Het is leuker met z'n tweeën - Fiets

Het is leuker met z’n tweeën
Test: vijf tandems
Het is altijd wat. Heb je net een leuke man of vrouw ‘gevonden’ die ook van
fietsen houdt, blijkt jullie tempo aanzienlijk uit elkaar te liggen. Wat nu?
Oplossing 1: op eigen houtje gaan. Oplossing 2: onderweg wachten. Je kunt
ook kiezen voor oplossing 3: de een past zich aan de ander aan.
Of, oplossing 4: we kopen een tandem! Altijd samen met je geliefde, nooit meer
verwijderd door verschillen die soms pijnlijk duidelijk worden tijdens het fietsen.
TEKST: MENNO GROOTJANS, FOTO’S: LODEWIJK DUIJVESTEIJN EN MENNO GROOTJANS
32 FietsActief
◗ Wat is een tandem eigenlijk? Van Dale omschrijft het als ‘rijwiel voor twee
personen achter elkaar, die beiden trappen’, en ‘twee nauw samenwerkende
personen’. En in die laatste omschrijving zit eigenlijk alles verborgen: zonder
de een is de ander nergens. Nu kun je best in je ééntje met een tandem op
pad, maar het fietst erg vreemd en iedereen die je onderweg tegenkomt vindt
je eigenlijk een zielenpoot: duidelijk verlaten door zijn of haar maatje…
Voordat jullie een tandem gaan kopen moet er eerst overleg zijn tussen de
‘captain’ - die voorop zit - en de ‘stoker’, die achterop zit. Hoeveel geld willen
jullie uitgeven? Hoe vaak willen jullie op pad met z’n tweeën? Wat is de
rijstijl? Wij selecteerden vijf tandems die bij verschillende niveaus aansluiten.
Van een echte ‘city tandem’ tot supersportieve tandem en van een vouwtandem
tot een tandem op maat.
FietsActief 33

Wielen
De wielen zijn het meest kwetsbare punt van een tandem. Sinds een
jaar of tien zijn er steeds meer tandems op de markt gekomen met
26 inch wielen, afkomstig van de mountainbike. Deze wielen hebben
- in vergelijking met de grotere 28 inch wielen - kortere spaken en
meestal een bredere en hogere velg. Dit maakt deze wielen sterker.
De meest gebruikte manieren om sterke (tandem)wielen te maken zijn:
veel spaken gebruiken (tot 48 spaken per wiel) en ‘double-butted’
spaken gebruiken (met dikkere uiteinden) Het voordeel van de eerste
manier is dat er zóveel spaken zijn dat er enerzijds praktisch nooit
eentje knapt. En áls er al een kapot gaat nemen de 47 overige de
functie van die ene kapotte spaak wel over. Wel weegt een 48-spaaks
wiel meer en 48-gaats naven en velgen zijn niet altijd gemakkelijk te
verkrijgen. Bij de tweede manier gebruik je spaken die door de
verlopende dikte flexibel zijn. Elke keer als een spaak wordt belast,
beweegt deze een heel klein beetje. Flexibele spaken vangen deze
beweging op, rechte spaken veel minder. Daardoor breken rechte
spaken eerder dan double-butted exemplaren. Veel technische info is
te vinden via www.tandemclub.nl.
Over de technische aspecten van een tandem
Het voornaamste verschil met een gewone fiets is de ketting die beide
crankstellen met elkaar verbindt. Onderdelen die verder afwijken
van die op een solofiets: twee crankstellen met tandwielen links, een
instelbare trapas van het voorste trapstel (om de kettingspanning te
regelen), een bredere achternaaf, extra lange remkabel respectievelijk
remleiding naar achterrem, eventueel sleeprem (schijfrem of Araitrommelrem)
en een stuurpen en stuur voor de ‘stoker’.
