Vonnis van de rechtbank van koophandel van Brussel

Vonnis van de rechtbank van koophandel van Brussel
8 november 2000
Te onthouden:
Deze zaak had betrekking op een particulier die actief was als immobiliënagent, en in die
hoedanigheid de domeinnamen ‘immobilier.be’, ‘immobilien.be’ en ‘realestate.be’ op zijn
naam wilde laten registreren. De daarvoor bevoegde instantie, de v.z.w. DNS België,
weigerde echter, voornamelijk omdat de aanvraag uitging van een particulier, en omdat ze de
namen op zich niet aanvaardbaar vond wegens hun algemeenheid. De particulier stapte hierop
naar de rechter, met het verzoek een bevel tot staking van de weigering tot registratie te laten
opleggen, zodat hij alsnog de namen zou kunnen verkrijgen.
De rechtbank oordeelde dat de manier waarop DNS haar reglementen toepaste arbitrair was,
en dat haar weigering tot toekennen van de naam (die een handelsmerk van de particulier was)
machtsmisbruik uitmaakte. Bijgevolg legde ze DNS een bevel tot staking op, zodat ze op
straffe van een dwangsom verplicht werd de namen te registreren.
Bronreferentie:
Kh.Brussel, 8 november 2000, J.T., 2001, p.507, noot A. CRUCQUENAIRE, Annuaire
Pratiques du commerce & Concurrence, 2000, p.500.
Sleutelbegrippen:
Registratie domeinnamen – Eerlijke handelsgebruiken – Misbruik van machtspositie –
Arbitraire beoordeling van de algemene voorwaarden
Samenvatting:
- De instelling die als enige bevoegd is tot toekenning van de ‘be’-domeinnamen mag
niet weigeren een dergelijke naam toe te kennen aan een particulier op grond van het
te algemene karakter ervan, indien zij zich bij de beoordeling daarvan op een arbitraire
manier heeft opgesteld.
- De ongegronde weigering tot registratie van een aanvraag die overeenstemt met een
geregistreerde merknaam, door de instelling die als enige bevoegd is tot toekenning
van de ‘be’-domeinnamen, vormt een misbruik van zijn machtspositie doordat ze het
op die manier onmogelijk maakt voor de eigenaar van de merknaam deze te
exploiteren op een normale wijze.
Analyse van de beslissing:
Partijen :
F.

Tegen
v.z.w. DNS
Samenvatting van de feiten
F. was een particulier die al geruime tijd actief was op de immobiliënmarkt, en die het dan
ook commercieel interessant achtte de domeinnamen ‘immobilier.be’, ‘immobilien.be’ en
‘realestate.be’ te laten registreren bij de v.z.w.DNS, die hier in België als enige voor bevoegd
is. Ondanks het feit dat hij de gewenste namen eveneens als handelsmerk had laten
registreren, weigerde DNS echter.
Ze verantwoordde deze beslissing door erop te wijzen dat F. een particulier was, en dat de
reglementering op dat moment niet toeliet domeinnamen toe te wijzen aan particulieren of
informele groeperingen. Bovendien waren de gekozen namen te algemeen: ze wezen namelijk
in de richting van een professionele sector, en volgens de richtlijnen van DNS mochten
dergelijke namen alleen toegewezen worden aan beroepsverenigingen.
F. ging hier niet mee akkoord, en spande een rechtszaak aan om DNS te dwingen de
domeinnamen te registreren.
Juridische grondslag
Het voornaamste argument van F. was het arbitraire karakter van de beslissingen van DNS,
doordat DNS zeer gelijkaardige gevallen op een duidelijk verschillende manier behandeld
had. Haar weigering tot contracteren maakte volgens F. een daad uit die strijdig was met de
eerlijke handelsgebruiken in de zin van art.93 van de Handelspraktijkenwet i .
Haar tweede rechtsgrond bestond uit het verbod op misbruik van een economische
machtspositie zoals beschreven in de wet op de economische mededinging ii (W.E.M.),
aangezien DNS de enige was die de Belgische domeinnamen kon toekennen, en de beslissing
van DNS het voor F. onmogelijk maakte haar handelsmerk op een normale wijze te
exploiteren.
