot uit Marokko
- cadeau = een gouden ring
Je kan dit moeilijk verbieden. Je moet wel uitleggen dat je gewoon je job doet en dat je voor iedereen
hetzelfde doet. Cadeaus zeker niet aanmoedigen en uitleggen dat je betaald wordt om je job te doen.
Geen cadeaus aannemen tijdens het traject.
Het kan een aanleiding zijn om het te hebben over gewoontes, bv. in sommige gevallen kan je beter
geen cadeaus geven (omkoping, beïnvloeding).
CASE 2
Je hebt als trajectbegeleider een nauw contact met een familie nieuwkomers. Je begeleidt hen al een
hele tijd. Ze vragen je om te komen eten.
Dit kan je niet doen. Privé-leven en professioneel leven moeten strikt gescheiden zijn.
Een huisbezoek is een andere situatie, dit past binnen het professionele.
CASE 3
De vrouw die je in begeleiding hebt, heeft een conflict met haar man. Ze vraagt je om te bemiddelen.
Niet in meegaan. Je moet de rol van de trajectbegeleider duidelijk maken, een trajectbegeleider is een
dienstverlener en geen hulpverlener. Je kan de vrouw doorverwijzen naar een hulpverlener.
CASE 4
Je hebt een oude fiets. Eén van de nieuwkomers heeft een fiets nodig om naar de lessen Nederlands te
gaan, maar zegt geen geld te hebben om er één te kopen.
De dienstverlening moet voor iedereen gelijk zijn. Je kan niet iedereen een fiets geven.
CASE 5
Een nieuwkomer vraagt je in vertrouwen of je hem geld wil lenen. Hij heeft schulden en heeft geen
geld meer voor de komende vijf dagen. Hij is vader van drie kinderen.
Dit kan niet in een professionele relatie. Een andere oplossing zoeken en de persoon doorvewijzen.
CASE 6
Een personeelslid of bestuurder blijkt in zijn vrije tijd bezig te zijn met het opzetten van acties tegen
adoptie van kinderen door homokoppels.
- extra: wat als het personeelslid of bestuurder achter de standpunten van het Vlaams Belang
staat en/of verkondigt?

Werk en privé moeten gescheiden blijven. Er is vrijheid van meningsuiting. Maar er moet ook
loyauteit zijn naar de organisatie en naar de doelgroep. Zulke zaken bespreekbaar maken in
functioneringsgesprekken.
Extra: als lid van Vlaams Belang is het onmogelijk om achter de missie en de visie van de organisatie
te staan.
CASE 7
Een nieuwkomer vertelt je (MO-docent) na de les MO in vertrouwen dat hij een drugprobleem heeft.
De docent MO moet de nieuwkomer duidelijk maken dat hij/zij geen beroepsgeheim heeft, dat hij/zij
dus niet kan beloven dat de info vertrouwelijk blijft. Maar de docent MO heeft wel discretieplicht.
Hij/zij mag enkel relevante informatie doorgeven (verschil tussen ‘need to know’ en ‘nice to know’).
CASE 8
Een nieuwkomer heeft je (trajectbegeleider) tijdens een trajectgesprek verteld dat ze het slachtoffer is
van huiselijk geweld. Je bent in overleg met de vrouw zo ver gekomen dat zij de stap naar het
vluchthuis wil zetten. Ze heeft echter schrik en vraagt je of je wil meegaan.
Dit kan in principe niet. Uitgaan van zelfredzaamheid. Je moet wel de cliënt goed informeren en
bewust maken van de consequenties van een bepaalde keuze.
Uitzonderlijke situaties of noodsituaties moeten eerst besproken worden en goedgekeurd worden door
de leidinggevende.
CASE 9
Een nieuwkomer heeft je (trajectbegeleider) tijdens een gesprek verteld dat ze slachtoffer is van
huiselijk geweld. Ze heeft ondertussen stappen gezet naar een vluchthuis. Zelf vind je een andere job
en moet je je traject doorgeven aan een collega. Wat vertel je je collega?