Op een tandem heb je zowel hele lichte als hele zware versnellingen
nodig. De lichte versnellingen zijn nodig om het zware geheel (al
gauw zo’n 150 kilo gezamenlijk gewicht) met enig gemak de helling
op te krijgen. Denk daarbij aan combinaties zoals 24/34. Het is dan
ook niet ongebruikelijk om op tandems deze versnellingscombinaties
te vinden: Voor: 24/42/54 tanden en achter: 11-34 tanden. Met een
zware versnelling kan meer vaart gemaakt worden. Voor toer-tandems
voldoet een 7- of 8-versnellingsnaaf. Een alternatief is de Rohloff-naaf
met 14 ingebouwde versnellingen.
Remmen en framehoogte
De remmen zijn niet onbelangrijk. Voor gewoon stadsgebruik voldoet
een Rollerbrake of velgrem, beter is nog een Magura hydraulische
velgrem, zoals op de Multicycle en Koga. Voor wie vol bepakt de
bergen intrekt is een schijfrem de oplossing: zo blijven de velgen op
een normale temperatuur. Dat scheelt klapbanden en de remkracht is
superieur ten opzichte van velgremmen.
Tandems worden standaard geleverd met een kleinere maat achter
dan voor. Met andere woorden: er wordt vanuit gegaan dat de
veelal langere man vóór zit en de kleinere vrouw achter. Is dit bij jullie
andersom dan kun je van plaats wisselen of een tandem op maat
laten maken. Om de framehoogte van de tandem te bepalen gelden
dezelfde regels als voor andere fietsen. Een punt van aandacht is de
afstand van het midden van de trapas tot de straat. Bij een hoogte
van meer dan 30 centimeter is het voor de ‘captain’ vaak lastig om
in stilstand met de tenen aan de grond te komen en zo de tandem
stabiel te houden.
34 FietsActief
Sparta Double X € 1399,- Multicycle Collective Vouw € 2299,- Cannondale Mountain Tandem € 3049,-
Blokje om
Drie tandems heeft Sparta op het programma. De Comfort, een typische
huur-tandem, de Twixion, vooral bedoeld voor (korte) fietsvakanties en
deze Double X. Eigenlijk is de Double X twee aan elkaar gekoppelde
luxe stadsfietsen voor de prijs van één. De zit is heerlijk ontspannen door
de verende zadelpennen, de zadels met gel, de verende voorvork en
de verstelbare stuurpen en de stuurinrichting achter. Twee stangen lopen
vanaf de staande buis omhoog en je kunt zowel de hoek als de hoogte
van deze stuurstangen instellen. De ruim 25 kilo wegende Double X is er
in één framemaat namelijk 54 voor en 50 centimeter achter. Het frame is
van oversized 7005 aluminium met diverse verstevigingen, zoals bij het
balhoofd. De wielen zijn met 36 spaken voor en achter stevig uitgegerust.
De aandrijving is een 8-speed Shimano Nexus-naaf, remmen gebeurt
met de Shimano Rollerbrakes. De Double X loopt lekker door op het
fietspad, de vering slokt de grootste oneffenheden op. Schakelen gaat
lekker vlot en als je de ketting goed op spanning hebt gezet, hoor je de
twee ‘mega’ kettingkasten ook niet. Het is wel een fiets met beperkingen;
hij is niet bedoeld om vol bepakt en bezakt de wijde wereld in te trekken.
Daar zijn de bagagemogelijkheden te beperkt voor en de wielen en de
verende voorvork te licht. Ook een lange afdaling in de Alpen kunnen de
Rollerbrakes echt niet aan. Maar deze tandem koop je dan ook als je
lekker ’s avonds een blokje om wilt. Als je het tandemvirus je eenmaal heeft
aangestoken dan koop je wellicht een ander, sportiever model.
Info: Sparta, tel. (055) 357 87 25, www.sparta.nl.
De Sparta heeft zowel voor
als achter een verende
zadelpen.
