RAD 21: Vermeulen B. & M. H. Bartels, 2007. Boeren voor de stad ...

44
maar waren wel de ‘gewaarden’ of de ‘geërfden’ in de marke en bepaalden wat er
moest gebeuren. Gezien de vele 17 de -eeuwse vondsten in het esdek bleef men de
gronden op de Rielerenk verbeteren met stadsafval. Het is opvallend, dat het
zwaartepunt van de dateringen van de muntvondsten binnen het onderzoeksgebied,
net als die afkomstig van de westelijke Rielerenk, in de 17 de eeuw ligt. Het aantal
munten uit de 17 de eeuw is meer dan twee keer groter dan het aantal munten uit
de 16 de eeuw. Mogelijk heeft het er mee te maken, dat de Rielerenk toen stedelijke
grond was en geen bisschopsgrond. Hiermee werd het opbrengen van stadsdrek een
investering in de kwaliteit van de eigen bezittingen en niet meer in die van de landsheer.
Een deel van de grond ging in andere handen over. De nieuwe eigenaren van
de landerijen, de rijke burgers uit de stad, kwamen tot de conclusie, dat de gronden
op de Rielerenk aanzienlijk moesten worden verbeterd en hebben daarin geïnvesteerd.
Het aantal munten uit de 18 de eeuw is geringer dan dat uit de 17 de eeuw. De
aantallen zijn echter nog wel zo groot dat moet worden aangenomen dat men door
is gegaan met de aanvoer van aanzienlijke hoeveelheden stadsdrek.
De eerste nauwkeurige landkaart van de Rielerenk dateert uit het einde van de 18 de
eeuw. Op de militaire Hottingerkaart werd nauwkeurige topografische informatie
voor gebruik door het Nederlandse leger weergegeven (afb. 5.4). 5 De waarde van
deze kaarten werd blijkbaar zo hoog in geschat, dat ze pas in 1950 openbaar gemaakt
werden. De karteringen van Overijssel ten behoeve van de kaart werden
tussen 1785 en 1787 uitgevoerd. Op de kaart is de Rielerenk goed herkenbaar. De
erven Mensink en Warmboldink liggen aan de randen van duidelijk verkavelde percelen,
met rijen bomen op de perceelsgrenzen rond de erven. Vanuit het noorden
lopen zandwegen naar de beide boerderijen, het huidige Mensinkdijkje en de Oude
Rielerweg. Hoewel de wegen ten zuiden van de boerderijen smaller zijn weergegeven,
liepen ze wel door tot aan de zandweg die vanuit de stad via het landgoed
Brinkgreven naar het landgoed De Kolk bij de Douwelerkolk liep. Het areaal ten
zuiden van de bovengenoemde erven was niet verkaveld. Gezien de hoogteligging en
de archeologisch vastgestelde grondverbeteringen mag worden aangenomen, dat
het als akker in gebruik was. De grote dekzandrug, die begint aan de zuidzijde van
het onderzoeksgebied en onder de huidige sportvelden ligt, is als een heuvel op de
kaart aangegeven. Een tweede heuvel ligt iets westelijker op de kaart bij het landgoed
Brinkgreven. Het dorp Schalkhaar bestond aan het eind van de 18 de eeuw nog
niet. Een bron uit 1785 spreekt voor het eerst over de Rieler Enk, daarvoor werd
steeds gesproken over Relo of Riele. 6 Een dergelijk late toevoeging van het woord
‘enk’ onderschrijft mogelijk de relatief late vorming van het esdek. De Rielerenk
was, in tegenstelling tot de andere enken of essen in de omgeving, van oorsprong
geen bijzonder geschikte landbouwgrond die door langdurige beakkering en bemesting
in een es veranderde. Uiteindelijk is door de grote hoeveelheid bewust
opgebracht cultuurdek het karakter van een es ontstaan.
Tijdens de overgang naar de 19 de eeuw maakte Nederland deel uit van het Napoleontische
rijk. Het werd in 1794-1795 door Napoleon veroverd en bleef tot 1813
deel uitmaken van de Franse invloedssfeer. Uit het ineenstortende Franse rijk ontstond
in 1813 het Koninkrijk der Nederlanden. In de nadagen van de Franse tijd
werd het schoutambt Colmschate losgemaakt van Deventer en omgevormd tot de
zelfstandige gemeente Diepenveen. Hiermee ging het bestuur over de Rielerenk
opnieuw in andere handen over. In 1832 werden de kadasterkaarten van de gemeente
Diepenveen gepubliceerd. De Rielerenk is te vinden in de secties E en H.
Op de kaarten zijn de erven Mensink en Warmboldink met hun huizen en bijgebou-
5 Versfelt, 2003.
6 Index op de erven, catersteden en losse landen van het Groot Capittel, Kleine Capittel, Convent van Diepenveen, Mr. Geerts
en Busques Cloosteren en Amptmanie van Colmschate, SAD Franse tijd nr. 351, 235.