RAD 21: Vermeulen B. & M. H. Bartels, 2007. Boeren voor de stad ...

32
schijnlijk ongeveer de zuidgrens van het prehistorische akkergebied, dat zich verder
uitstrekte over de dekzandrug ten zuiden van het onderzoeksgebied. Daar was al
van nature sprake van goede akkerbouwomstandigheden. Ook bij een booronderzoek
op het iets westelijker gelegen terrein van het psychiatrisch ziekenhuis Brinkgreven
werd de aanwezigheid van een oude akkerlaag vastgesteld. 12
4.4 Vondsten uit de bronstijd
In de hierboven genoemde afvalkuilen uit de bronstijd werd relatief veel aardewerk
en verkoold plantaardig materiaal gevonden. De licht- en donkerbruine scherven
zijn afkomstig van broos tot zeer broos, overwegend dikwandig handgevormd aardewerk
dat gemagerd is met kwartsiet. ‘Gemagerd’ wil zeggen, dat aan de pottenbakkersklei
een materiaal werd toegevoegd om te voorkomen, dat het aardewerk
door het optreden van interne spanningen tijdens het bakken en gebruik snel zou
barsten. Uit de scherven zijn meerdere potten met een eenvoudige tonvorm, een
platte bodem en een rechte of iets schuin naar buiten staande rand te reconstrueren.
In een enkel geval is een rij nagelindrukken onder de rand aanwezig. Dit
aardewerk is karakteristiek voor de tweede helft van de midden bronstijd, tussen
1500 en 1100 v. Chr.
In het archeobotanische laboratorium van de Rijksdienst voor het Oudheidkundig
Bodemonderzoek (ROB) te Amersfoort werden monsters uit de vulling van de midden
bronstijd kuilen onderzocht. 13 Al deze kuilen bleken in meer of mindere mate
botanische resten, zoals granen, noten, eikels of kruiden, te bevatten. Door de
vondst van verkoolde graankorrels en kaf werd duidelijk, dat de bewoners van de
Rielerenk akkerbouw bedreven in de midden bronstijd. Zij verbouwden gerst en
emmertarwe. Ook de resten van wilde planten, die als akkeronkruid bekend staan,
zoals schapezuring en zwarte nachtschade, waren met akkerbouw in verband te
brengen. Naast enkele resten van hazelnoten kwamen in de kuilen veel verkoolde
eikels voor. Dat hazelnoten op het menu van de prehistorische mens stonden, zal
niemand verbazen. Maar dat ook eikels werden genuttigd, zal tegenwoordig door
velen als vreemd worden ervaren. Buiten Europa is het gebruik van eikels als voedingsmiddel
beter bekend. Zij kunnen onder andere gemalen worden om er brood
van te bakken of een soort koffie van te zetten. Voordat eikels voor consumptie
geschikt zijn, moeten ze eerst worden ontdaan van hun schil en worden geroosterd,
in de grond worden gestopt of enige tijd worden gespoeld in water, om de erin aanwezige
giftige en bittere stof tannine te verwijderen. Ook op andere vindplaatsen
uit de bronstijd en ijzertijd zijn verkoolde eikels in nederzettingskuilen een veel
voorkomend verschijnsel.
4.5 Nederzettingssporen uit de ijzertijd (vindplaatsen 1 & 6)
Rond de plek in werkput 2 waar tijdens het proefsleuven onderzoek in 2002 een
paar grondsporen en wat scherven prehistorisch aardewerk zijn gevonden, werd in
2003 een groter opgravingsvlak opengelegd. Daarbij bleken de eerder waargenomen
sporen deel uit te maken van de plattegrond van een geïsoleerd gelegen vierpalige
spieker, die op basis van het aardewerk dat er direct naast is gevonden zeer
waarschijnlijk in de ijzertijd (800-12 v. Chr.) kan worden gedateerd (afb. 4.5).
Spiekers zijn kleine gebouwtjes die vanaf de bronstijd frequent worden aangetroffen
in de omgeving van boerderijen. De algemene interpretatie van deze structuren
is dat ze werden gebruikt om (een deel van) de oogst in op te slaan. Aangenomen
12 Eeltink, 2004.
13 Buurman, 1998.