Noodweer op 14 juli 2010 - Knmi

Vooral de hoge ijskoude wolkentop levert in het infraroodkanaal veel informatie op. Deze temperatuurinformatie
van de buientoppen kan worden vergeleken met de metingen die de radiosondemetingen hebben geleverd.
De radiosondes, die met behulp van een weerballon iedere dag rond 1200 UTC worden opgelaten in Europa,
leveren waarnemingen van luchtvochtigheid en temperatuur tot 20 à 25 kilometer hoogte. De buienwolken
reiken, ook bij zeer zware onweersbuien, meestal niet hoger dan 15 kilometer. Door de temperatuur van de
satellietmetingen en de radiosondes naast elkaar te leggen kan op die manier een inschatting worden gemaakt
tot hoe hoog de buien in de atmosfeer reikten. Tijdens het ontstaan van een onweersbui is de lucht in de wolk
sterk aan het stijgen. Die stijgstroom zorgt dat de wolk tot steeds grotere hoogte ontwikkelt. Hoe hoger de
wolkentop in de atmosfeer reikt, des te kouder de top van de wolkentop meestal is. Door van de satellietopnames
ieder half uur de toptemperatuur te meten, is goed het verloop in ontwikkeling van de betreffende bui te
volgen. In figuur 93 worden de warmtebeelden van Meteosat-9 tussen 1530 uur en 1900 uur (1330-1700 UTC)
per half uur getoond. Daarop is te zien dat de koudste delen van de buientoppen een temperatuur hebben van
-60 tot -65 o C. In de fotoserie is goed te zien dat tussen 1500 UTC en 1630 UTC de toppen van de buiencomplexen
hun grootste activiteit hadden. Een groter deel van de buienkap, het zogenaamde aambeeld, heeft een
temperatuur van ongeveer -58 o C (figuur 94). Het niveau van het aambeeld reikt tot bijna 12 kilometer hoogte,
een niveau waar de temperatuur niet langer daalt ( in vaktermen de tropopauze) en dat fungeert als een natuurlijk
deksel tot waar een buienwolk kan groeien. Binnen het buiencomplex van 14 juli breken op sommige
plaatsen sterk stijgende luchtstromingen door de tropopauze heen, de doorschietende toppen (“overshooting
tops") bereiken een hoogte van ongeveer 13 kilometer.
Figuur 94. Meteosat-9 satellietopnamen (Infrarood-kanaal 10.8) op 14 juli 2010 van 1630 uur (1430 UTC). De
witte en groene tinten geven de hoogste en koudste wolkentoppen aan met een temperatuur nabij -64.5 o C
op en hoogte rond 13 kilometer (Bron: KNMI/Eumetsat)
8.4.11 Radiosonde
Ook uit radiosondemetingen, waarmee wind, temperatuur en vochtigheid van de bovenlucht worden gemeten,
is af te leiden hoe hoog de buien kunnen worden en welke temperaturen daarbij worden bereikt. Omdat de
weerballon die om 1200 UTC werd opgelaten, nog niet in de nabijheid van de buiencomplexen lag, is ook het
Duitse station ten oosten van de Ardennen, Idar Oberstein, weergegeven.
Uit de combinatie van beide metingen kan een beeld van het temperatuurverloop en de maximale hoogte van
de buien worden verkregen, schetsmatig weergegeven met de dikke zwarte lijn in figuur 95. De zwarte vertikale
lijn geeft aan op welke hoogte de bui zal gaan ontstaan (wolkenbasis) en tot hoe hoog hij in de atmosfeer zal
kunnen reiken (wolkentop). Aan de rechterzijde van de grafiek is gevisualiseerd hoe een buienwolk zich dan
76