naar goud Van zilver - Fiets

Van
zilver
naar
goud
Bij cyclo’s hanteert men per leeftijdscategorie een tijdslimiet. Maar zijn die
tijdslimieten wel zo eerlijk? Of heb je een voordeel ten opzichte van andere
leeftijdscategorieën?
Tekst: Marcel Lamberts / Foto: Steven Rooks Classic
Bij La Marmotte krijg je een brevet als je de tocht uitrijdt.
Ze zijn er in drie kleuren; brons, zilver en goud.
Het ligt aan de eindtijd en de leeftijd van de deelnemer
welke kleur er wordt uitgedeeld. Per leeftijdscategorie
is er een tijdslimiet die gehaald moet worden
voor dat felbegeerde gouden papiertje.
Hierbij is vooral het duurvermogen van belang. Dit is
de belangrijkste variabele als het gaat om langdurige
prestaties. Eerst zal worden besproken wat duurvermogen
eigenlijk is. Daarna zal er worden gekeken wat
er met het duurvermogen gebeurt ten gevolge van
veroudering, en zullen de huidige tijdslimieten van La
Marmotte onder de loep worden genomen.
Wat is duurvermogen?
Het duurvermogen bestaat uit meerdere variabelen.
De mogelijkheid om zuurstof uit de lucht op te nemen
en te transporteren naar de spieren is een heel belangrijke
variabele en wordt zuurstofopnamecapaciteit
(VO 2 max) genoemd. De zuurstof die de spieren bereikt
kan namelijk worden gebruikt om vetten en koolhydraten
te verbranden zonder dat daarbij lactaat ontstaat.
Lactaat is het stofje dat voor de verzuring zorgt.
Naast deze variabele is de hoogte van de Maximal
Lactate Steady State (MLSS) ook erg belangrijk. Dit is
de inspanningsintensiteit die je nog net voor een langere
periode kunt volhouden. De laatste belangrijke
variabele is de exercise economy. Hiermee wordt de
efficiëntie van het lichaam bedoeld. Het vertelt wat
over de grootte van het aandeel vrijgekomen energie
dat wordt besteed aan verplaatsing.
Duurvermogen door de jaren heen
Uit vele onderzoeken blijkt dat de exercise economy
gelijk blijft bij het ouder worden. De afname van het
duurvermogen blijkt vooral te komen door een afname
van de VO 2 max (85 procent) en in mindere mate door
de verlaging van de MLSS (15 procent). De MLSS verandert
relatief gezien nauwelijks ten opzichte van de
VO 2 max. Om het duurvermogen te behouden is het
dus zaak de VO 2 max hoog te houden. Dit betekent;
blijven trainen!
Om maar meteen met de deur in huis te vallen; de
afname van het duurvermogen ten gevolge van veroudering
is niet te voorkomen. De afname van duurvermogen
is echter wel uit te stellen. Bovendien is het
aan te raden deze afname te beginnen met een hoog
niveau. Procentueel zal het duurvermogen namelijk
evenveel afnemen als bij mensen met een laag
12 WWW.FIETS.NL WWW.FIETS.NL 13
Figuur 1

niveau, maar absoluut gezien zal het duurvermogen
hoger blijven. Daar heb je nu plezier van tijdens het
fietsen en later bij het uitvoeren van dagelijkse bezigheden.
Fick’s equation
De vergelijking VO 2 max = Q(CaO 2 – CvO 2 wordt Fick’s
equation genoemd. Hij beschrijft waar de belangrijkste
variabele van duurvermogen van afhankelijk is. De
vergelijking zegt niets meer dan dat de maximale
zuurstofopnamecapaciteit (VO 2 max) afhangt van het
hartminuut volume Q (de hoeveelheid bloed die het
hart in een minuut wegpompt) maal het verschil van
zuurstofinhoud tussen het arterieel bloed en het veneus
bloed (CaO 2 – CvO 2 ).
Arterieel bloed is ‘schoon’ bloed dat richting de spieren
stroomt. Veneus bloed is ‘vervuild’ bloed dat richting
het hart terugstroomt. Het hartminuut volume kan
worden beschreven als de hartslagfrequentie maal
het slagvolume. Eenvoudiger gezegd; de VO 2 max
hangt af van de hartslagfrequentie, het slagvolume en
de mogelijkheid om zuurstof op te nemen uit de lucht
en af te geven aan de spieren. Een overzicht hiervan
is te zien in figuur 1.
Zoals bekend neemt de maximale hartslagfrequentie
af naarmate je ouder wordt. Dit gebeurt met zo’n 0,7
slagen per jaar. De manier waarop veel mensen de
maximale hartslag schatten – 220 minus de leeftijd
– is dus verkeerd. Beter is 208 minus (0,7 x de leeftijd).
Dit blijft echter een heel ruwe schatting. Doordat
er zoveel individuele verschillen zijn, is deze schatting
niet erg betrouwbaar.
Het slagvolume neemt ook af ten gevolge van veroudering.
Dit komt door het stijver worden van de aorta.
Hierdoor wordt de druk waartegen het hart moet werken
steeds groter. Het verschil van zuurstofinhoud
tussen het arterieel bloed en veneus bloed neemt ook
af naarmate je ouder wordt. Dit wordt waarschijnlijk
veroorzaakt doordat het lichaam minder in staat is
zuurstof op te nemen uit de ingeademde lucht. Maar
hier zijn onderzoekers het nog niet helemaal over
eens.
14 WWW.FIETS.NL
De grootte van de afname
Uit onderzoek blijkt dat, mits je blijft trainen, het duurvermogen
niet afneemt tot op 35-jarige leeftijd. Daarna
bedraagt de afname van de VO 2 max ongeveer 10
procent per 10 jaar. Dit percentage verschilt natuurlijk
per individu. Tussen de 60 en 70 jaar verhoogt de afname
van het duurvermogen. Deze loopt op tot gemiddeld
20 procent per 10 jaar. De steilere afname
komt waarschijnlijk doordat veel mensen van deze
leeftijd minder (intensief) trainen.
