Geldhandel en bankieren in Noordwest-Overijssel in de ...

voornamelijk de sterk in opkomst zijnde Twentse katoenindustrie met de
financiering van de textielexport naar Nederlands-Indië.
De derde algemene bank, die ook later in Overijssel vestigingen opende,
was de Rotterdamsche Bank (RB); deze werd in mei 1863 in Rotterdam
opgericht om te kunnen voorzien in de groeiende kapitaalbehoefte van bedrijven
in Nederlands-Indië.
De vierde bank, die gaandeweg landelijk ging opereren, was de Amsterdamsche
Bank (AB). Deze werd in december 1871 in Amsterdam, door
voornamelijk Duitse banken, opgericht. Ten gevolge van de Franse herstelbetalingen
aan Pruisen, na de Frans-Pruisische oorlog van 1870-1871,
was er in Duitsland een grote geldruimte ontstaan die ten dele in het buitenland
werd belegd. Doel van de oprichters was de vestiging van een Nederlands
bankbedrijf dat de relatie tussen de Nederlandse en Duitse geldmarkten
zou bevorderen.
De Incasso-Bank (lB) te Amsterdam sloot als vijfde landelijke bank de
rij; deze werd in januari 1891 opgericht en legde zich toe op de incasso- en
disconto-activiteiten, het verstrekken van voorschotten tegen cessie van
handelsvorderingen (een toentertijd nieuwe kredietvorm ten behoeve van
de middenstand) en van handelskredieten.
Met de benoeming in 1904 van Willem Westerman (1864-1935) als directeur
van de Rotterdamsche Bank begon een periode van uitbreiding bij
deze bank. Vanaf 1911, met de fusie tussen de RB en de Deposito- en Administratie
Bank, begaf de Rotterdamsche Bank zich actief op het overnamepad.
Vele lokale kassiers en bankiers werden overgenomen en ondergebracht
in het dochterbedrijf, de Nationale Bankvereeniging. Deze stappen
van de RB gelden als het begin van de eoncentratie en concernvorming van
de algemene banken in Nederland. Schaalvergroting bij de banken hield
gelijke tred met het bedrijfsleven en ging veelal ten koste van de kleinere
banken. De andere grote banken waren wel gedwongen om de RB op deze
weg te volgen, wilden zij zelf niet een toekomstig slachtoffer worden van de
expansiedrang van de Rotterdammers. In het plaatselijk overzicht is duidelijk
te zien hoe expansief deze grote landelijke banken te werk zijn gegaan.
Volledigheidshalve volgt hier nog kort de gang van zaken na de Tweede
Wereldoorlog. In de eerste plaats gingen de banken er toe over nieuwe
kantoren te vestigen in plaatsen waar zij nog niet aanwezig waren. De
tweede en belangrijkste tendens was een verdergaande concentratie. Dit
begon in oktober 1947 toen de twee in Amsterdam gevestigde banken, de
Incasso-Bank en de Amsterdamsche Bank, besloten tot een samenvoeging
van hun bedrijven. De twee banken zouden gezamenlijk beter in staat zijn
om aan de gestegen vraag naar krediet in de naoorlogse herstelperiode te
kunnen voldoen.
In juli 1964 ontstond de Amsterdam-Rotterdam Bank (AMRO) door de
fusie van de Amsterdamsche Bank en de Rotterdamsche Bank; oktober
1964 werd de fusie tussen de Nederlandsche Handel-Maatschappij en De
Twentsche Bank afgerond en deze bank ging verder onder de naam Algemene
Bank Nederland (ABN). De motieven om te fuseren waren de concentratie
in binnen- en buitenland van zeer veel bedrijven in de meest uit-
128