Argumentatie van F.
De argumenten van F. kunnen samengevat worden als volgt:
Volgens F. paste DNS haar criteria toe op een arbitraire en inconsequente wijze. De
voornaamste weigeringsgrond van DNS bestond er namelijk in dat de aanvrager een
particulier was, die bovendien een naam had aangevraagd die in de richting van een
beroepssector wees. Een korte steekproef wees echter uit dat DNS in het verleden aan andere
particulieren wel dergelijke namen had toegekend. Bijgevolg moest het besluit van DNS
beschouwd worden als een weigering tot contracteren, die strijdig was met de eerlijke
handelsgebruiken wegens het ontbreken van een objectieve en geoorloofde reden.

Daarbij hield de weigering van DNS ten aanzien van F. in dat zij haar merknamen niet op een
normale manier kon exploiteren. Aangezien DNS de enige instelling in België is die de ‘be’domeinnamen
kan toekennen, resulteerde haar weigering erin dat F. geen website kon
opzetten die gericht was op de Belgische markt en die zou toelaten de bekendheid van zijn
merknamen te vergroten.
Beslissing van de rechtbank
De rechtbank besluit tot de gegrondheid van de eis, en volgt bij haar overwegingen
grotendeels het standpunt van F.
Op de eerste plaats overweegt ze dat de systematisch weigering om domeinnamen toe te
kennen aan particulieren een inbreuk kan uitmaken op hun vrijheid van onderneming, en dat
daarbij DNS in het verleden wel degelijk domeinnamen had toegekend aan particulieren. De
weigering van DNS om in dit geval dezelfde beslissing te nemen bestempelde de rechtbank
dan ook als subjectief en te absoluut. Ook de regel dat namen die indicatief zijn voor een
beroepssector niet toegewezen mogen worden kan op weinig genade rekenen: volgens de
rechtbank is het de taak van de beroepsverenigingen zelf in zo’n geval stappen te
ondernemen, en mag DNS niet op eigen houtje dergelijke aanvragen afwijzen. Ook hier wordt
erop gewezen dat DNS zich in het verleden niet consequent aan de eigen regels heeft
gehouden.
Bijkomend stelt ze vast dat er inderdaad eveneens sprake is van machtsmisbruik: aangezien
DNS de enige beheerder is van de ‘be’-domeinnamen beschikt F. niet over de mogelijkheid
een beroep te doen op een andere dienstverlener, en hierdoor wordt F. dus beperkt in zijn
exploitatiemogelijkheden met betrekking tot zijn eigen handelsmerken.
De rechtbank stelt aldus vast dat er inderdaad een inbreuk is gepleegd op de eerlijke
handelsgebruiken, en legt DNS een verbod op de weigering te handhaven, op straffe van een
dwangsom.
Gerechtelijke procedure
Tegen het vonnis werd hoger beroep aangetekend.
Bespreking en uiteenzetting:
Domeinnamen (zoals www.internet-observatory.be) worden op het internet algemeen gebruikt
om op een eenvoudige manier de vindplaats van een website te kunnen onthouden. Hierbij
geven de laatste paar letters (in dit geval ‘be’) het zogenaamde top level domain iii aan. Deze
letters geven in principe een eerste indicatie aangaande de locatie of het onderwerp van de
betreffende site iv . In het algemeen bestaan er twee categorieën van deze domeinen: nationale
domeinen (zoals .be, .nl, .fr of .de) die aangeven dat de site betrekking heeft op een specifiek
land, en generieke domeinen (zoals .com, .org, .net of .biz) die eerder een bepaald thema
indiceren.

Het globale beheer van dergelijke domeinnamen is in handen van ICANN v , dat het beheer van
elk top level domain heeft toegewezen aan verschillende organisaties. Voor België wordt deze
taak sinds 1 januari 2000 waargenomen door de v.z.w. DNS, die volgens zelf te bepalen
richtlijnen vi besluit aan wie een domeinnaam toegekend wordt. Hierbij moet ze dus ook
beoordelen welke domeinnamen aanvaardbaar zijn, en welke niet, en dit was dan ook het
twistpunt van het besproken arrest.
