RAD 21: Vermeulen B. & M. H. Bartels, 2007. Boeren voor de stad ...

26
ooit bos, al zal het een natter bos zijn geweest dan op de hogere gebiedsdelen.
De dekzandlaagten om de dekzandruggen heen, die zijn opgebouwd uit sterk lemig
zand, hebben een dunne veldpodzol. Hoewel hier eveneens bos zal hebben gestaan,
was het dermate nat dat deels moerige, bijna venige, bodems zijn ontwikkeld. De
dalvormige laagten bezitten geen podzol, maar bestaan uit gooreerdgronden: een
zwarte sterk humeuze laag bovengrond op bleke geelgrijze ondergrond. Inwerking
van smeltwater, dat het zand wegspoelde, heeft op deze plaatsen grindconcentraties
veroorzaakt. Op deze bodem groeide een zogenaamd broekbos met elzen en berken.
De laagste delen van het gebied, de komvormige laagten, bezaten geen mogelijkheid
het water af te voeren wat zelfs tot enige veenvorming leidde. Deels bleef
dit open stilstaand water in de vorm van vennen bestaan.
Het gevarieerde boslandschap werd vanaf de late prehistorie door menselijke invloed
in de eerste instantie omgevormd tot een zogenaamd parklandschap, een
relatief open bosgebied. In de loop van de tijd zal het verder naar heide- en graslanden
zijn veranderd, waar in de lagere delen gras en zegge groeiden. Deze gebieden
werden gebruikt als woeste grond. Toen de Rielerenk in de middeleeuwen en direct
daarna echt als landbouwgebied in gebruik werd genomen, nam de omvorming naar
weide- en akkerland een aanvang.
3.3 De vorming van het esdek
Doordat op de Rielerenk bij de ontginning en tijdens gebruik als landbouwgebied
allerlei meststoffen en grond ter verbetering werden aangebracht, is op de natuurlijke
ondergrond een cultuurdek ontstaan, de bekende 'zwarte grond'. De lagere delen
werden langzaam opgevuld met esdek, waardoor het natuurlijke reliëf afvlakte.
Sinds de grootschalige landbouwmechanisatie is de Rielerenk met moderne machines
bewerkt en vlakte reliëf nog verder af. Zo is er in de landschappelijke geschiedenis
van de Rielerenk een algemene tendens tot afnemende variatie waar te nemen.
In hoeverre bij het opwerpen van het esdek gebruik werd gemaakt van plaggen en
grond van elders, is moeilijk te zeggen. De profielen toonden ten aanzien van de
samenstelling van het esdek een vrij uniform beeld. Het esdek was vrij donker en
bevatte een grote organische component. De meer grijze lagen in het esdek, die bij
Afb. 3.3
Voorbeeld van een bodem.