RAD 21: Vermeulen B. & M. H. Bartels, 2007. Boeren voor de stad ...

Afb. 4.11, pag. 38
Fragmenten van nederzettingsaardewerk uit de midden of late ijzertijd, gevonden in de grote kuil
in het midden van de zandhoogte in werkput 101.
19 Klomp & Hermsen, 2002, 8-14.
Hoogstwaarschijnlijk werd dit stuk aardewerk geïmporteerd uit de kuststreek of
het Midden-Nederlandse rivierengebied.
Vooral de aangetroffen randfragmenten geven een indruk van de verschillende vormen
aardewerk die vertegenwoordigd zijn. Hieronder bevinden zich onder meer
drie eenledige schotels of kommen met een ruw afgewerkte buitenzijde, waarvan
enkele op de rand zijn voorzien van vingertopindrukken (afb. 4.11, 1-3). Eén onversierde
randscherf is afkomstig van een heel wijd uitlopende, relatief kleine schaal of
deksel. Deze heeft een glad oppervlak (afb. 4.11, 4). Tussen het aardewerk bevinden
zich scherven van twee grote tweeledige voorraadpotten met een geleidelijk verlopende
overgang van de schouder naar de buik. Deze beide potten zijn besmeten
en bovenop de rand versierd met indrukken. Het ene exemplaar meet aan de rand
30 cm in doorsnede, het andere exemplaar 36 cm (afb. 4.11, 5-6). Het meest komen
drieledige potten met een korte of iets langere, over het algemeen weinig markant
van de schouder afgezette hals, voor. Wanneer deze potten een ruw of geruwd buitenoppervlak
bezitten, gaat dit gepaard met vingertopindrukken op de bovenkant
van de rand. Dit zijn kookpotten (afb. 4.11, 7-14). Daarentegen zijn de drieledige
potten met een iets minder ruw buitenoppervlak geen van alle voorzien van randversiering.
Deze laatste categorie potten heeft vermoedelijk ook een andere functie
gehad, bijvoorbeeld als kleine voorraadpotten voor kortstondige opslag van voedingsmiddelen
(afb. 4.11, 15-17). De aangetroffen bodemscherven zijn zowel van
grote als kleinere potten afkomstig (afb. 4.11, 18-23).
Opmerkelijk is dat van alle 530 opgegraven wandscherven, geen enkele versiering
op de wand vertoont. Versiering van dit aardewerk beperkt zich uitsluitend tot de
randzone.
Om dit aardewerkcomplex zo nauwkeurig en gefundeerd mogelijk te kunnen dateren,
moet naar de combinatie van alle kenmerken worden gekeken.
Een eerste aanwijzing voor de datering is het voorkomen van een grote hoeveelheid
geruwd en besmeten aardewerk. Samen met het frequente voorkomen van diepe
en slordig aangebrachte vingertopindrukken op de bovenzijde van randen, wijst
dit eenduidig op een datering in de ijzertijd (800-12 v. Chr.). Het volledig ontbreken
van aardewerk dat aan de buitenzijde van de rand is voorzien van vingertopindrukken,
duidt op een datering vóór de Romeinse tijd (12 v. Chr.-450 n. Chr.),
mogelijk zelfs vóór 50 of 100 v. Chr. De meeste potten en de schalen zijn tot boven
aan geruwd of besmeten, in plaats van glad gepolijst op een zone vlak onder de
rand, op de hals of de schouder. Dit kenmerk is in ieder geval in Oost-Nederland
typerend voor de midden en late ijzertijd (500-12 v. Chr.). 19 Hetzelfde geldt voor
het overwegend ruw laten van het binnenoppervlak van aardewerk. In de late bronstijd
(1100-800 v. Chr.), de vroege ijzertijd (800-500 v. Chr.) en de gevorderde Romeinse
tijd (100-450 n. Chr.) van Oost-Nederland is de onderste helft van aardewerken
potten heel regelmatig voorzien van enige vorm van versiering, zoals vingertop-
en nagelindrukken, groeven of –vanaf 800 v. Chr.– kamstreekmotieven. Het
volledig ontbreken van aardewerk met wandversiering valt in dit gebied als eerste
te verwachten in de periode tussen circa 400 en 100 v. Chr. Vanaf het einde van de
1 ste eeuw v. Chr. raken opzettelijk verdikte, meerledig afgestreken randen in de mode.
Voorbeelden hiervan ontbreken in dit aardewerkcomplex. Indrukjes van gras-
39