RAD 21: Vermeulen B. & M. H. Bartels, 2007. Boeren voor de stad ...

More documents

Recommendations

Info

32 schijnlijk ongeveer de zuidgrens van het prehistorische akkergebied, dat zich verder uitstrekte over de dekzandrug ten zuiden van het onderzoeksgebied. Daar was al van nature sprake van goede akkerbouwomstandigheden. Ook bij een booronderzoek op het iets westelijker gelegen terrein van het psychiatrisch ziekenhuis Brinkgreven werd de aanwezigheid van een oude akkerlaag vastgesteld. 12 4.4 Vondsten uit de bronstijd In de hierboven genoemde afvalkuilen uit de bronstijd werd relatief veel aardewerk en verkoold plantaardig materiaal gevonden. De licht- en donkerbruine scherven zijn afkomstig van broos tot zeer broos, overwegend dikwandig handgevormd aardewerk dat gemagerd is met kwartsiet. ‘Gemagerd’ wil zeggen, dat aan de pottenbakkersklei een materiaal werd toegevoegd om te voorkomen, dat het aardewerk door het optreden van interne spanningen tijdens het bakken en gebruik snel zou barsten. Uit de scherven zijn meerdere potten met een eenvoudige tonvorm, een platte bodem en een rechte of iets schuin naar buiten staande rand te reconstrueren. In een enkel geval is een rij nagelindrukken onder de rand aanwezig. Dit aardewerk is karakteristiek voor de tweede helft van de midden bronstijd, tussen 1500 en 1100 v. Chr. In het archeobotanische laboratorium van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek (ROB) te Amersfoort werden monsters uit de vulling van de midden bronstijd kuilen onderzocht. 13 Al deze kuilen bleken in meer of mindere mate botanische resten, zoals granen, noten, eikels of kruiden, te bevatten. Door de vondst van verkoolde graankorrels en kaf werd duidelijk, dat de bewoners van de Rielerenk akkerbouw bedreven in de midden bronstijd. Zij verbouwden gerst en emmertarwe. Ook de resten van wilde planten, die als akkeronkruid bekend staan, zoals schapezuring en zwarte nachtschade, waren met akkerbouw in verband te brengen. Naast enkele resten van hazelnoten kwamen in de kuilen veel verkoolde eikels voor. Dat hazelnoten op het menu van de prehistorische mens stonden, zal niemand verbazen. Maar dat ook eikels werden genuttigd, zal tegenwoordig door velen als vreemd worden ervaren. Buiten Europa is het gebruik van eikels als voedingsmiddel beter bekend. Zij kunnen onder andere gemalen worden om er brood van te bakken of een soort koffie van te zetten. Voordat eikels voor consumptie geschikt zijn, moeten ze eerst worden ontdaan van hun schil en worden geroosterd, in de grond worden gestopt of enige tijd worden gespoeld in water, om de erin aanwezige giftige en bittere stof tannine te verwijderen. Ook op andere vindplaatsen uit de bronstijd en ijzertijd zijn verkoolde eikels in nederzettingskuilen een veel voorkomend verschijnsel. 4.5 Nederzettingssporen uit de ijzertijd (vindplaatsen 1 & 6) Rond de plek in werkput 2 waar tijdens het proefsleuven onderzoek in 2002 een paar grondsporen en wat scherven prehistorisch aardewerk zijn gevonden, werd in 2003 een groter opgravingsvlak opengelegd. Daarbij bleken de eerder waargenomen sporen deel uit te maken van de plattegrond van een geïsoleerd gelegen vierpalige spieker, die op basis van het aardewerk dat er direct naast is gevonden zeer waarschijnlijk in de ijzertijd (800-12 v. Chr.) kan worden gedateerd (afb. 4.5). Spiekers zijn kleine gebouwtjes die vanaf de bronstijd frequent worden aangetroffen in de omgeving van boerderijen. De algemene interpretatie van deze structuren is dat ze werden gebruikt om (een deel van) de oogst in op te slaan. Aangenomen 12 Eeltink, 2004. 13 Buurman, 1998.
