RAD 21: Vermeulen B. & M. H. Bartels, 2007. Boeren voor de stad ...

More documents

Recommendations

Info

150 10. Munten, muntgewichten en rekenpenningen Munten Onderzoek door middel van de metaaldetector levert over het algemeen een grote hoeveelheid munten op. De meeste aangetroffen munten hebben een recente datering maar ook munten uit de Middeleeuwen worden in grote hoeveelheden en wisselende kwaliteiten gevonden. In de onderstaande opsomming wordt slechts een selectie van de munten behandeld. Hierbij is allereerst gekozen voor de meest bijzondere exemplaren. Daarnaast zijn vooral uit Deventer en Overijssel afkomstige exemplaren afgebeeld. Bijna alle aangetroffen munten zijn van koper, zilveren munten ontbreken bijna volledig. Hiervoor zijn een aantal mogelijke redenen. Allereerst vertegenwoordigen deze munten een hogere waarde en zullen dus in het dagelijks gebruik minder gebruikt worden. Ook zal men er zuiniger op zijn waardoor ze minder snel verloren worden. De oudste munt is een zogenaamde Romeinse follis. (cat. nr. 87) De munt is geslagen tussen 330 en 331 na Chr. in Trier. De munt is geslagen ter ere van keizer Constantijn de Grote. Aan de voorzijde is de gehelmde personificatie van Rome te zien. Op de achterzijde zien we de wolvin met Romulus en Remus, de legendarische stichters van Rome. Onder de tweeling zijn de letters TRS te lezen die verwijzen naar het muntatelier in Trier. De munt hoeft niet te wijzen op bewoning uit de Romeinse tijd ter plaatse. Ze kan ook met stadsafval of plaggen op de Rielerenk terecht gekomen zijn. Een tweede follis is te dateren tussen 337 en 340 na Christus. (cat. nr. 88) Aan de voorzijde is een keizerbuste met de moeilijk te lezen tekst FL (avius), IVL(ius)/… AVG(ustus) te zien. De achterzijde toont twee soldaten met een veldteken. De munt is geslagen in de regeringsperiode van Constantius II (337-361). Het grootse deel van de munten is te dateren in de late Middeleeuwen of de nieuwe tijd. Tot 1046 berustte het muntrecht in Overijssel bij de koning. In 1046 droeg keizer Hendrik III de rechten over aan de Utrechtse bisschop. Tot 1458 is op alle te Deventer geslagen munten dan ook de naam van een Utrechtse bisschop te vinden. In de 15 de eeuw probeerde de stad Deventer zich steeds meer los te weken van de bisschop. Vermoedelijk hoorde hierbij onder andere het opzetten van een eigen stedelijke muntslag. Vermoedelijk werden de eerste munten in Deventer niet eerder dan 1458 geslagen. De grootste groep te Deventer geslagen munten heeft tevens de kleinste nominale waarde. Deze zogenaamde braemsen zijn slechts aan één zijde aangemunt en worden daarom ook wel bracteaten genoemd. Het zijn kleine koperen pasmunten en ze vertegenwoordigen een waarde van 1/8 plak of 1/64 stuiver. In totaal zijn twaalf braemsen aangetroffen van drie verschillende typen. Op de zes munten is de Deventer stadsarend afgebeeld met de kop naar links. (cat. nr. 89) Op de vijf munten kijkt de arend naar rechts (cat. nr. 90) en op het laatste exemplaar is naast de arend het wapenschild van het Oversticht afgebeeld. (cat. nr. 91) Aan de Bruynssteeg, in het centrum van Deventer, zijn in een afvalkuil vier munten van het type met het wapenschild aangetroffen. Tot op heden is geen chronologische ontwikkeling van de verschillende typen bekend. Uit historische bronnen is alleen bekend dat in 1492 de bestaande braemsen werden vervangen door nieuwe exemplaren. Naast deze braemsen is ook een ‘plak’ met zekerheid uit Deventer afkomstig. In 1523 werd een laatste serie Deventer munten geslagen waarvan deze plak deel uitmaakte. (cat. nr. 92) Van 1523 tot 1588 voorzag de gezamenlijke muntslag van De-
