Syllabus 'geschiedenis havo/vwo 2009 (definitieve ... - Examenblad.nl

ondernemer kon profiteren van de exploitatie van natuurlijke hulpbronnen, de verborgen werkloosheid
op het platteland en (later) van het permanent aantrekken van immigranten. Ook werd gewezen op de
betekenis van de financiële dienstverlening en informatievoorziening in Holland en vooral Amsterdam.
Naast het belang van de handel in bulkgoederen, kwam er aandacht voor de opkomst van de
zogeheten rich trades: de handel in hoogwaardige handelsgoederen.
Relevant is ook dat na de Tweede Wereldoorlog het negatieve beeld van de achttiende eeuw werd
genuanceerd. Cijfermatig onderzoek maakte duidelijk dat niet alle sectoren van de economie achteruit
gingen en dat er naast de opkomende geldhandel ook koopvaardij en nijverheid bijdroegen aan de
economie. Eveneens werd toen beargumenteerd dat de beleggingen buiten de Republiek een
rationeel antwoord waren op het kapitaaloverschot dat in de Republiek die onmachtig was haar
staatsbestel en financiën te herordenen, bestond.
De Wageningse School maakte gebruik van kwantitatief onderzoek om dynamiek en stagnatie in de
Republiek te verklaren. Mede onder invloed van die school gingen historici demografische
ontwikkelingen onderzoeken en de nadruk leggen op factoren als de moderniteit van de Hollandse
samenleving, de hoge agrarische productiviteit, de efficiënt werkende markt, de ondernemingslust en
de rol van de overheid.
De aandacht richtte zich niet meer alleen op structuren in de economische geschiedenis, maar ook op
de veranderingen in de ontwikkelingen. De invloed van de politieke situatie op de economische
realiteit werd meer in de studie betrokken.
Ten slotte was de rol van de staat een belangrijk thema in het historische debat. Was de staat zwak,
versnipperd, ‘middeleeuws’ en niet-mercantilistisch of was er sprake van een sterke overheid, die
waar nodig wel degelijk aanwezig was en intervenieerde? Werd de staat gedragen door veel burgers
of stonden de burgers tegenover de overheid zoals in veel absolutistische landen het geval was?
Deze syllabus bevat twee stofomschrijvingen geschiedenis voor het CE in 2009 voor havo en vwo.
Beiden zijn definitief door de CEVO vastgesteld.
40