Afb. 4.5 Plattegrond van de vierpalige spieker in werkput 2. 14 S 2-6, S 2-7, S 2-20 en S 2-22. 15 S 2-19. wordt, dat dit soort bijgebouwtjes met ingegraven hoekpalen vaak een verhoogde vloer bezaten. Door de vloer van het gebouwtje een stuk boven de grond te plaatsen, had men minder last van uit de grond optrekkend vocht en werd het voor ongedierte moeilijk of onmogelijk om bij de opgeslagen oogst te komen. Om de opgeslagen producten tegen weer en wind te beschermen, zullen spiekers meestal van een dak voorzien zijn geweest en mogelijk ook van wanden (afb. 4.6). De op de Rielerenk aangetroffen spieker uit de ijzertijd bezat een rechthoekige plattegrond en mat 1,5 bij 2 m. 14 De diameter van de vier paalsporen bedroeg 20 tot 30 cm, de resterende diepte tussen de 15 en 26 cm. Door bioturbatie en uitspoeling waren deze vaalgrijze grondsporen sterk vervaagd. Dit verschijnsel is karakteristiek voor sporen van prehistorische ouderdom. De spieker lag op een zandkopje met een doorsnede van ongeveer 4,5 m in een relatief laag en nat gebied, dat wordt gekenmerkt door roestige afzettingen in de grond. Op een afstand van 3,5 m zuidoostelijk van de spieker lag nog een losse vondstloze (paal)kuil met eenzelfde soort vulling. 15 Meer sporen, die bij deze vindplaats kunnen hebben gehoord, werden niet waargenomen. Gezien de geïsoleerde ligging te midden van een laag gelegen gebied, wordt aangenomen dat deze spieker níet op een boerenerf heeft gestaan. Het erf lag eerder op een geruime afstand, vermoedelijk meerdere tientallen meters hier vandaan, bijvoorbeeld ten zuiden van de Nico Bolkesteinlaan of aan de overzijde van het Mensinkdijkje, in de al eerder genoemde hoger gelegen hoek van het Brinkgreventerrein. Deze spieker lag vermoedelijk in het open veld en kan hebben gediend om vlak naast of op een akker of weiland tijdelijk graan, veevoer of landbouwgereedschappen in op te bergen. In werkput 101 werd tijdens het onderzoek in 2004 circa 200 m noordoostelijk van voornoemde spieker de onderkant van een grote kuil uit de ijzertijd aangetroffen 33
Page 1 and 2: BOEREN VOOR DE STAD archeologisch,
Page 3 and 4: INHOUD DANKWOORD 1 INLEIDING MICHIE
Page 5 and 6: DANKWOORD Het onderzoek op de Riele
Page 7 and 8: 1. INLEIDING · MICHIEL BARTELS 1.1
Page 9 and 10: Afb. 1.3 De aanleg van een proefsle
Page 11 and 12: 8 Spek et al., 2004, 177-209. 9 Hei
Page 14 and 15: 2 VRAAGSTELLING, METHODIEK EN WERKV
Page 16 and 17: 16 Waarden (IKAW). 5 Uit de directe
Page 18 and 19: 18 Afb. 2.4 Overzicht van alle in 2
Page 20 and 21: 20 Vindplaats 2: Losse sporen uit d
Page 22 and 23: 22 Vindplaats 9: Een kuil uit de mi
Page 24 and 25: 3 LANDSCHAP EN BODEM 24 3 LANDSCHAP
Page 26 and 27: 26 ooit bos, al zal het een natter
Page 28 and 29: 4 DE PREHISTORIE VAN DE RIELERENK 2
Page 30 and 31: 30 Twee aangetroffen stukken vuurst
Page 34 and 35: 34 Afb. 4.6 Reconstructie van een v
Page 36 and 37: 36 kleine afmetingen -de grootste v
Page 39 and 40: Afb. 4.11, pag. 38 Fragmenten van n
Page 41 and 42: 5 DE RIELERENK IN DE MIDDELEEUWEN E