Opklapbaar
Heeeeel veeeel. Dat is de eerste gedachte die opkomt bij het aanschouwen
van de Multicycle. Niet alleen twee wielen en een frame, maar ook twee
‘ossenkop’-sturen, doorzichtig kettingscherm, achterderailleur-beschermbeugel,
twee bidons en hé, een soort snelsluiting op de twee framebuizen.
Het is een vouwtandem, of liever gezegd een ‘klapbare’ tandem. Door
de twee snelsluitingen kan eenvoudig het voorste gedeelte naar achteren
worden gebogen. Gevouwen past de tandem onder meer op een Multafietsendrager.
Het frame van de Collective is van aluminium, de voorvork
van staal. Je kunt de hoogte van de (verende) zadelpennen en de hoek
van de sturen stellen. De Collective Vouw heeft twee framematen, namelijk
van het lage model 53 voor en 47 centimeter achter. Het hoge model is
57 voor en 53 achter. De vouwfiets weegt 27 kilo. Door de wielen met 48
spaken, oversized velgen en Continental banden, de ‘dikke’ aluminium
buizen en de zeer oversized snelsluitingen heb je geen moment het idee
dat je op een ‘vouw’ tandem zit. Het is een sportieve toer-tandem die
uitermate geschikt is voor lange dagtochten en korte fietsvakanties. Er zit
standaard weliswaar maar één drager op, maar voor een meerprijs van
€ 29,- kan er ook een ‘lowrider’ op de voorvork gemonteerd worden. Er
zijn 27-versnellingen van de Shimano Deore-groep, remmen gebeurt met
de hydraulische velgremmen van Magura. Wie met beleid omgaat met
het gebruik ervan heeft aan deze stoppers ruim voldoende. Als je geen
waarde hecht aan de vouwbaarheid van de Multicycle dan kun je ook de
gewone Collective kopen, deze is € 500,- goedkoper.
Info: tel. 0900-685 84 29, www.multicycle.nl.
De Multicycle Collective
Vouw doet op deze foto
zijn naam eer aan.
Luxe grasmaaier
Anno 2005 is aluminium wijd en zijd verbreid, maar ‘back in the eighties’
baarde het Amerikaanse Cannondale opzien met aluminium tandems. Zo,
die waren dik! ‘Wij Europeanen’ waren niet gewend aan die dikke buizen.
Maar de tandems reden wel super-strak en van pendelen of shimmyen
(zeer heftig heen en weer slaan van het stuur) was ineens geen sprake
meer. Voor komend seizoen heeft Cannondale twee tandems op het
programma: een ‘road’ tandem en een ‘mountain’-versie. Beide modellen
zijn ontworpen voor waar ze goed in moeten zijn: hard gaan. En is de
eerste speciaal om strepen op het asfalt te trekken, de tweede ploegt zich
zonder zwoegen over een vers gazonnetje. Het frame is van super-oversized
aluminium, evenals de ‘Fatty’ voorvork. De Mountain heeft een mix
van Shimano en SRAM onderdelen, 26-inch wielen met 40 spaken, 2.3
banden en speciale Magura Tandem schijfremmen op even zo speciale
DT Tandem naven. Comfort? Nou… alleen de ‘stoker’ zit op een verende
zadelpen. Voor de rest zit er niks op deze nog geen 20 kilo wegende
tandem dat je niet nodig hebt; tenminste als je ’m bekijkt als sport-machine.
En zo zit deze tandem ook: Spartaans, sportief, hard, en als je als koppel
een beetje competitief bent ingesteld, kun je alle ruzies wegtrappen. Maar
er zijn zonder problemen accessoires als dragers, spatborden en verlichting
te monteren. En dan heb je een zeer betrouwbare tandem om met gemak
‘coast to coast’ te knallen.
Info: tel. (0514) 67 08 28, www.cannondale.com.
Lekker ‘dik’ aluminium op
de Cannondale Mountain
Tandem.
