RAD 21: Vermeulen B. & M. H. Bartels, 2007. Boeren voor de stad ...

134
36
1. gesp
2. Deventer, Rielerenk
3. 226/33/-/-/0-12
4. detectorvondst
5. 1800-1900
6. l. 31 mm, b. 28 mm, d. 5 mm
7. koperlegering
8. gegoten, trapezoïde gesp
9.
Knopen
Voor het sluiten van kledingstukken gebruikte men in de middeleeuwen riemen,
spelden, koorden, haakjes en oogjes. Pas in de eerste helft van de 16 de eeuw kwam
de metalen knoop in de mode. De knopen zijn ondermeer vervaardigd uit messing,
tin, lood en soms van goud of zilver. Naast metalen knopen werden er ook goedkopere
houten of benen knopen gemaakt. Tot het einde van de 17 de eeuw werden
metalen knopen vrijwel uitsluitend gegoten.
De belangrijkste dateringskenmerken van knopen zijn de oogverbinding, de grootte
en de materiaalsoort. Het staafoog bestaat uit een doorboord plat staafje en
dateert vooral in de 16 de eeuw. Tot dit type behoren een aantal knopen afkomstig
van de Rielerenk. De eerste knoop is vrij klein en is versierd met een soort bloemmotief.
(cat. nr. 37) Dit type knoop wordt door Baart en Klomp gedateerd in het
laatste kwart van de 16 de eeuw. 7 Van hetzelfde type is een knoop met een ingewikkeld
bloemmotief (cat. nr. 38) die door Baart in het laatste kwart van de 16 de
eeuw wordt gedateerd. 8 Ook een laatste knoop van dit type is in Amsterdam gevonden
en in dezelfde periode te dateren. (cat. nr. 39)
Het oog kan ook bestaan uit een afzonderlijk vervaardigd en secundair aangebracht
draadoogje. Deze constructie werd vooral in de 17 de eeuw veel toegepast. Tot dit
type hoort een knoop die aan de voorzijde versierd is met een bloemmotief. (cat.
nr. 40) Een vergelijkbaar exemplaar wordt door Baart gedateerd in de eerste helft
van de 17 de eeuw. 9 Een tweede knoop van dit type is niet nader te determineren.
(cat. nr. 41) Vanaf het einde van de 17 de eeuw werden knopen ook geslagen. De versieringen
op de bovenzijde van de knopen variëren van blad- en bloemmotieven en
vlechtwerk tot dambordmotieven, portretten en afbeeldingen van dieren. Tot dit
type behoort een platte knoop met asymmetrische bloemmotieven. (cat. nr. 42) De
laatste afgebeelde knoop is een manchetknoop die ook nu nog worden gebruikt
voor het sluiten van de knoopsgaten in de mouwen van overhemden. Ze zijn veelal
van koper, zilver of goud. Het op de Rielerenk aangetroffen exemplaar is geperst en
was oorspronkelijk ingelegd met een ander materiaal. (cat. nr. 43)
7 Baart et al., 1977, 185 catalogus 245 & Klomp, 2007, 19. cat nr. 50.
8 Baart et al., 1977, 185, 250.
9 Baart et al., 1977, 187, 264.