Page 43 and 44: 2 CRD 1392, 430/431: De Meijer, 196
Page 45 and 46: Afb. 5.4 Deventer en omgeving op de
Page 47 and 48: Afb. 5.6 Luchtfoto genomen door de
Page 49 and 50: 13 Huibers, 2004. 14 Bieleman, 1992
Page 51 and 52: 20 S 50-060. 21 Mittendorff, 2005.
Page 53 and 54: Afb. 5.13 Sporen uit de nieuwe tijd
Page 55: Afb. 5.14b De plattegrond van de sc
Page 58 and 59: 58 pingsdorf, daterend uit de 10 de
Page 60 and 61: 60 Een versterking in de landweer R
Page 62 and 63: 62 Afb. 5.22 Het erf Warmboldink ti
Page 64 and 65: 64 Afb. 5.24 De laatmiddeleeuwse sp
Page 66 and 67: 66 Afb. 3.1 Bodemprofiel door het e
Page 68 and 69: 68 Afb. 4.1 De lichtgrijze verkleur
Page 70 and 71: 70 Afb. 5.9 Het grondgebruik op de
Page 72 and 73: 72 Afb. 5.16 De sporen behorende bi
Page 74 and 75: 74 Afb. 5.20 Gereconstrueerd verloo
Page 76 and 77: 76 Afb. 5.32 De hopplantage uit de
Page 78 and 79: 78 Afb. 6.5 Reconstructie van de op
Page 80 and 81: 80 Het kadastrale kaartblad waarop
Page 82 and 83:
82 deleeuwse huis te vinden, werden
Page 84 and 85:
84 tussen verschillende grote recen
Page 86 and 87:
86 fundering van een klein bakstene
Page 88 and 89:
88 De sporen werden vergeleken met
Page 90 and 91:
90 Gebouwstructuren In de zuidwesth
Page 92 and 93:
92 Rundergraf tussen de palenrijen
Page 94 and 95:
94 veronderstelde goot palenrijen a
Page 96 and 97:
96 6.3 Consumptie en smaak Was Deve
Page 98 and 99:
98 Archeologisch onderzoek op de Br
Page 100 and 101:
100 de beerputten waarschijnlijk ge
Page 102 and 103:
102 6.6 De hopplantage op de Rieler
Page 104 and 105:
104 plantage minimaal 75 jaar en ma
Page 106 and 107:
106 van innovatie of schaalvergroti
Page 108 and 109:
108 ken, bierstellingen (?), 20 las
Page 110 and 111:
110 grote aantallen brouwerijen bin
Page 112 and 113:
112 historische bronnen zijn in gro
Page 114 and 115:
114 7.3 De prehistorie: Aan de peri
Page 116 and 117:
116 Hieruit werd weer bier gebrouwe
Page 118 and 119:
118 Deventer. -Bartels, M.H. & B. V
Page 120 and 121:
120 -Hermsen, I., 2003. Wonen en gr
Page 122 and 123:
122 -Scholte Lubberink, H.B.G., 200
Page 124 and 125:
METAALCATALOGUS 124 METAALVONDSTEN
Page 126 and 127:
126 Textielloden Textielloden besta
Page 128 and 129:
128 13 1. textiellood 2. Deventer,
Page 130 and 131:
130 aan de voorzijde de opschriften
Page 132 and 133:
132 3. Kledingaccessoires en sierad
Page 134 and 135:
134 36 1. gesp 2. Deventer, Rielere
Page 136 and 137:
136 Kledingsluitingen Kledinghaakje
Page 138 and 139:
138 51 1. beslagstuk 2. Deventer, R
Page 140 and 141:
140 Ring De ring is gemaakt van get
Page 142 and 143:
142 5. Meubilair Meubelbeslag Tot m
Page 144 and 145:
144 72 1. tapkraan 2. Deventer, Rie
Page 146 and 147:
146 Messenonderlegger Dit kruisvorm
Page 148 and 149:
148 Pijpereutelaar Pijpereutelaars
Page 150 and 151:
150 10. Munten, muntgewichten en re
Page 152 and 153:
152 90 1. braemse 2. Deventer, Riel
Page 154 and 155:
154 102 1. muntgewicht 2. Deventer,
Page 156 and 157:
156 11. Diversen Gewichten Gewichte
Page 158 and 159:
158 111 1. pelgrimsinsigne 2. Deven
Page 160 and 161:
LITERATUURLIJST BEHORENDE BIJ DE ME
Page 162 and 163:
RAPPORTAGES ARCHEOLOGIE DEVENTER 16
show all

RAD 21: Vermeulen B. & M. H. Bartels, 2007. Boeren voor de stad ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?