In dit dispuut deed men, net als in vergelijkbare zaken vii , een beroep op de
beschermingsbepalingen van de Handelspraktijkenwet en de wet op de economische
mededinging (verder W.E.M. genoemd). In deze zaak is het niet het eindoordeel van de
rechtbank dat het vonnis zo interessant maakt (waartegen trouwens hoger beroep hangende
is), maar wel de overwegingen die de rechter maakt om tot zijn eindbesluit te komen. We
bekijken de beoordeling even van nabij.
De Handelspraktijkenwet
De Handelspraktijkenwet biedt in art. 93 bescherming tegen “elke met de eerlijke
handelsgebruiken strijdige daad, waardoor een verkoper de beroepsbelangen van een of meer
andere verkopers schaadt of kan schaden.” Het is een zeer ruime bepaling, die dan ook in zeer
uiteenlopende materies ingeroepen kan worden.
In dit geval beweerde F. dat de weigering van DNS tot registratie een laakbare handeling was,
voornamelijk op grond van de overweging dat gelijkaardige gevallen onder dezelfde
regelgeving wel een positief antwoord kregen, wat door DNS niet betwist lijkt te worden. De
argumentatie van DNS, dat zij enkel probeerde haar huidige voorschriften op een billijke
manier toe te passen, werd door de rechter van tafel geveegd met de overweging dat “la
manière avec laquelle la défenderesse procède aux enrégistrements se révèle, en somme,
subjective, c’est-à-dire, partiale (…)”. De rechter oordeelt dus dat de toepassing van de
algemene voorwaarden niet voldoende objectief gebeurt.
Interessanter is nog een andere overweging. Naar de mening van de rechtbank is het niet eens
de taak van DNS om aanvragen te weigeren op grond van een gebrek aan een reëel verband
tussen de aanvrager en de domeinnaam. Ze overweegt: “… c’est au représentant du secteur
ou du « genre »intéressé qu’il appartient de réagir afin de faire interdire l’utilisation du nom,
plutôt qu’à la défenderesse d’agir d’office. ” De rechtbank spreekt zich daarmee dus niet
alleen uit over de concrete toepassing van de algemene voorwaarden van DNS, maar ook over
hun inhoud.
Daarmee gaat het vonnis lijnrecht in tegen de hoger vermelde beslissing van het Hof van
Beroep, dat een veel ruimere visie huldigde met betrekking tot de beoordelingsmarge van
DNS. In dat kader is het niet onbelangrijk opnieuw te benadrukken dat tegen het onderhavige
vonnis hoger beroep hangende is.
De wet op de economische mededinging (W.E.M.)
Art.3 van de W.E.M. verbiedt het misbruik van een economische machtspositie op de
Belgische markt of een wezenlijk deel daarvan. Een dergelijk misbruik wordt eveneens
beschouwd als een inbreuk op de eerlijke handelsgebruiken, en kan dus als grondslag gebruikt
worden om een stakingsbevel te laten opleggen, wat in casu ook gebeurde.

Doorgaans volgt men drie logische stappen in de beoordeling van het machtsmisbruik op een
markt: eerst lijnt men de markt af, vervolgens bepaalt men of de onderneming een
machtspositie inneemt, en tenslotte oordeelt men of er sprake is van een misbruik. Zoals ook
al het geval was bij andere rechterlijke beslissingen viii , gaat de rechter niet erg expliciet in op
deze overweging.
Dit is nochtans niet zonder belang. De vordering van F. steunde namelijk op de opmerking dat
DNS misbruik maakte van zijn machtspositie door haar geen toelating te verlenen tot de
markt die DNS beheerde, waardoor haar merknamen niet optimaal geëxploiteerd konden
worden. De rechtbank beslist dat deze bewering gegrond is, maar zonder de markt te
definiëren waarop DNS actief is. Men kan dan ook alleen maar besluiten dat de rechter de
conclusies van F. hieromtrent gevolgd heeft, waarin wordt opgemerkt: “chaque zone (bedoeld
wordt een domeinnaam) a une spécificité propre; en fonction du projet de site, le titulaire
souhaitera tantôt un nom de domaine national, tantôt un domaine international, tantôt les
deux; en l’espèce, la sensation de “proximité” est un élément important du site qui justifie que
le demandeur tente d’obtenir un nom dans la zone ‘be’.”