87 1. follis, Constantijn de Grote 2. Deventer, Rielerenk 3. 226/32/1/-/0-48 4. detectorvondst 5. 330-331 6. diam. 17 mm 7. koperlegering 8. geslagen vz: gehelmde personificatie van Rome az: wolvin met Romulus en Remus TRS 9. 13 Respectievelijk 9, 5, 5, 4, 3 en 2 stuks. venter, Kampen en Zwolle in de behoefte. Ook exemplaren van deze zogenaamde Driesteden muntslag zijn vertegenwoordigd. Een drieplak uit 1556 toont aan de voorzijde de wapens van Deventer (adelaar), Kampen (toren) en Zwolle (kruis) met aan de achterzijde een gebloemd hart. In het hart en tussen de wapens is het cijfer 3 afgebeeld. (cat. nr. 93) Ook een plak met aan de voorzijde een lang gevoet kruis en aan de achterzijde de wapens van de Overijsselse steden moet tot de driestedenmuntslag worden gerekend. (cat. nr. 94) Klaarblijkelijk speelde de lokale muntslag in de 15 de en 16 de eeuw een zeer grote rol. De enige munt van elders is een plak afkomstig uit Zwolle. (cat. nr. 95) Aan de voorzijde is het wapen van Zwolle afgebeeld. Aan de achterzijde staat een gevoet kruis met de letters Z-V-O-L in de hoeken. Tot slot zijn er negen duiten die te dateren zijn in de 16 de eeuw. Van de vijf determineerbare exemplaren komen er drie uit Holland, één uit Gelderland en één uit Zwolle. Uit de 17 de eeuw dateren in totaal 29 determineerbare munten waaronder 20 duiten. De duiten zijn geslagen in Deventer, Zwolle, Zuthpen, Overijssel, Gelderland, Stad Utrecht, provincie Utrecht, West Friesland, Friesland, Stevensweert, Reckheim en Kleef. Op de uit Deventer afkomstige duit is aan de voorzijde het opschrift DAV- ENTRIA met het onderschrift 1617 te zien. Aan de achterzijde staat het stadswapen met een onleesbaar randschrift. (cat. nr. 96) De afgebeelde duit uit Overijssel heeft aan de voorzijde het Latijnse opschrift TRAS/ISVLA/NIA en toont aan de achterzijde het wapen van Overijssel. (cat. nr. 97) Afgebeeld zijn verder een duit van de stad Zutphen uit 1687 en één van Zwolle die tussen 1593 en 1663 is te dateren. (cat. nr. 98 en 99) Een drei Hellerstuk is geslagen in Kleef. Uit Roermond en Holland komt elk één oord. Een bezemstuiver is geslagen door de Zeven Provinciën. Uit Overijssel komen een rijderschelling, een dubbele stuiver, twee bezemstuivers en een dubbele stuiver uit Zwolle. Uit de 18 de eeuw dateren in totaal 29 determineerbare munten waaronder 27 duiten. Het aantal herkomstplaatsen is opvallend veel kleiner. De duiten zijn afkomstig uit Gelderland, Overijssel, Holland, Zeeland, Stad Utrecht en West Friesland. 13 Afgebeeld is allereerst een duit uit Overijssel. (cat. nr. 100) Aan de voorzijde van deze munt is de naam van de provincie nu in de volkstaal weergegeven: OVER/YSSEL en niet meer in het Latijn (TRANSISLANIA) zoals een eeuw eerder. Het tweede afgebeelde muntstuk is afkomstig uit Gelderland (cat. nr. 101). Daarnaast zijn een ¼ Stuber uit Dortmund en een drei Pfennigstuk uit Soest (Westfalen) aangetroffen. 88 1. follis, Constantius II (337-361) 2. Deventer, Rielerenk 3. 226/7/-/-/0-25 4. detectorvondst 5. 337-340 6. diam. 14 mm 7. koperlegering 8. geslagen; vz: keizerbuste, tekst slecht te lezen: FL(avius)IVL(ius) / … AVG(ustus); kz: twee soldaten, 1 veldteken [GLORIA EXERCITVS] 9. Bazelmans et al., 2004 89 1. braemse 2. Deventer, Rielerenk 3. 226/-/-/-/0-44-06 4. detectorvondst 5. 1400-1500 6. diam. 12 mm 7. koper 8. geslagen; vz: arend met de kop naar links en met een streperige staart binnen gladde rand, uitgebroken 9. Van der Chijs, 1854, pl. XI-14; Mittendorff & Vermeulen, 2004, 79. 151
Page 1 and 2:
BOEREN VOOR DE STAD archeologisch,
Page 3 and 4:
INHOUD DANKWOORD 1 INLEIDING MICHIE
Page 5 and 6:
DANKWOORD Het onderzoek op de Riele
Page 7 and 8:
1. INLEIDING · MICHIEL BARTELS 1.1
Page 9 and 10:
Afb. 1.3 De aanleg van een proefsle
Page 11 and 12:
8 Spek et al., 2004, 177-209. 9 Hei
Page 14 and 15:
2 VRAAGSTELLING, METHODIEK EN WERKV
Page 16 and 17:
16 Waarden (IKAW). 5 Uit de directe
Page 18 and 19:
18 Afb. 2.4 Overzicht van alle in 2