In functie van de trajectbegeleiding kan informatie tussen collega’s worden doorgegeven. Alleen
relevante info, ‘need to know’. Dit wordt bij het begin van het traject meegedeeld aan de nieuwkomer.
Je kan de cliënt betrekken bij de informatieoverdracht.
CASE 10
Een nieuwkomer heeft ernstige familiale problemen, maar doet zijn uiterste best om zijn
inburgeringstraject te doen slagen. Hij start volgende week met de lessen MO. Wat vertel je de MOdocent?
De cliënt vragen om de MO-docent op de hoogte te brengen. Indien de cliënt dit niet doet, kan je zelf
de docent op de hoogte brengen en de cliënt hier vooraf van op de hoogte brengen. Bij voorkeur de
info anoniem brengen, tenzij het noodzakelijk is ifv de cliënt. Alleen informatie doorgeven als het in
het belang is van de cliënt en in belang van de jobuitoefening van de MO-docent.
De MO-docent kan de info gebruiken om een bepaald thema uit te diepen of om een thema juist
voorzichtiger te behandelen.
Medewerkers van een onthaalbureau moeten goed weten dat ze geen beroepsgeheim hebben en wat dit
impliceert, namelijk dat je deze info niet kan beschermen. Liever geen gevoelige informatie weten van
de cliënt, tenzij deze relevant is voor het traject.
CASE 11
Bij je bezoek aan contactpersonen van de gemeente vraagt die hoe het gaat met een bepaalde
nieuwkomer. Waar is de nieuwkomer in zijn traject? Gaat hij regelmatig naar de les? Komt hij
regelmatig langs?
Enkel de info die moet gegeven worden aan de gemeente (cijfers, aanmelding) doorgeven. Deze
vragen moeten aan de cliënt zelf gesteld worden ofwel de info alleen via de cliënt doorgeven.

CASE 12
Een OCMW-assistent belt je met de vraag of de nieuwkomer op het onthaalbureau is geweest.
- extra: de OCMW-assistent vraagt je een kopie van het inburgeringscontract
- extra: de OCMW-assistent vraagt je om ongewettigde afwezigheden door te geven
- extra: de OCMW-assistent vraagt je om hem te laten weten als de nieuwkomer zijn primair
traject heeft beëindigd of vroegtijdig stopzet. Hij heeft immers een Art.60 job vrij.
Info zo veel mogelijk via de cliënt doorgeven.
CASE 13
Het klikt bijzonder goed met een nieuwkomer die bij je in begeleiding is/waaraan je les geeft. Jullie
relatie is meer dan enkel een vriendschapsrelatie.
- extra: wat als het een nieuwkomer is die bij een collega in traject is? Is er een verschil?
- extra: het gaat niet om een nieuwkomer, maar om een ex-nieuwkomer die zijn primair traject al
heeft beëindigd?
Een professionele houding is vereist. Er is een meldingsplicht ten aanzien van de leidinggevende.
Intern moet bekeken worden wat er moet gebeuren, bv overdracht van trajectbegeleiding naar andere
trajectbegeleider.
CASE 14
Een nieuwkomer heeft ernstige familiale en financiële problemen, maar doet zijn uiterste best om zijn
inburgeringscontract te doen slagen. Hij start volgende week met de lessen LO. Wat vertel je de LOdocent/inburgeringsconsulent?
Enkel relevante informatie wordt doorgegeven. Melden aan de cliënt wanneer er info doorgegeven
wordt.
CASE 15
Een leerkracht CBE laat je weten dat een mannelijke nieuwkomer opnieuw in haar groep is
ingeschreven. Zij ziet dat echter niet zitten. De man was in het verleden al handtastelijk, niet enkel bij
haar maar ook bij haar collega die de eerste module gegeven heeft. Ze verwacht dat jij met hem over
deze kwestie praat. Als dit niet gebeurt, zal zij de man uit haar les weren.
Dit is een probleem van het CBE. Dit probleem moet binnen het CBE opgelost worden (cf hun
deontologische code, huishoudelijk reglement). Het onthaalbureau moet hier niet bij betrokken
worden.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------