Volledig helder is de afbakening van de markt daarmee niet geworden, maar ze geeft een
duidelijke aanzet: voor internetgebruikers is het vaak belangrijk een band te kunnen
waarnemen tussen de site en een bepaalde locatie ix , en een domeinnaam is daarbij het meest in
het oog springende element. Het bezit van een ‘be’-domeinnaam geeft een specificiteit aan de
website die door andere identificerende elementen x slechts in mindere mate geboden kan
worden.
Indien men dus zou oordelen dat de markt waarop DNS actief is bestaat uit “een markt van
identificatie-elementen die toelaten een website te verbinden met de Belgische markt” xi , dan
kan men besluiten dat DNS inderdaad een machtspositie handhaaft op deze markt, vermits zij
de voornaamste van deze identificatie-elementen in handen heeft.
Onder deze interpretatie zou een rechtbank tot de conclusie kunnen komen (zoals in dit geval
ook gebeurd is), dat de weigering tot registratie van DNS een vorm van machtsmisbruik
uitmaakt, vooral omdat zij in eerdere gelijkaardige gevallen wel overgegaan was tot
registratie. Op deze basis lijkt een veroordeling verdedigbaar.
Bespreking opgesteld door ICRI, gecoördineerd door Hans GRAUX.
i
Wet van 14 juli 1991 betreffende de handelspraktijken en de voorlichting en bescherming van de consument,
B.S., 29 augustus 1991
ii
Wet van 5 augustus 1991 tot bescherming van de economische mededinging, B.S., 11 oktober 1991
iii
De website van ICANN bevat een speciale pagina met uitleg over de verschillende top level domains.
iv
Voor een stuk is deze indicatie uiteraard theorie. .be Domeinnamen kunnen bijvoorbeeld ook door
buitenlandse personen of ondernemingen worden geregistreerd en gebruikt voor websites die geen enkele band
met België hebben (zie ook voetnoot ix).
v
The Internet Corporation for Assigned Names and Numbers. Zie www.icann.org
vi
Vanzelfsprekend moet DNS zich hierbij houden aan bepaalde principes die door ICANN vooropgesteld
worden. Ook hierover heeft de website van ICANN een uitgebreide documentatiepagina
vii
We verwijzen hierbij naar een zeer gelijkaardige zaak met een zeer verschillend eindresultaat: Brussel, 30
october 2002, Computerr., 2003, p.143, noot C. DE PRETER.
viii
We verwijzen opnieuw naar de hogervermelde zaak.

ix Sinds de “free-for-all”-politiek in voege is getreden bij DNS is er geen controle meer op de locatie van de
aanvrager, en men kan dan ook terecht opmerken dat deze identificerende band tussen domeinnaam en
nationaliteit verzwakt is (denken we bv. aan de Nederlandse onderneming die de domeinnamen ‘belgique.be’ en
‘belgie.be’ liet registreren). Desondanks blijven internauten een sterk vertrouwen hechten aan de gebruikte
domeinnaam.
x Als andere identificerende elementen vermeldt A. CRUCQUENAIRE Belgische portaalsites, Belgische
pagina’s op bepaalde buitenlandse portaalsites en search engines. A. CRUCQUENAIRE, ‘Les règles
d’attribution des noms de domaine et la droit de la concurrence’, noot onder Kh.Brussel, 8 november 2000, J.T.,
2001, p.510
xi « le marché de référence devrait donc être plutôt vu comme le marché des éléments d’identification permettant
de lier un site web au marché belge. (…) Les portails belges, les pages belges de certains portails étrangères ou
les moteurs de recherche pourraient répondre à cette demande. » A. CRUCQUENAIRE, ‘Les règles
d’attribution des noms de domaine et la droit de la concurrence’, noot onder Kh.Brussel, 8 november 2000, J.T.,
2001, p.510