FietsActief 35

Koga-Miyata TwinTraveller € 3995,- Ventoux € 3350,-
Niet te stoppen
In 2000 nog als Fiets van het Jaar gekozen stoomt deze Koga nog regelmatig
voorbij op het fietspad. Het is een imposante verschijning en het was
een enorme uitdaging voor de ontwerpers van Koga om alle delen netjes
op elkaar afgestemd te krijgen. Het frame is een ‘Y-Tech’ 7005 aluminiummodel
dat middenin kan vouwen. Dat vouwen heeft meer om handen dan
bij de Multicycle omdat bij de Koga de vouw in het midden zit waardoor
er nogal gegoocheld moet worden met de ketting en kabels. Dat doe
je de eerste keer niet zo maar even, maar als je het eenmaal onder de
knie hebt, is het goed te doen. Gevouwen past de TwinTraveller wel op
een fietsendrager of achter in de auto. De Koga is zowel voor- als achter
geveerd. Een voorvork met dubbele brug (net als bij crossmotoren) en een
instelbare demper met olie/stalen veer zorgt voor het comfort. Je moet de
Koga wel goed instellen op het gewicht van de berijders; het scheelt nogal
of er samen 160 kilo opzit of pak ’m beet 140 kilo. Verder zit er alles op
en aan: verstelbare ITM sturen, 27 Shimano-versnellingen, hydraulische
Magura-velgremmen, extra Arai-sleeprem in het achterwiel, 48-spaaks 28
inch wielen, DT naven en voor- en achterdragers. Bijna 30 kilo weegt de
fiets. Behoorlijk zwaar, maar eenmaal op gang is de Koga niet meer te
stoppen. De tandem loopt echt mooi en door de complete uitrusting zijn de
volgende vakanties als vanzelf ingevuld: met de tandem.
Info: tel. (0513) 63 01 11, www.koga.nl.
36 FietsActief
Een instelbare demper met
olie en stalen veer op de
Koga-Miyata TwinTraveller.
Op maat
Waar koop je een tandem? Bij een specialist die weet wat hij of zij verkoopt.
In Nederland en België is een tiental echte tandemspecialisten die
tandems importeren, zelf tandems maken, bijvoorbeeld Vittorio en Vlerick,
of laten maken volgens eigen specificaties. Een van deze laatste is Ventoux,
een speciaalzaak vernoemd naar de beroemde berg in Frankrijk. Ervaring
met tandems is opgedaan in tochten als Parijs-Brest-Parijs en vakanties
rond, inderdaad, de Ventoux. Het frame is van 7005 aluminium en is
gemaakt in België. Voor en achter is de hoogte gelijk, maar dat is geen
wet van meden en perzen. Je moet wel even de tijd nemen als je bij een
specialist een tandem gaat bestellen: er zijn geen standaard modellen,
want alle tandems die Ventoux levert zijn op maat gemaakt. Dus er is ook
een tandem voor een ‘captain’ van 1 meter 85 en een ‘stoker’ van 1 meter
60. Ook de afmontage is geheel naar keuze: de kleur van het frame, de
breedte van het stuur, de lengte van de stuurpen, de zadels, het verzet en
zelfs de lengte van de cranks zijn individueel in te vullen. De basisprijs ligt
dan ook op € 2850,-. Deze slechts 18 kilo wegende sportieve Ventouxtandem
is € 500,- duurder en is afgemonteerd met Shimano XT 27-speed,
Magura-schijfremmen, 26 inch wielen met hoge Vuelta-velgen, Schwalbebanden,
en heeft als opvallendste zaken de verstelbare stuurpennen van
Syntace en de verende Cane Creek ‘Thudbuster’-zadelpen. O ja, wie goed
telt ziet zo maar ruimte voor zo’n 2,5 liter aan vocht op de fiets…
Info: tel. (013) 468 55 98, www.ventoux.nl.
De Ventoux heeft extra
versteviging aan het frame
voor de krachten van de
schijfrem.