Werkwijzer Groepsgewijs werken met klanten voor ... - Divosa

Hoofdstuk 2
Het samenstellen van groepen
De samenstelling van de groep is van grote invloed op het succes van de groepsgewijze
aanpak. Het is dan ook belangrijk aandacht te besteden aan de grootte van de groep, de
behoeften van de deelnemers en factoren die de groep negatief kunnen beïnvloeden.
2.1. Groepsgrootte
De kleinst mogelijke groep bestaat uit drie individuen. Tweetallen noemt men geen groep. Een voetbalelftal bestaat op
het veld uit elf spelers, een volleybalteam uit zes, een handbalteam of waterpoloteam uit zeven, een rugbyteam uit vijftien
spelers. De groepsgrootte is vooral afhankelijk van de doelstelling van de groep en de rollen die vervuld moeten worden.
In hoofdgroepen is sprake van informatieoverdracht en kan de groep groter zijn dan in hart- en handengroepen waar
de interactie en het onder begeleiding oefenen meer centraal staan. Om alle groepsleden actief aan de gesprekken en
oefeningen te laten meedoen is een kleinere groep meer geschikt. Het aantal begeleiders op de groep is ook van invloed.
Tot slot is de financiële haalbaarheid een overweging. Een kleine groep maakt groepsgewijs werken minder doelmatig.
Praktijkvoorbeeld: sollicitatietraining
Een sollicitatietraining combineert hoofd, hart en handen. Een groepsgrootte van ongeveer twaalf lijkt optimaal
omdat dat voldoende groot is om diversiteit in rollen en inbreng in de groep te creëren. Deze groepsgrootte staat
ook nog toe een discussie te voeren. Uiteraard laat dit onverlet dat er ook subgroepen kunnen worden gevormd.
Deze optie is vooral interessant als er concrete taken worden uitgevoerd of oefeningen worden gedaan waarin
de deelnemers zoveel mogelijk moeten participeren. Het voordeel van dit aantal deelnemers is dat gemakkelijk
twee-, drie- of viertallen te maken zijn. Ook maakt deze groepsgrootte het nog mogelijk alle deelnemers actief in
het programma te betrekken. Tot slot biedt het de groepsleden een belangrijke expansie van het sociale netwerk.
2.2. Groepssamenstelling
Het succes van een groepsgewijze aanpak wordt voor een belangrijk deel bepaald door de groepssamenstelling. Met
andere woorden: de samenstelling van de groep is in hoge mate bepalend voor het verloop van het groepsproces. De
vraag is wel in hoeverre hier rekening mee kan worden gehouden in de lokale context van de gemeente.
Een belangrijk vertrekpunt is dat de groep zo wordt samengesteld dat deelnemers ongeveer dezelfde behoefte en
vraagstukken hebben. Dat maakt het ook mogelijk om heldere doelstellingen aan het groepsproces mee te geven in een
programma dat voor iedereen aantrekkelijk is en waarin men elkaar als ‘lotgenoot’ treft.
Zolang deelnemers dezelfde behoefte hebben, is het prettig als groepen divers zijn samengesteld. Dat wil zeggen dat
verschillen in bijvoorbeeld sekse, geaardheid, leeftijd, opleidingsniveau, etniciteit en sociale status in principe geen
probleem zijn. Deze kunnen juist van toegevoegde waarde zijn. Diversiteit vergroot de kans dat de verschillende
groepsrollen ingevuld worden (zie paragraaf 4.3) en dat er verschillende perspectieven op hetzelfde vraagstuk aanwezig
zijn. Het creëert diverse netwerken en voorkomt belemmerende dynamiek. Zo is uit onderzoek bekend dat groepen
die alleen uit mannen zijn samengesteld onderling minder persoonlijke informatie delen dan groepen waaraan (ook)
vrouwen deelnemen 2 .
2 Fern, E.F., Advanced Focus Group Research, Thousand Oaks, California: Sage, 2001.
9