Page 20 and 21:
20 Vindplaats 2: Losse sporen uit d
Page 22 and 23:
22 Vindplaats 9: Een kuil uit de mi
Page 24 and 25:
3 LANDSCHAP EN BODEM 24 3 LANDSCHAP
Page 26 and 27:
26 ooit bos, al zal het een natter
Page 28 and 29:
4 DE PREHISTORIE VAN DE RIELERENK 2
Page 30 and 31:
30 Twee aangetroffen stukken vuurst
Page 32 and 33:
32 schijnlijk ongeveer de zuidgrens
Page 34 and 35:
34 Afb. 4.6 Reconstructie van een v
Page 36 and 37:
36 kleine afmetingen -de grootste v
Page 39 and 40:
Afb. 4.11, pag. 38 Fragmenten van n
Page 41 and 42:
5 DE RIELERENK IN DE MIDDELEEUWEN E
Page 43 and 44:
2 CRD 1392, 430/431: De Meijer, 196
Page 45 and 46:
Afb. 5.4 Deventer en omgeving op de
Page 47 and 48:
Afb. 5.6 Luchtfoto genomen door de
Page 49 and 50:
13 Huibers, 2004. 14 Bieleman, 1992
Page 51 and 52:
20 S 50-060. 21 Mittendorff, 2005.
Page 53 and 54:
Afb. 5.13 Sporen uit de nieuwe tijd
Page 55:
Afb. 5.14b De plattegrond van de sc
Page 58 and 59:
58 pingsdorf, daterend uit de 10 de
Page 60 and 61:
60 Een versterking in de landweer R
Page 62 and 63:
62 Afb. 5.22 Het erf Warmboldink ti
Page 64 and 65:
64 Afb. 5.24 De laatmiddeleeuwse sp
Page 66 and 67:
66 Afb. 3.1 Bodemprofiel door het e
Page 68 and 69:
68 Afb. 4.1 De lichtgrijze verkleur
Page 70 and 71:
70 Afb. 5.9 Het grondgebruik op de
Page 72 and 73:
72 Afb. 5.16 De sporen behorende bi
Page 74 and 75:
74 Afb. 5.20 Gereconstrueerd verloo
Page 76 and 77:
76 Afb. 5.32 De hopplantage uit de
Page 78 and 79:
78 Afb. 6.5 Reconstructie van de op
Page 80 and 81:
80 Het kadastrale kaartblad waarop
Page 82 and 83:
82 deleeuwse huis te vinden, werden
Page 84 and 85:
84 tussen verschillende grote recen
Page 86 and 87:
86 fundering van een klein bakstene
Page 88 and 89:
88 De sporen werden vergeleken met
Page 90 and 91:
90 Gebouwstructuren In de zuidwesth
Page 92 and 93:
92 Rundergraf tussen de palenrijen
Page 94 and 95:
94 veronderstelde goot palenrijen a
Page 96 and 97:
96 6.3 Consumptie en smaak Was Deve
Page 98 and 99:
98 Archeologisch onderzoek op de Br
Page 100 and 101: 100 de beerputten waarschijnlijk ge
Page 102 and 103: 102 6.6 De hopplantage op de Rieler
Page 104 and 105: 104 plantage minimaal 75 jaar en ma
Page 106 and 107: 106 van innovatie of schaalvergroti
Page 108 and 109: 108 ken, bierstellingen (?), 20 las
Page 110 and 111: 110 grote aantallen brouwerijen bin
Page 112 and 113: 112 historische bronnen zijn in gro
Page 114 and 115: 114 7.3 De prehistorie: Aan de peri
Page 116 and 117: 116 Hieruit werd weer bier gebrouwe
Page 118 and 119: 118 Deventer. -Bartels, M.H. & B. V
Page 120 and 121: 120 -Hermsen, I., 2003. Wonen en gr
Page 122 and 123: 122 -Scholte Lubberink, H.B.G., 200
Page 124 and 125: METAALCATALOGUS 124 METAALVONDSTEN
Page 126 and 127: 126 Textielloden Textielloden besta
Page 128 and 129: 128 13 1. textiellood 2. Deventer,
Page 130 and 131: 130 aan de voorzijde de opschriften
Page 132 and 133: 132 3. Kledingaccessoires en sierad
Page 134 and 135: 134 36 1. gesp 2. Deventer, Rielere
Page 136 and 137: 136 Kledingsluitingen Kledinghaakje
Page 138 and 139: 138 51 1. beslagstuk 2. Deventer, R
Page 140 and 141: 140 Ring De ring is gemaakt van get
Page 142 and 143: 142 5. Meubilair Meubelbeslag Tot m
Page 144 and 145: 144 72 1. tapkraan 2. Deventer, Rie
Page 146 and 147: 146 Messenonderlegger Dit kruisvorm
Page 148 and 149: 148 Pijpereutelaar Pijpereutelaars
Page 152 and 153: 152 90 1. braemse 2. Deventer, Riel
Page 154 and 155: 154 102 1. muntgewicht 2. Deventer,
Page 156 and 157: 156 11. Diversen Gewichten Gewichte
Page 158 and 159: 158 111 1. pelgrimsinsigne 2. Deven
Page 160 and 161: LITERATUURLIJST BEHORENDE BIJ DE ME
Page 162 and 163: RAPPORTAGES ARCHEOLOGIE DEVENTER 16
show all

RAD 21: Vermeulen B. & M. H. Bartels, 2007. Boeren voor de stad ...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?