December 2007 - Divosa

waarin crediteuren hun geld terugkrijgen.
Moraliteit
Sinds het Wetboek van Koophandel uit 1838
maakt het bij een akkoord tussen debiteur en
schuldeisers niet meer uit of de schuldenaar
zijn schulden al dan niet te goeder trouw was
aangegaan. Bij rehabilitatie speelde het nog wel
een rol.
De huidige Faillissementswet van 1893 rept
helemaal niet meer over de moraliteit van de
debiteur. Faillissement werd een algemeen beslag
op het vermogen van de schuldenaar ten
behoeve van de crediteuren, ongeacht goede
of kwade trouw. Ook voor de beoordeling van
de surseanceaanvraag speelt vanaf 1935 goede
of kwade trouw geen rol meer.
Opvallend genoegd duikt het onderscheid wel
weer op in de Wsnp: is een schuldenaar niet te
goeder trouw geweest bij het ontstaan of niet
betalen van schulden dan kan de rechter een
verzoek tot toepassing van de regeling afwijzen.
Reactionair element
Arnoud Noordam noemt gerechtelijke toetsing
van de goede trouw van de schuldenaar bij de
toelating tot de Wsnp in zijn proefschrift “vanuit
rechtshistorisch perspectief een ‘reactionair
element’”. Overigens wel in een “revolutionaire
kwijtscheldingsregeling”. Daarbij moet die
schuldenaar zijn goede trouw trouwens zelf
aannemelijk maken.
“Met de impliciete veronderstelling dat de
schuldenaar niet te goeder trouw is, tot het tegendeel
blijkt, maakt de wetgever nog een stap
verder terug in de tijd”, oordeelt Noordam. In
dat licht zou de opstelling van Klink ten aanzien
van mensen met schulden in de zorgverzekering
consequent genoemd kunnen worden. *
Bron: Arnoud Noordam, ‘Rechtshistorische
verkenningen – hoofdstuk 3’ in: Schuldsanering
en goede trouw (proefschrift Vrije Universiteit
Amsterdam, 2007)
Sturingsperspectief
De Wwb heeft meer beleidsruimte gebracht maar heeft ook de fi nanciële risico’s
aanzienlijk groter gemaakt. Het functioneren van de sociale dienst heeft daardoor een
ander perspectief gekregen.
Onder de Wwb is het budget – binnen zekere marges – niet meer afhankelijk van het
werkelijke aantal bijstandsuitkeringen, maar van de sociale en economische omstandigheden
die de kans op veel of weinig bijstandsklanten bepalen. Dit betekent dat
gemeenten in gelijke omstandigheden in principe gelijke budgetten krijgen. Natuurlijk
is discussie mogelijk over wat nou precies gelijke omstandigheden zijn en of alle
relevante omstandigheden goed in de verdeelsleutel zijn verwerkt. Die discussie vindt
ook plaats. Maar bij de gehanteerde systematiek is het onvermijdelijk dat sommige
gemeenten met fi nanciële tekorten worden geconfronteerd. Daar staat tegenover dat
andere gemeenten geld overhouden.
Deze bekostigingssystematiek vraagt om een herdefi niëring van de sturingsfunctie. In
de praktijk gaan gemeenten hier soms heel verschillend mee om. Globaal kom je twee
typen reacties tegen: gemeenten die willen ‘sturen op het budget’ en gemeenten die
willen ‘sturen op de uitgaven’.
In de eerste groep gaat het meestal om gemeenten waar de bijstandsuitgaven hoger
zijn dan het budget. De fi nanciële spanning die dat met zich meebrengt, willen deze
gemeenten oplossen met maatregelen die het budget verhogen. Dat is een moeilijke
weg, want in de huidige systematiek gaat het budget alleen omhoog als er minder
banen komen of meer mensen met een laag inkomen of meer laagopgeleiden, kortom
als de sociaaleconomische kwetsbaarheid van de bevolking toeneemt. Maar als dat
gebeurt, dan zullen meer mensen een beroep doen op de bijstand en zal het fi nanciële
probleem blijven bestaan. De enige hoop voor gemeenten die de oplossing van hun
fi nanciële probleem in het budget zoeken, is een wijziging van de bekostigingssystematiek
die in hun voordeel werkt.
Het tweede type reactie komt van gemeenten die wel kritisch willen kijken naar de
eigen uitgaven en naar de eff ectiviteit van de eigen uitvoeringspraktijk. Kunnen onze
uitgaven omlaag, met hoeveel en hoe doen we dat zonder in te leveren op onze
wettelijke plichten? Sturen op de uitgaven dus, op de omvang van het bestand, op de
instroom, op handhaving en op reïntegratie.
Natuurlijk heeft elke gemeente het volste recht om te pleiten voor veranderingen in
de bekostigingssystematiek die haar een hoger budget opleveren. Maar een gemeente
doet zichzelf en haar burgers ernstig tekort als het daarbij blijft en als zij niet tegelijkertijd
ook de eigen verrichtingen systematisch en kritisch tegen het licht houdt. Het is
de professionele plicht van de sociale dienst manager om zowel het bestuur als ook de
mensen binnen de eigen dienst daarvan te overtuigen, mocht dat nog nodig zijn.
Leo Aarts,
partner-directeur Aarts, de Jong, Wilms & Goudriaan
Public Economics (Ape)
10
gastcolumn
******************************************************************************************************
29