RAD 21: Vermeulen B. & M. H. Bartels, 2007. Boeren voor de stad ...

150
10. Munten, muntgewichten en rekenpenningen
Munten
Onderzoek door middel van de metaaldetector levert over het algemeen een grote
hoeveelheid munten op. De meeste aangetroffen munten hebben een recente datering
maar ook munten uit de Middeleeuwen worden in grote hoeveelheden en wisselende
kwaliteiten gevonden. In de onderstaande opsomming wordt slechts een
selectie van de munten behandeld. Hierbij is allereerst gekozen voor de meest bijzondere
exemplaren. Daarnaast zijn vooral uit Deventer en Overijssel afkomstige
exemplaren afgebeeld. Bijna alle aangetroffen munten zijn van koper, zilveren munten
ontbreken bijna volledig. Hiervoor zijn een aantal mogelijke redenen. Allereerst
vertegenwoordigen deze munten een hogere waarde en zullen dus in het dagelijks
gebruik minder gebruikt worden. Ook zal men er zuiniger op zijn waardoor ze minder
snel verloren worden.
De oudste munt is een zogenaamde Romeinse follis. (cat. nr. 87) De munt is geslagen
tussen 330 en 331 na Chr. in Trier. De munt is geslagen ter ere van keizer
Constantijn de Grote. Aan de voorzijde is de gehelmde personificatie van Rome te
zien. Op de achterzijde zien we de wolvin met Romulus en Remus, de legendarische
stichters van Rome. Onder de tweeling zijn de letters TRS te lezen die verwijzen
naar het muntatelier in Trier. De munt hoeft niet te wijzen op bewoning uit de
Romeinse tijd ter plaatse. Ze kan ook met stadsafval of plaggen op de Rielerenk
terecht gekomen zijn. Een tweede follis is te dateren tussen 337 en 340 na Christus.
(cat. nr. 88) Aan de voorzijde is een keizerbuste met de moeilijk te lezen tekst FL
(avius), IVL(ius)/… AVG(ustus) te zien. De achterzijde toont twee soldaten met een
veldteken. De munt is geslagen in de regeringsperiode van Constantius II (337-361).
Het grootse deel van de munten is te dateren in de late Middeleeuwen of de nieuwe
tijd. Tot 1046 berustte het muntrecht in Overijssel bij de koning. In 1046 droeg keizer
Hendrik III de rechten over aan de Utrechtse bisschop. Tot 1458 is op alle te
Deventer geslagen munten dan ook de naam van een Utrechtse bisschop te vinden.
In de 15 de eeuw probeerde de stad Deventer zich steeds meer los te weken van de
bisschop. Vermoedelijk hoorde hierbij onder andere het opzetten van een eigen
stedelijke muntslag. Vermoedelijk werden de eerste munten in Deventer niet eerder
dan 1458 geslagen. De grootste groep te Deventer geslagen munten heeft tevens de
kleinste nominale waarde.
Deze zogenaamde braemsen zijn slechts aan één zijde aangemunt en worden daarom
ook wel bracteaten genoemd. Het zijn kleine koperen pasmunten en ze vertegenwoordigen
een waarde van 1/8 plak of 1/64 stuiver. In totaal zijn twaalf braemsen
aangetroffen van drie verschillende typen. Op de zes munten is de Deventer
stadsarend afgebeeld met de kop naar links. (cat. nr. 89) Op de vijf munten kijkt de
arend naar rechts (cat. nr. 90) en op het laatste exemplaar is naast de arend het
wapenschild van het Oversticht afgebeeld. (cat. nr. 91) Aan de Bruynssteeg, in het
centrum van Deventer, zijn in een afvalkuil vier munten van het type met het wapenschild
aangetroffen. Tot op heden is geen chronologische ontwikkeling van de
verschillende typen bekend. Uit historische bronnen is alleen bekend dat in 1492 de
bestaande braemsen werden vervangen door nieuwe exemplaren.
Naast deze braemsen is ook een ‘plak’ met zekerheid uit Deventer afkomstig. In
1523 werd een laatste serie Deventer munten geslagen waarvan deze plak deel uitmaakte.
(cat. nr. 92) Van 1523 tot 1588 voorzag de gezamenlijke muntslag van De-