RAD 21: Vermeulen B. & M. H. Bartels, 2007. Boeren voor de stad ...

5 DE RIELERENK IN DE MIDDELEEUWEN EN
NIEUWE TIJD · BART VERMEULEN & NORBERT EELTINK
5.1 Inleiding
1 CRD 1366, 595: Van Doorninck, 1888.
Na de prehistorie is het karakter van het landschap van de Rielerenk vermoedelijk
niet ingrijpend gewijzigd (afb. 5.1, pag. 69). Na het vertrek van de boeren uit de midden
of late ijzertijd bleef het onderzoeksgebied eeuwenlang onbewoond. Er zijn
geen structuren aangetroffen uit de periode tussen 0 en 1100 na Chr. Wel werden
enkele losse vondsten uit deze periode gedaan. Als er al veranderingen op de Rielerenk
plaatsvonden, ging dit vermoedelijk om afname van de bewonings- en landbouwactiviteiten
en een geleidelijke verwildering van het landschap. Vanaf de 8 ste
eeuw ontstond de stad Deventer op relatief korte afstand (2 km) van de Rielerenk.
Aanvankelijk had dit vooral grote invloed op de directe omgeving van de stad. Met
de geleidelijke groei van de stad kwam ook de Rielerenk steeds meer in de stedelijke
invloedssfeer. Het gebied ging deel uitmaken van de stedelijke voedseleconomie
en onderging in de periode van 1300 tot 1600 ingrijpende wijzigingen. Uit de
stad werden grote hoeveelheden mest aangevoerd, er werd een hopplantage ingericht
en er werden enkele boerderijen gevestigd.
5.2 Het bestuur over de Rielerenk, van bisschop tot gemeente Diepenveen
De Rielerenk, gelegen in de buurschap Gooiermarke, maakte tot de gemeentelijke
herindeling in 1998 deel uit van de gemeente Diepenveen. De gemeente Diepenveen
ontstond tijdens de Napoleontische herindeling van het Koninkrijk Nederland in
1811 uit het schoutambt Colmschate. Tot deze datum nam het schoutambt Colmschate
een bijzondere positie in. Het maakte geen deel uit van de stedelijke gronden
van Deventer, maar was wel volledig gericht op de stad. Zo waren er bijvoorbeeld
geen eigen kerken en begraafplaatsen. Over de vroegmiddeleeuwse geschiedenis
van het gebied zijn vrijwel geen gegevens voor handen. In 1399 werd een lijst
opgemaakt van de bisschoppelijke bezittingen in het schoutambt Colmschate.
Dit schoutambt werd bestuurd door een ambtman van de bisschop van Utrecht, die
zetelde op de Hof van Colmschate. Deze hof lag ter hoogte van de Adelaarshorst,
het Go Ahead Eagles stadion, aan de Vetkampstraat. In de buurschap Relo werden
in totaal vijftien erven geregistreerd. De eerste twee erven, de Eysterhoff en de
Kinderhoff, lagen binnen de muren van de stad, maar waren klaarblijkelijk om administratieve
redenen aan de buurschap Relo toegewezen. De ligging van Wermbaldinck,
Werninck, Zeverdinck, Mensing, Alferdinck, Tolnerinck, Ten Dycke, Ter Stege,
Ten Voirde, Ten Blecke, Wegele, Grote Baerle en Lutticken Baerle is weergegeven in
afb. 5.2. Binnen het onderzoeksgebied lagen in ieder geval de erven Mensink, Warmboldink
en Wannink (afb. 5.3). Aan de oostzijde van het gebied lag Erve Zeverdinck,
dat vermoedelijk later als Kreiken bekend stond. Het Erve Alferdinck is vermoedelijk
het latere Erve ‘t Reele aan de noordzijde van het gebied.
In een stadsrekening over 1366 staat Johan Mensink vermeld, die een coelghaerden
(moestuin) buiten de Brinkpoort bezat. 1 Hoewel de Rielerenk aan het uiteinde van
de doorgaande weg vanuit de Brinkpoort lag, is het gezien de afstand onwaarschijnlijk
dat hier Erve Mensink op de Rielerenk bedoeld werd. In 1392 werd in de
stedelijke rentelijst vermeld dat er een erf was waarvoor Jan Mensink pacht betaalde.
Het voorkomen van dit erf in de rentelijst wijst erop, dat het hier om stede-
5 DE RIELERENK IN DE MIDDELEEUWEN EN NIEUWE TIJD
41