Geldhandel en bankieren in Noordwest-Overijssel in de ...

Dit artikel wil in deze leemte in de bancaire geschiedschrijving over Overijssel
voorzien. Vanwege de overzichtelijkheid, de hoeveelheid materiaal
en de omvang van de provincie is besloten om dit te verdelen over drie
nummers van de Overijsselse Historische Bijdragen. Dit sluit meteen aan
bij de oude en huidige indeling van Overijssel: Salland, Twente en het
Kwartier van Vollenhove/Noordwest-Overijssel. De Noordoostpolder behoort
sinds de instelling van de provincie Flevoland in januari 1986 formeel
niet meer tot Overijssel. Vanwege de historische verbondenheid alsmede
door het feit dat dat de meeste banken in de Noordoostpolder hun
wortels op het oude land hebben of vanaf het oude land zijn gesticht, is besloten
deze polder mede te behandelen bij dit eerste deelover Noordwest-
Overijssel. De Sallandse steden Zwolle en Kampen zijn in dit eerste deel
van het drieluik ondergebracht. Zwolle uit praktische overwegingen en
Kampen vanwege de oude, informele status van hoofdstad van het Kwartier
van Vollenhove en de financieel-economische relatie met dit gebied.
In volgende nummers van de Bijdragen zal aandacht worden besteed aan
Salland en Twente.
De inleidende paragraaf geeft een algemene overzicht en uitleg over de diverse
soorten bedrijven die in het verleden en heden in de geldhandel
werkzaam zijn geweest of dit nog zijn. Dit zijn achtereenvolgens: het notariaat,
de kassiers, de kredietverenigingen, de spaarbanken, de boerenleenbanken,
de middenstandskredietbanken, de algemene banken, De Nederlandsehe
Bank (DNB) en de Gemeentelijke Kredietbanken. Enkele van
deze categorieën zullen alleen worden aangestipt daar hun werkingsgebied
te weinig raakvlakken met het onderwerp heeft of omdat hier geen (gemakkelijk
bereikbare) gegevens van voorhanden zijn. Hypotheekbanken
en girodiensten worden niet behandeld omdat de werkzaamheden van
deze instellingen te ver afstaan van het doorsnee bancaire werk.
Het onderscheid tussen de diverse nog bestaande financiële instellingen
is vanaf de jaren zestig vervaagd; de spaarbanken die zich voorheen exclusief
met de spaarmarkt bezig hielden, zijn tegenwoordig actief op het gehele
terrein van bancaire dienstverlening en ditzelfde is van toepassing op
de andere financiële instellingen die tegenwoordig een volledig pakket aan
diensten aanbieden.
Na deze inleiding worden in alfabetische volgorde de plaatsen in Noordwest-Overijssel
behandeld waar activiteiten op financieel gebied zijn geweest
of nog zijn. Het drieluik Noordwest-Overijssel/Noordoostpolder,
Salland en Twente zal, na het derde deel, worden afgesloten met een samenvattende
conclusie.
Het notariaat
Vermogende notarissen speelden aan het begin van de negentiende eeuw
een belangrijke rol als bemiddelaar of verschaffer van kapitaal; uit hoofde
van hun werkzaamheid hadden zij regelmatig tijdelijk de beschikking over
gelden van relaties uit koop, verkoop, boedelscheidingen etc. Omdat deze
118