Eerlijk goud halen
Bij een evenement als La Marmotte is de VO 2 max voor
een groot deel bepalend voor de eindtijd. Natuurlijk is
dit niet de enige factor, maar wel een heel belangrijke.
De huidige tijdslimieten per leeftijdscategorie zijn
weergegeven in tabel 1. Uitgaande van de huidige
tijdslimieten van de jongste categorie zijn nieuwe
tijdslimieten opgesteld voor de andere leeftijdscategorieën.
Deze zijn te zien in tabel 2. De leeftijdscategorieën
zijn aangepast op basis van de huidige wetenschappelijke
kennis op het gebied van de gevolgen
van veroudering op de VO 2 max. Tot 35 jaar blijft de
tijdslimiet gelijk. De categorieën die daarop volgen
zijn telkens 10 jaar. Elke categorie heeft 10 procent
meer tijd om goud te halen. Vanaf 65 jaar wordt er een
correctie van 20 procent gehanteerd.
Leeftijdscategorie Tijdslimiet
goud
Tijdslimiet
zilver
dames
18 t/m 34 10:03 12:04
35 t/m 49 10:17 12:21
50 + 10:32 12:39
heren
18 t/m 29 8:29 10:11
30 t/m 39 8:49 10:35
40 t/m 49 9:15 11:06
50 t/m 59 9:36 11:32
60 + 10:03 12:04
Tabel 1. Limieten gehanteerd door de organisatie van
La Marmotte
Leeftijdscategorie Tijdslimiet
goud
Tijdslimiet
zilver
dames
18 t/m 34 10:03 12:04
35 t/m 44 11:03 13:16
45 t/m 54 12:09 14:36
55 t/m 64 13:22 16:03
65 t/m 75 16:03 19:16
75 + 19:15 23:07
heren
18 t/m 34 8:29 10:11
35 t/m 44 9:19 11:12
45 t/m 54 10:15 12:19
55 t/m 64 11:17 13:33
65 t/m 75 13:32 16:15
75 + 16:15 19:31
Tabel 2. Eerlijke verouderingscorrecties
Over de situatie bij vrouwen is veel minder bekend.
Wel wordt aangenomen dat het duurvermogen van
vrouwen over het algemeen wat minder snel afneemt.
Dit is echter tot nu toe nog niet goed onderzocht. Omdat
hier te weinig over bekend is zijn bij de vrouwen
dezelfde leeftijdscategorieën en dezelfde tijdcorrecties
gehanteerd als bij de mannen. Het kan zo zijn dat
oudere vrouwen het wat gemakkelijker hebben dan
oudere mannen, maar helemaal zeker is dit niet.
Als we de limieten van de organisatie van La Marmotte
vergelijken met de limieten die hier zijn opgesteld,
dan valt het op dat de organisatie van La Marmotte het
de oudere deelnemers erg moeilijk maakt vergeleken
met de jongere deelnemers. Uit een analyse van de
uitslag van 2008 blijkt dat maar liefst 40 procent van
de mannelijke deelnemers uit de jongste leeftijdscategorie
die de tocht hebben uitgereden een tijd onder de
8 uur en 29 minuten haalden!
In tabel 3 zijn tijdslimieten opgesteld die het de jongere
deelnemers wat moeilijker maken. Het behalen
van goud zou toch niet voor zoveel deelnemers weggelegd
moeten zijn? De limiet van de categorie tot 35
jaar is gebaseerd op de uitslag van 2008. Op basis van
die uitslag zou 20 procent van de gefinishte deelne-
mers goud krijgen, 50 procent zou zilver in ontvangst
mogen nemen. Vanuit deze limiet is er doorgerekend
zoals in tabel 2. Iedere 10 jaar krijgt de deelnemer 10
procent meer tijd om goud te halen. Vanaf 65 jaar
wordt dit 20 procent meer per 10 jaar. Natuurlijk valt
er over deze limieten te discussiëren, bijvoorbeeld of
de beste 10 procent, 20 procent of 30 procent goud
moeten krijgen.
Alle tijden zijn gebaseerd op gemiddelden. Individuen
kunnen hier sterk van afwijken, getuige de Frans kampioene
op de weg van dit jaar; Jeannie Longo. Deze
50-jarige sportvrouw kan zich nog steeds met de
beste vrouwen ter wereld meten.
In dit verhaal is alleen rekening gehouden met het
duurvermogen van de sporter. Er is niet gesproken
over het indelen van de race, eet- en drinkstrategieën
en afdalingscapacitieiten. Er zijn dus allerlei andere
manieren om je tijd te verbeteren buiten het verbeteren
of onderhouden van het duurvermogen. Het is dus
heel goed mogelijk je eigen tijd te blijven verbeteren
ook al word je elk jaar een jaartje ouder. Dat is pas
echt goud waard!
Leeftijdscategorie Tijdslimiet
goud
WWW.FIETS.NL
Tijdslimiet
zilver
dames
18 t/m 34 09:24 10:34
35 t/m 44 10:20 11:37
45 t/m 54 11:22 12:47
55 t/m 64 12:30 14:03
65 t/m 75 15:00 16:52
75 + 18:00 20:15
heren
18 t/m 34 07:50 08:53
35 t/m 44 08:37 09:46
45 t/m 54 09:28 10:44
55 t/m 64 10:25 11:49
65 t/m 75 12:30 14:11
75 + 15:00 17:01
Tabel 3. ‘Eerlijke’ tijdslimiet voor de jongere deelnemers
15